Opowieści z Wilżyńskiej doliny-Babunia Jagódka tom I.txt

ANNA BRZEZIﾑSKA
Babunia Jagka



Agencja Wydawnicza 
RUNA



Spis tre彡i

A kochaｳ jｹ, ｿe strach ・・・・・・・・・・...・・・  3
Cki grabarza ・・・・・・・・・・・・・・.  15
Сzy・niewie彡ia・ ・・....・..・・・・・・・・・. 34 
Zakl黎a ksi・niczka ・..・・..・・・・・・・・・・. 50 
Ballada ・・.・・..・...・・・・・・・・・・. 71 
Grasanci z Kamiennego Lasu ・・.・・・・・・・・・.. 94 
Grzybobranie ・・・..・・・・・..・・・・・... 117 
Kot wied殞y ・・・・..・・・・・・・・・.・135 
Szczur i panna ・・・・.・・・・・..・・・・・ 162 
Epilog ・・・・・・..・・・・・・・・・ 205



A KOCHA｣ J･, ｯE STRACH

   Z Wilｿykiej Doliny wsz鹽zie byｳo daleko. Go彡iniec omijaｳ jｹ szerokim ｳukiem, tak ｿe do cywilizacji wiodｳy jedynie dwie kr黎e, porosｳe trawｹ drki. Wysoka 彡ieｿka wspinaｳa si・pomi鹽zy trzema zawieszonymi nad dolinｹ szczytami, Palem, Maczugｹ i Mnichem, aｿ do kupieckiego traktu. Niska  彡ieｿka opadaｳa  ｳagodnie wzdｳuｿ Wilｿykiego Potoku i przez ziemie starosty prowadziｳa ku odlegｳym posiadｳo彡iom opactwa. Co prawda, byｳa jeszcze trzecia 彡ieｿka, ale ona bynajmniej nie zmierzaｳa w stron・cywilizacji. Raczej w kierunku zupeｳnie przeciwnym.
Szymek jednak nigdy nie pow鹽rowaｳ  gdzie・hen przed siebie  ani wysokｹ, ani  niskｹ

彡ieｿkｹ - a w kaｿdym razie nie dalej ni殕i na skraj pastwisk, gdzie zgodnie wypasano owce ze wszystkich trzech wiosek Wilｿykiej Doliny. Raz tylko, nasｳuchawszy si・nieopatrznie gadek w鹽rownego kapｳana, postanowiｳ, ｿe zostanie staro彡ikim pachoｳkiem. Zamarzyｳy mu si・wojenna sｳawa, gorzaｳka w karczmach przy trakcie i ch黎ne wojakom dziewuchy. Z tego rozmarzenia wykradｳ si・z wioski gｳ鹵okｹ nocｹ i pognaｳ w d brzegiem Wilｿykiego Potoku. Jednakｿe jeszcze nie zacz・o dnie・ kiedy dopadｳ go wｳadyka, dopadｳ, po czym wymｳiｳ chｳopakowi grzbiet i gwoli przestrogi wsadziｳ w gｹsior.
Gdyby szｳo o kogo innego, pewnie by wｳadyka, czｳek bardzo nieprzychylny zbiegostwu, nie

poprzestaｳ na gｹsiorze, ale Szymek naprawd・byｳ personｹ w Wilｿykiej Dolinie. Jego opiece powierzono dworskｹ trzod・ ktｹ wybornie przyuczyｳ do wyszukiwania trufli. Wkrce jednak okazaｳo si・ ｿe upartej nierogaci殤ie wyrosｳy rogi - bez Szymka nie spos jｹ byｳo skｳoni・do wsppracy. Nadｹsane 忤inie nie chciaｳy odstｹpi・gｹsiora, a wielki ryｿy wieprz, kty przewodziｳ stadu, z czystej zｳo徑iwo彡i poharataｳ ulubionego pakiego ogara. Wreszcie zniech鹹ony wｳadyka musiaｳ chｳopaka wypu彡i・
   I tak si・skozyｳo Szymkowe w鹽rowanie. Czas mijaｳ mu spokojnie, nie tyle biegｳ, ile peｳznｹｳ niespiesznie i z godno彡iｹ. Nowiny nie docieraｳy, kupcy ani zbcy do Wilｿykiej Doliny nie zaglｹdali zbyt cz黌to. Zresztｹ i jedni, i drudzy nie mieli tu czego szuka・ Okolica byｳa nieurodzajna, a ludek ubogi, spokojny i tak pｳochliwy, ｿe gdy tylko konie na trakcie usｳyszaｳ, chwytaｳ na gwaｳt dobytek i zmykaｳ w gy. Zwｳaszcza jesieniｹ, kiedy poborcy podatkowi ciｹgn麝i.
   Szymek byｳ rnie l麑liwy, jak sｹsiedzi i przewaｿnie siedziaｳ pospoｳu ze swymi 忤iniami gｳ鹵oko w lasach. Aｿ do przeszｳego tygodnia. Gdyｿ ostatniej niedzieli, kiedy wedle zwyczaju zamiast sｳucha・kazania staｳ w gromadzie znajomych pod starｹ lipｹ i siarczy彡ie spluwaｳ na placyk przed kapliczkｹ, zakochaｳ si・w Jarosｳawnie, cce Betki mｳynarza. I to zakochaｳ si・
   
ｿe strach.

   Byｳo to uczucie wielkie, obejmujｹce Jarosｳawn・razem z jej cudnymi niebieskimi oczami (szczegnie kochaｳ lewe - zdawaｳo mu si・ ｿe nieustannie zezuje w jego kierunku), czterema krowami posagu, puchowｹ pierzynｹ, trzema haftowanymi poduchami, wypatrzonymi przez Szymka w komorze, i z czternastoma morgami gruntu, kte Jarosｳawnie kiedy・przypadnｹ w spadku. Ojca wybranki, Betk・mｳynarza, ogarniaｳ swｹ miｳo彡iｹ nader niepewnie, nie bez sｳuszno彡i bowiem ｿywiｳ obaw・ iｿ jego gｳ鹵okie uczucie moｿe pozosta・nieodwzajemnione.
   Dlatego chyｳkiem przekradaｳ si・wｳa從ie trzeciｹ 彡ieｿkｹ do chatki Babuni Jagki, nazywanej przez miejscowych starｹ, parszywｹ wied殞ｹ. Jednakｿe w owej chwili Szymek staraｳ si・usilnie zapomnie・o jej przezwisku. Miaｳ nadziej・ ｿe Babunia b鹽zie w sielskim, przyjaznym ludziom nastroju. Pociｹgnｹｳ nosem. A jak nie b鹽zie, to i tak zdｹｿ・uciec, pomy徑aｳ. Szcz龕cie, ｿe na wiosn・Babuni・strasznie pokr鹹iｳa podagra.
Chatka  Babuni,  ginekologicznej  znakomito彡i  dwh  powiat,  sprawiaｳa  wraｿenie

stosowne do profesji wｳa彡icielki: byｳa zaniedbana, brudna i cuchn・a kozimi odchodami. Jednakｿe sｳawa gospodyni niosｳa si・znacznie dalej ni殕i od inwentarza. Wie從iacy powtarzali szeptem, ｿe Babunia pokｹtnie kuruje poszczerbionych zbc z Przeｳ鹹zy Zdechｳej Krowy, a podobno zdarzaｳo si・rnieｿ, ｿe posyｳano po niｹ z dworu wｳadyki. Co to si・na 忤iecie porobiｳo, sarkali, kiedy w samo poｳudnie Babunia Jagka kroczyｳa hardo przez wioskowy plac. Kiedy・wied殞y znaｳy swoje miejsce, ledwie nockｹ 徇iaｳy na 忤iat wychodzi・ a i wtedy pokornie u wr staｳy, wedle szubienicy. A teraz?
Krzywym   okiem   spoglｹdano   teｿ   na   hoｳubionego   przez   Babuni・  capa,   gdyｿ,   jak

powszechnie wiadomo, wied殞y majｹ zwyczaj trzyma・w obej彡iu rozmaite potwory i kt mｳ wiedzie・ co si・pod tｹ ko殕ｹ skｹ kryｳo? Wie從iacy nieraz si・na niego zasadzali, ale bydl・byｳo sprytne i szybko uciekaｳo. Nie gonili go, bo si・po prostu bali - jak na wied殞・ Babunia Jagka byｳa nad podziw rozumna i chyba nie do koa sprzyjaｳa mieszkaom Wilｿykiej Doliny. Plotki o jej knowaniach oｿywaｳy szczegnie w czas nieurodzaju, ｿe za・ostatnio lata byｳy suche i pom owce straszliwie trzebiｳ, miejscowy wｳadyka coraz bardziej si・niepokoiｳ.
Po prawdzie to przemy徑iwaｳ, jak tu cichutko Babuni・Jagk・ogniem umorzy・ Przez

ostroｿno懈 odbyｳ najpierw rozmow・z miejscowym proboszczem, kty jednakowoｿ daｳ stanowczy odp jego zamysｳom, rozumiejｹc, ｿe jak 忤iat 忤iatem, kaｿda okolica miaｳa, ma i mie・b鹽zie swojｹ wied殞・ Ponadto Babunia Jagka kr鹹iｳa niezwykle skuteczne czopki na hemoroidy, a przypadｳo懈 ta od dawna n麑aｳa czcigodnego pasterza. My徑, ｿe zdumiewajｹca   tajemnica   owego   remedium   miaｳaby   spｳonｹ・  wraz   z   babｹ,   napeｳniｳa

proboszcza 徇iertelnym przeraｿeniem.

   Wkrce teｿ wyszｳo na jaw, ｿe zdrada zal麋ｳa si・w samym domostwie wｳadyki. Spostrzegｳ bowiem, ｿe nawet jego wｳasna ｿona, Wisenka, spiskuje z Babuniｹ. Wｳadyka podejrzewaｳ, ｿe ma to co・wspnego z napitkiem, kty spragniona przychka poｳowica wlewaｳa w niego kaｿdej niedzieli; caｳy dzie・odbijaｳo mu si・potem czym・obrzydliwym. Poniewaｿ jednak baｳ si・Wisenki, a jeszcze bardziej jej ojca, osｳawionego starosty W・yka, pana na Pomieszczenicy, postanowiｳ trzyma・si・od Babuni z daleka - na razie, bo podglｹdajｹc okoliczne niewiasty, wｳadyka wykoncypowaｳ sobie, ｿe najpniej przy czwartym bachorze Wisenka poｿegna si・z tym padoｳem i wczas wied殞a odpowie za wszystko, wｳｹczywszy niedzielny kordiaｳ.
Na  razie  jednak  praktyka  Babuni  rozwijaｳa  si・ znakomicie.  Szymek  dostrzegｳ,  jak  z

wied殞iej chatki wymyka si・mｳoda ｿona soｳtysa i przyciskajｹc co・do podoｳka, p鹽zi co tchu w las. Zza niedomkni黎ych drzwi dobiegaｳ szyderczy rechot. Stropiony Szymek nerwowo potarｳ nogｹ o nog・ ale wizja jasnej przyszｳo彡i u boku Jarosｳawny przewaｿyｳa nad strachem.
   - Yhm, yhm - chrzｹknｹｳ uprzejmie.

   Babunia otwarｳa drzwi energicznym pchni鹹iem kosturka. Przez chwil・wpatrywaｳa si・w 忤iniopasa, ｿujｹc poｿkｳy paznokie・kciuka, po czym wyskrzeczaｳa:
- Olala!

Chｳopak spｳonｹｳ rumieem.

   - Olala! - powtzyｳa z cieniem podziwu i niedowierzania w gｳosie. - Ale・wyrｳ, Szymek. Kto by si・spodziewaｳ. - Zachichotaｳa.
Zebraｳ si・w sobie i nie徇iaｳo zagaiｳ rozmow・

   - Weczki, Babuniu? - Sｳyszaｳ, ｿe wied殞a lubi sobie czasami popi・i zaopatrzyｳ si・u karczmarza w porcj・okowity.
- Weczki?  -  spytaｳa  z  politowaniem.  -  Nie  pijam  juｿ  weczki.  Odkｹd   Wisenka

zapewniｳa staｳy zbyt na wyciｹg z miｳostki, pijam tylko skalmierskie wina z piwnicy jej m・a. Ty mnie nie zagaduj, Szymek, tylko wykrztu・ czego chcesz. Kta to?
- Jarosｳawna - wypaliｳ i u徇iechnｹｳ si・gｳupawo. Babunia z dezaprobatｹ pokr鹹iｳa gｳowｹ.
   - I czterna彡ie mg - burkn・a pod nosem. - Czy wy si・nigdy niczego nie nauczycie? Czy ty nie wiesz, ｿe miｳostka ro從ie na bagnach? Czy ty my徑isz, ｿe ja lubi・gania・goｳo w peｳni・ksi・yca? Czy ty nie moｿesz sobie znale滓 jakiej・miｳej, roztropnej dziewuchy?
- Nie! - Szymek byｳ pewny swojego uczucia. - Jarosｳawna albo ｿadna.

Babunia co・znowu zamruczaｳa.

- A masz czym zapｳaci・ - spytaｳa podejrzliwie.

   Caｳkiem zbiｳa go z tropu. Kilka lat temu wｳadyka poswarzyｳ si・z dzierｿawcｹ sｹsiedniej doliny i w trakcie forsowania wraｿego dworca ojciec Szymka padｳ na polu chwaｳy (faktycznie w fosie chwaｳy, skｹd wyｳowiono jego cuchnｹce jeszcze gorzaｳkｹ 彡ierwo, ale wｳadyka miaｳ zaci鹹ie krasomcze). Odtｹd nie powodziｳo im si・z matkｹ najlepiej. Zagon za chaｳupｹ nie rodziｳ do懈 fasoli na zim・ chatynka z kaｿdym rokiem pochylaｳa si・coraz niｿej i nawet ocieniajｹca podwko jabｳonka obdarowywaｳa ich jedynie maleimi parszywkami. Wprawdzie Szymek miaｳ dwa 忤iniaki, podarowane przez wｳadyk・w chwili sｳabo彡i, ale pr鹽zej rozstaｳby si・z wｳasnym ｿyciem niｿ z nimi.
- No... widzicie - zaczｹｳ z ociｹganiem.

   - Co mam widzie・! - zaperzyｳa si・starowinka. - Czy・ty my徑aｳ, ｿe ja tak z dobrego serca b鹽・si・po rosie wｳzy・ Ja juｿ nie mｳka jestem, podagra mnie ｳamie, zda mi si・raczej na zapiecku grza・i mi popija・ nie goｳo pod ksi・ycem gania・ Nie zapｳacisz, nie dostaniesz! I basta!
- A moｿe by tak... w naturze, Babuniu?

Wied殞a ｳypn・a ciekawie, bez ceremonii obmacujｹc go wzrokiem.

- No, no! - cmokn・a z zadowoleniem.

Szymek znowu spiekｳ raka (chociaｿ wｳa彡iwie nie wiedziaｳ, dlaczego).

   - My徑aｳem, ｿe posprzｹtam, drew narｹbi・- sprostowaｳ szybko (chociaｿ wｳa彡iwie nie wiedziaｳ, co). - Dach zaｳatam... Toｿ widzicie, ｿe strasznie dziurawy... Gn rozrzuc・- dokozyｳ w ostatnim, rozpaczliwym porywie.
Babunia Jagka milczaｳa wystarczajｹco dｳugo, by ｳzy stan・y mu w oczach.

- Siedem dni sｳuｿby - zadecydowaｳa wreszcie sucho. - I ani dnia krej.

   - Jacy wy dobrzy jeste彡ie - rozpromieniｳ si・Szymek. - To ja tu wpadn・jutro, jak tylko sｳonko zajdzie, i zrobi・ co trzeba.
   -...