Kamiński St. Nauka i metoda Pojęcie nauki i klasyfikacja nauk.pdf

(13754 KB) Pobierz
STANISŁAW KAMINSKI
NAUKA I METODA
POJECIE NAUKI
I KLASYFIKACJA NAUK
D o druku przygotow ał
A ndrzej B ronk SV D
Lublin 1992
Towarzystwo Naukowe
Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego
Redaktor
Antoni Fetkowski
Projekt obwoluty, okładki i stron tytułowych
Andrzej Pilich
Rysunki
Józef Tarłowski
© Copyright by Towarzystwo Naukowe KUL 1992
Książka dofinansowana przez Komitet Badań Naukowych
i Ministerstwo Edukacji Narodowej
ISBN 8 3 -8 5 2 9 1 -4 0 -7
W YD A W NICTW O TOW ARZYSTW A NAUKOW EGO
KATOLICKIEGO U N IW ER SYTETU LU BELSK IEG O
ul. Gliniana 21, 2 0 -6 1 6 Lublin, tel. (0 -8 1 ) 5 5 -0 1 -9 3
Wydanie IV poprawione. Ark. wyd. 30. Ark. druk. 2 4 ,2 5 . Papier offset, ki. III, 80 g.
Oddano do powielania i powielanie ukończono w grudniu 1992 r.
Skład komputerowy TN K U L
"Petit” SC. Skład - Druk - Oprawa, ul. Szkolna 16, 2 0 -8 6 2 Lublin
SPIS TREŚCI
W s tę p ..........................................................................................................................
I.
Wieloznaczność terminu
n au ka
.............................................................
§ 1. Podstawowe typy desygnatów nazwy
nauka
..............................
§ 2. Filozoficzne uwagi o nauce ...............................................................
§ 3. Nauki o nauce .......................................................................................
Historia pojęcia n a u k i .................................................................................
§ 1. Starożytne i średniowieczne próby determinacji n a u k i...........
§ 2. Tworzenie pojęcia nauki w okresie rewolucji naukowej i w
XVIII wieku .............................................................................................
§ 3. Kształtowanie się nowoczesnej koncepcji nauki w XIX wieku
§ 4. Modyfikacje pojęcia nauki w okresie rewolucji naukowo-tech­
nicznej .......................................................................................................
a) Rozwój n a u k .......................................................................................
b) Przemiany teorii nauki .................................................................
5
11
11
19
32
47
48
74
96
116
120
154
183
184
200
214
230
249
250
257
268
275
285
285
293
300
305
315
321
323
341
345
371
II.
III. Determinacja natury nauki .......................................................................
§ 1. Przedmiot i cel nauki ..........................................................................
§ 2. Metoda uprawiania nauki .....................
§ 3. Struktura i dynamika teorii naukow ej............................................
§ 4. Nauka w społeczeństwie i w k ulturze............................................
IV. Rozmaitość i jedność nauk .......................................................................
§ 1. Geneza i zadania porządkowania n a u k .........................................
§ 2. Podziały nauk u dawnych autorów ...............................................
§ 3. Współczesne uporządkowania n a u k ...............................................
§ 4. Integracja wiedzy i współpraca naukowo-badawcza................
V.
Metodologiczne osobliwości nauk .........................................................
§ 1. Nauki aprioryczno-dedukcyjne a empiryczno-indukcyjne . . .
§ 2. Nauki humanistyczne a p rzyrod n icze............................................
§ 3. Nauki praktyczne a teo rety czn e .......................................................
§ 4. F ilo zo fia.....................................................................................................
§ 5. T e o lo g ia .....................................................................................................
Z a k o ń cz e n ie .............................................................................................................
Bibliografia
Summary
.............................................................................................................
..................................................................................................................
Andrzej Bronk SVD: Wielość nauk i jedność nauki (Stanisława Kamiń-
skiego opcje metodologiczne) ....................................................................
Indeks osobowy
.....................................................................................................
WSTĘP
Wśród różnych fetyszy, jakie czci człowiek XX w., nauka i technika na
pewno zajmują poczesne miejsce. Jest to usprawiedliwione, jeśli weźmie się
pod uwagę oszałamiające sukcesy nauki i techniki w ostatnim stuleciu. Nie
chodzi tylko o odkrycia naukowe i wynalazki techniczne, lecz także o ich
wpływ na całe życie ludzkie. Człowiek kulturalny zabiega o wiedzę, nawet
gdy ta nie służy jego biologicznym potrzebom (W. Tatarkiewicz). Przede
wszystkim jednak nauka wydaje się być wśród aktywności poznawczych
najdoskonalszym sposobem opanowania i przebudowania świata. Pod jej
wpływem ukształtowała się dość powszechnie postawa scjentystyczno-
-technicystyczna w życiu codziennym, a nawet w filozoficznym myśleniu.
Pozostajemy, chcąc nie chcąc, w zasięgu naukowych idei tudzież technolo­
gicznego praksyzmu na co dzień, o czym świadczy choćby kult ekspertów.
Ale potęga działania słowa
nauka
ma również irracjonalny charakter. Wszy­
stko, do czego przyczepi się etykietkę
naukow e,
zyskuje automatycznie na
wartości (E. Nagel).
Dostojeństwo i nimb wzniosłości, jakie otaczają naukę, sprawiają, że
orzecznikiem
n au kow y
posługujemy się nie tylko z patosem, lecz z niezro­
zumieniem lub mętnie. Może najgłośniej i najczęściej używają terminu
n au ka
ci, którzy najmniej wiedzą, czym ona naprawdę jest, albo ci, którzy
scjentyzm traktują jak religię. Zresztą "łatwiej uprawiać naukę niż ją rozu­
mieć" (C. F. v. Weizsacker). Dlatego właśnie jawi się potrzeba adekwatnego
poznania natury nauki, jej fukcjonowania w społeczeństwie i kulturze oraz
zasad jej rozwoju i zaplanowanej optymalizacji.
Do zajęcia się nauką skłaniają nas jeszcze inne powody. W mentalności
współczesnej przeważa nastawienie analityczne. Aby uniknąć nieporozu­
mień i sporów, staramy się zawsze analizować wielostronnie używane
terminy podstawowe, dążąc do ich precyzyjnej eksplikacji. A jakiż termin
bardziej niż
nauka
należy poddać takiej operacji? Posługujemy się jednym
terminem
nauka,
łącząc w nim całkiem niemal różne pojęcia. A przecież
służy on do oznaczenia wiedzy, której szczególnym walorem ma być m.in.

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin