KSIĘGA TOBIASZA
Wstęp do Księgi Tobiasza.
Tb 1. Prolog. Tobiasz zawsze wierny Bogu.
Tb 2. Ślepota Tobiasza.
Tb 3. Modlitwa Tobiasza o śmierć. Cierpienia i modlitwa Sary.
Tb 4. Tobiasz młodszy i anioł Rafał.
Tb 5.
Tb 6. W drodze do Medii.
Tb 7. Sara, córka Raguela, żoną Tobiasza.
Tb 8.
Tb 9. Rafał odbiera dług od Gabaela.
Tb 10. Powrót Tobiasza do domu.
Tb 11. Syn uzdrawia ślepotę ojca.
Tb 12. Anioł Rafał ujawnia, kim jest.
Tb 13. Hymn dziękczynny Tobiasza.
Tb 14. Dalsze dzieje rodziny Tobiaszów.
Wstęp do Księgi Tobiasza
Księga ta zawiera opowiadanie o pewnej rodzinie izraelskiej z pokolenia Neftalego, uprowadzonej do niewoli do Niniwy, stolicy Asyrii. Głowa tej rodziny Tobiasz (aram.-hebr. Tobi, gr. Tobit), był człowiekiem równie zamożnym i poważanym, jak i pobożnym. W czasie prześladowań Żydów grzebał on porzucone zwłoki pomordowanych, czym naraził się królowi asyryjskiemu. Nadto spotkało go nieszczęście: utracił nie tylko majątek ale i wzrok, a jego żona, obarczona troską o utrzymanie rodziny, odnosiła się do niego z niechęcią. Chory Tobiasz posyła więc swego syna, także Tobiasza (aram.-hebr. Tobijah, gr. Tobias) do Rages, do swego przyjaciela Gabaela, celem podjęcia zdeponowanej u niego sumy pieniędzy. Drugi wątek akcji prowadzi do Ekbatany do domu Raguela, którego córka Sara utraciła kolejno siedmiu mężów wskutek złowrogiego działania demona Asmodeusza. Bóg wysłuchuje modlitwy Tobiasza-ojca i Sary, posyłając swego anioła Rafała (Rafael), który towarzyszy młodemu Tobiaszowi w drodze do Rages. Po długiej podróży, w czasie której Tobiasz zabiera wnętrzności schwytanej w Tygrysie ryby, przybywają podróżni do Ekbatany do domu Raguela. Tutaj okazuje się, że młody Tobiasz ma prawo do małżeństwa z Sarą jako najbliższy krewny i poślubia ją, odpędzając demona za pomocą spalonych wnętrzności ryby. Młody Tobiasz szczęśliwie powraca i cudownym lekarstwem z ryby przywraca ojcu wzrok za radą Rafała, który daje się wreszcie poznać jako anioł.
Pełne folkloru opowiadanie obejmuje także pouczenia moralne, modlitwy i hymny; można je zaliczyć do rodzaju literackiego zbliżonego do noweli. Łączność z wielką literaturą dydaktyczną Bliskiego Wschodu zapewnia postać Achikara, bohatera międzynarodowej powieści pochodzenia mezopotamskiego, który w księdze występuje jako siostrzeniec Tobiasza-ojca.
Księga Tobiasza została napisana w języku hebrajskim lub raczej aramejskim; w dzisiejszym zbiorze istnieje jedynie w opracowaniu greckim, i to w trzech dość różnych recenzjach. Wśród fragmentów piśmiennictwa qumrańskiego (czwartej groty) znajdują się jej urywki aramejskie i jeden hebrajski.
Czas powstania księgi należy umieścić między III a II w. przed Chr. Wskazują na to specyficzne, mądrościowe tendencje księgi i wzmianka o prawie lewiratu, praktykowanym do końca II w. Z drugiej strony autorowi obca jest jeszcze problematyka polityczna i religijna okresu machabejskiego. Księga Tobiasza należy do pism wtórnokanonicznych zbioru chrześcijańskiego; cytowana jest już w II w. po Chr.
Teologicznym motywem naczelnym opowiadania jest Opatrzność Boża, czuwająca nad Izraelitami, wiernymi Prawu. Cierpienie jest przemijającą próbą zesłaną przez Boga, który wynagradza je tym większą pomyślnością. Rozwijająca się nauka o aniołach (Rafał) i demonach (Asmodeusz) wskazuje na znajomość pierwszych prądów apokaliptycznych (por. także związanie demona i przeniesienie do Egiptu oraz cudowne lekarstwo pochodzące z wnętrzności ryby). Innym wskaźnikiem zaawansowanej teologii judaizmu jest wielka rola uczynków miłosierdzia (grzebanie zmarłych) i ideał harmonijnego, szczęśliwego życia rodzinnego.
Tb 1
Prolog
1 Księga historii Tobiasza, syna Tobiela, syna Ananiela, syna Aduela, syna Gabaela z rodu Asjela, z pokolenia Neftalego,
1,1 - Tłumaczenie Tb podajemy według kodeksu S, który różni się w wielu miejscach od Wlg o nieistotne dodatki. W LXX nazwisko starszego Tobiasza (ojca) brzmi Tobit, młodszego (syna) Tobias. W naszym tłum. obydwom, i ojcu i synowi, dajemy to samo imię Tobiasz.
2 którego uprowadził do niewoli Salmanassar, król asyryjski, z Tisbe, [miasta] leżącego na prawo od Kadesz-Neftali, w Górnej Galilei, poniżej Chasor poza drogą na zachód z lewej strony Fogor.
1,2 - Salmanassar V panował od 726 do 722. Ale najprawdopodobniej chodzi tu o Tiglat-Pilesera III (745-726), który w r. 734 uprowadził do niewoli mieszkańców Galilei, a między nimi także i Tobiasza.
Tobiasz zawsze wierny Bogu
3 Ja, Tobiasz, chodziłem drogami prawdy i dobrych uczynków przez wszystkie dni mojego życia. Dawałem wiele jałmużny moim braciom i moim rodakom, uprowadzonym razem ze mną do kraju Asyrii, do Niniwy. 4 Kiedy byłem jeszcze w mojej ojczyźnie, w ziemi Izraela – byłem wtedy jeszcze młodzieńcem – całe pokolenie Neftalego, mego przodka, odstąpiło od domu Dawida, mego praojca, i od miasta Jerozolimy, które wybrane było ze wszystkich pokoleń Izraela jako miasto dla wszystkich pokoleń izraelskich do składania ofiar. Tam była poświęcona świątynia, w której mieszka Bóg, i zbudowana dla wszystkich pokoleń na wieki.
5 Wszyscy moi bracia i dom Neftalego, mego przodka, składali ofiary cielcowi, którego uczynił Jeroboam, król izraelski, w Dan i na wszystkich górach Galilei. 1Krl 12,26-32
6 Ale ja pielgrzymowałem często zupełnie sam na święta do Jerozolimy, jak jest przepisane w nakazie wiekuistym dla całego Izraela. Śpieszyłem do Jerozolimy z pierwocinami owoców i zwierząt, z dziesięciną z bydła i z pierwszą wełną owiec. Pwt 16,16 Pwt 14,22+ Pwt 18,3-5; Lb 18,12n
1,3-3,6: Doświadczenia Tobiasza
Ta pierwsza część wprowadza tytułowego bohatera i zarysowuje konflikt. Tobiasz został ukazany jako człowiek sprawiedliwy i pełen miłosierdzia, skrupulatnie przestrzegający Prawa. Tę jego skrupulatność ilustruje składanie dziesięciny. Praktyka ta opiera się na Prawie zawartym w Pięcioksięgu. Księga Kapłańska zaleca składanie dziesięciny na rzecz kapłanów i lewitów oraz na utrzymanie świątyni (27,30-33; por. Lb 18,21-32). Księga Powtórzonego Prawa postanawia, że dziesiąta część wszystkiego, co rodzi ziemia, ma zostać przyniesiona do świątyni i tam ...
nbogdanus