3. Demograficzne podstawy prognoz rozwoju relacji ‘’człowiek-przyroda’’
(inkluzjonizm, ekskluzjonizm).
Populacja ludzka wzrasta i będzie wzrastać w czasie (mimo chwilowych niży demograficznych, ponieważ po nich następuje jeszcze większy przyrost ludność niż przed niżem ).
Przykładowy wykres:
Okazuje się, że nie wszyscy widzą jednakowo miejsce człowieka w przyrodzie. W ujęciach skrajnych jedni widzą go jako wysoko wyniesionego ponad świat przyrody (ekskluzjoniści), drudzy zaś traktują go
jako jej integralną część (inkluzjoniści).
Zwolennicy tzw. Ekskluzjonizmu traktują przyrodę jako kompleks systemów fizycznych, prócz człowieka i jego cywilizacji, które tworzą jego podstawowe, dane mu środowisko.
Wyniesiony ,,ponad" świat człowiek jest od niego niezależnym w tym sensie, że spełnia w stosunku do niego rolę absolutnego władcy. Wiedzą oni wprawdzie, że człowiek jest częścią przyrody, ale traktują
go tak, jakby nią nie był. Skoncentrowanie uwagi na człowieku sprawia, że ekskluzjoniści popierają obecne trendy rozwojowe, wśród których najaktywniejsze i bardziej znaczące są takie, jak technologia i urbanizacja.
Wyjaśniając biblijne teksty 0 stworzeniu świata i człowieka, sięgając zwłaszcza do Księgi Rodzaju (1,28), gdzie mowa o „panowaniu" człowieka, wskazują na absolutną dominację człowieka. Człowiek stoi naprzeciw
przyrody; między człowiekiem a przyrodą istnieje zależność typu: podmiot — przedmiot, gdzie przedmiot (przyroda) zależy od tego, co człowiek o nim zadecyduje.
Inkluzjoniści rozpatrując całość życia biologicznego z punktu widzenia wzajemnej zależności, krytycznie oceniają antropocentryczny pogląd na środowisko. Człowiek, ich zdaniem, nie jest wyizolowaną istotą, niezależną od środowiska, lecz stanowi jego część. Poważnym problemem niepokojącym inkluzjonistów jest takie postępowanie człowieka, poprzez które demonstruje on swoją władzę nad przyrodą.
Rainhardt