Władza.docx

P. BLAU „ZRÓŻNICOWANIE WŁADZY”

Władza (według Vobera) – prawdopodobieństwo, że aktor zajmie w ramach jednego stosunku społecznego taką pozycję, która umożliwi mu realizowanie swych zamiarów pomimo oporu ze strony innych.

Władza (według Tawneya) – (kładzie nacisk na narzucenie swej woli innym, z tym że aktor zwraca otwarcie uwagę na asymetryczność relacji władzy); zdolnośc jednostki oraz grupy jednostek do modyfikowania zachwania innych jednostek oraz grup w sposób zgodny z zamierzeniami tych pierwszych oraz jako zdolność do zapobiegania sytuacji, w której ich własne zachwanie byłoby modyfikowane w sposób niezgodny z ich zamierzeniami.

Władza – wszelkie rodzaje wpływania na siebie jednostek czy grup, w tym i takie, które polegają na oddziaływaniu w ramach transakcji wymiany, gdzie jeden nakłania drugiego do postępowania zgodnie z jego wolą poprzez nagradzanie go za to.

Klient przychodzący do jubilera opiera się na podobnych zasadach, ale nie jest to stosunek włądzy tylko egalitarnej wymiany.

Władza skumulowanych zobowiązań wyczerpuje się, gdy prosi się innych o zwrot ich długów, przynajmniej częściowo przekształca stosunki władzy w stosunki wymiany, których konsekwencją jest równość statusu. Wszelka nierówność władzy na ogół zapobiega potrzebie takiego przypominania, a głębokie zobowiązania, na których się ona opiera, nie mogą być w pełni spłacone przez usługi dostarczone w jakichkolwiek konkretnym okresie czasu, poprzez co osoby podporządkowane są stale dłużnikami. Wszelka władza wytworzona przez naoczne aktywa zobowiązań pozwala danej osobie żyć na procent bez wyczerpywania władzy Jeśli chce ona ryzykować, może nawet zwiększyć swą władzę.

Jednostka mająca władzę nad cała grupą ludzi może koordynować ich działania mające na celu realizację różnych zadań, mówiąc każdemu, co powinien robić. (np. prezes w firmie). Wymaga to kredytu, tzn. uległości wobec żądań, przekraczającej zobowiązania. Jeśli koordynacja jest skuteczna, przynosi nagrody, które nie byłyby inaczej zdobyte. Mogą być to niepodzielne nagrody, np. wygrana drużyny w meczu.

Tolerancyjna postawa  grupy oraz jej zachęty wobec wysiłków innej grupy skierowanych na podniesienie jej władzy i pozycji społecznej występuje wtedy, gdy bezpieczny status społeczny tej pierwszej grupy nie jest zagrożony przez owe wysiłki. W tolerancji, mimo jej najlepszych intonacji, jest coś z zadowolenia z siebie, ponieważ zakłada ona naszą własną wyższość.

Nietolerancja jest przyznaniem się do słabości, która uznaje czyjąś władzę, tak jak tolerancja jest oznaką siły, która potwierdza podległość innych.

Władza nad innymi jest przez wielu pożądana, ponieważ jest ona uogólnieniem środkiem, za pomocą którego można zrealizować wiele różnorodnych celów i ponieważ zdolność do narzucania innym własnej woli jest często sama w sobie uznawana za wartość.

Przymus fizyczny lub grożenie innym nie jest skrajnym przypadkiem władzy, ale inne sankcje negatywne czy też groźba ich użycia są na ogół równe efektywnymi środkami narzucania innym swojej woli.

Władza oparta na przymusie polega na odstraszającym działaniu sankcji negatywnych.

Władza oparta na wpływach istniejących dzięki nagradzaniu – jest charakterystyczna dla transakcji wymiany.

Władza – zdolność osób czy grup do narzucania swej woli innym pomimo ich oporu, przez odstraszenie ich w formie wycofania regularnie dostarczanych nagród lub w formie kary – tworzą negatywne sankcje.

Implikacje tej definicji:

1.       Parsons: władza odnosi się do zdolności jednostki czy grupy do powtarzalnego narzucania jej woli innym, a nie do pojedynczego przypadku oddziaływania ich decyzji, jakkolwiek byłyby ważne.

2.       Kara grożąca za opór, o ile poważna, czyni władzę siłą przymuszającą. Istnieje jednak we władzy element woluntaryzmu – kara może być i czasami jest preferowana w stosunku do uległości – który odróżnia ją od bardziej ograniczonych przypadków bezpośredniego przymusu fizycznego.

3.       Władza jest asymetryczna, opiera się na stanowiącej „netto” zdolności danej osoby do wycofania nagrody i nałożenia kary na innych. Źródłem władzy jest zależność jednostronna.

JEDNOSTRONNA ZALEŻNOŚĆ I ZOBOWIĄZANIA

Dostarczając innym cieszące się popytem usługi, człowiek ustanawia nad nimi władze. Jeśli oddaje im regularnie potrzebne im usługi, których nie mogą oni łato uzyskać z innego źródła, w zamian za te usługi podejmują wobec niego zobowiązania. Dopóki nie mają dóbr, które uczynią go zależnym od siebie, podlegają jego władzy.

Schemat służący badaniu stosunków „zależności od władzy” oraz ich konsekwencji (Emmerson):

Jednostki, którym potrzebne są usługi, które może wykonywać ktoś inny, mają następującą alternatywę:

1.       Same mogą zapewnić temu komuś usługę, która jest mu potrzebna na tyle gwałtownie, że zmusza go do zaoferowania w zamian swoich usług -> wzajemna wymiana

2.       Mogą one otrzymywać potrzebne usługi gdziekolwiek indziej, zakładając, ze istnieją alternatywni dostawcy; prowadzi to tez do wzajemnej wymiany, choć z innym partnerem

3.       Mogą zmusić ewentualnego dostawcę do wykonywania usługi, o ile oczywiście są w stanie to zrobić – w tym przypadku zaczęliby panować nad nimi

4.       Mogą nauczyć się obywać bez danej usługi, np. znajdując substytut – muszą wtedy zmienić wartości określające ich potrzeby

5.       Jeśli  nie mogą wybrać którejś z powyższych możliwości, nie maja innego wyjścia jak podporządkować się życzeniom usługodawcy, bo może on uzależnić od ich ulęgłości ciągłą dostawę potrzebnych im usług. W tej właśnie sytuacji dostarczanie usług rodzi w sposób konieczny władzę. Brak pierwszych czterech członów alternatywy określa warunki władzy w ogóle.

Warunki podtrzymywania niezależności społecznej:

1.       Posiadanie strategicznych zasobów pomaga w utrzymaniu niezależności (ochrona przed uzależnieniem się od kogokolwiek).

2.       Istnienie alternatywnych źródeł, z których można otrzymać potrzebną usługę (stopień zależności jednostek od osoby, która dostarcza cenionych usług, jest funkcją różnicy między wartością tych usług, a wartością następnej cenionej możliwości, otwartej dla tych jednostek. Im większa jest różnica między dobrami, które dana jednostka dostarcza innym, a tymi, które mogą oni otrzymywać gdziekolwiek indziej, tym większa prawdopodobnie będzie jej władza nad nimi. Tak więc ci inni mogą zwiększać swą niezależność od osoby posiadającej nad nimi władzę po prostu przez przyjmowanie od niej jak najmniejszej ilości dóbr – nie więcej, niż mogą oni otrzymywać za we usługi gdziekolwiek indziej, nie jest to jednak dla nich proste).

3.       Zdolność do użycia przymusu w celu zmuszenia innych do wydania potrzebnego dobra czy spełnienia usługi. (niezdolność do użycia siły może być spowodowana słabością czy ograniczeniami normatywnymi, skutecznie zapobiegającymi uciekaniu się do przemocy, pożądane dobro może tracić swoje znaczenie, jeśli dane zostało pod przymusem. Przymuszająca władza zwierzchnia czyni ludzi stosunkowo niezależnymi od innych, ponieważ władza obejmuje zdolność do zapobiegania temu, aby inni wtrącali się w zachowania osoby posiadającej władzę.

4.       Możliwość rezygnacji z różnych usług (im mniej potrzeb ma jednostka, tym mniej zależna jest od innych).

Warunki uzyskania i podtrzymania władzy:

1)      Zmuszenie innych do posłuszeństwa wobec swoich poleceń, które to posłuszeństwo będzie warunkiem otrzymania przez nich potrzebnych im dóbr. Wymaga to, by człowiekowi:

·         Nie może zależeć na dobrach, które inni mu mogą oferować za jego dobra w ramach wymiany –> obojętność

o        Odmawianie innym dostępu do zasobów mających ważne znaczenie

o        Zapewnienie sobie potrzebnych dóbr raczej z zewnątrz niż od osób podległych

o        Popieranie współzawodnictwa wśród dostawców podstawowej dla siebie usługi

2)      Zapewnienie sobie trwałej zależności innych od usług, które dana jednostka ma do dostarczenia

·         Nie można dopuszczać ich do alternatywnych dostawców tych usług. Monopolizacja potrzebnych nagród

3)      Zdolność do zapobiegania temu, aby inni mogli uciec się do przemocy w celu wymuszenia realizacji swych zadań:

·         Utrudnienia wśród podległych możliwości tworzenia się koalicji, które mogłyby umożliwić im wyeksplikowanie żądań)

·         Blokowanie ich dostępu do władzy politycznej

4)      Władza zależy od tego, na ile ludzie potrzebują dobra, które mogą dostarczyć im ci, którzy posiadają władzę

Konflikt między posiadającymi władzę/mającymi interes w umacnianiu swej władzy, a ludźmi, nad którymi mają oni władzę/mającymi interes w umacnianiu swej niezależności:

1.       Problem zasobów będących w posiadaniu strony podległej – jeśli jej zasoby byłyby wystarczające do przetrwania, przestałaby być osobą podległą

2.       Alternatywne a dostępne podporządkowanym możliwości uzyskiwania potrzebnych im dóbr i współzawodnictwo wśród przełożonych o usług podporządkowanych zwiększa niezależność tych drugich, monopol zwiększa władzę tych pierwszych

3.       Konflikt polityczny – sporne jest tu używanie przemocy w walce przeciwko władzom opartym na posiadaniu ważnych zasobów. Prototypem może być konflikt dotyczący  użycia przez państwo prawomocnej przemocy w celu regulowania transakcji wymiany i ograniczenia władz opartej na sile ekonomicznej

4.       Konflikt ideologiczny miedzy wartościami społecznymi, które wzmacniają potrzebę otrzymania usług, które mogą zaoferować posiadający władzę, a kontr ideologiami, które czynią te pogrzeby bardziej umiarkowanymi. Ideologie czynią swych wyznawców mniej zależnymi od władz jednych, ale bardziej zależnymi od władz innych.

Podstawowe problemy struktury społecznej związane z alternatywami w stosunku do uległości:

1.       Jedne dobra można otrzymać za inne – zasada wzajemności. Badanie procesów wymiany oraz dystrybucji zasobów.

2.       Poszukiwanie alternatywnych możliwości prowadzi do badania wyłaniających się struktur wymiany, procesów współzawodnictwa w ich ramach, aktualnych kursów wymiany i zaczynających się rozwijać standardów normatywnych

3.       Badanie przymusu stawia problemy dotyczące powstawania koalicji i organizacji mobilizujących siłę, zróżnicowanie władzy w strukturach społecznych i procesów rządzących walka o polityczną władzę w społeczeństwie.

4.       Zdolność radzenia sobie bez czegoś początkowo potrzebnego kieruje uwagę na modyfikacje wartości społecznych i różne warunki tych modyfikacji na formowanie się nowych ideologii i na konflikty między ideologiami.

Współzawodnictwo o status

Współzawodnictwo tworzy się w procesie integracji społecznej i powoduje zróżnicowanie statusu w grupach.

W nowo formujących się grupach wstępne współzawodnictwo dotyczy czasu, w którym można się zaprezentować innym. Inni muszą poświęcić czas na interakcje z daną osobą i na wysłuchanie jej – po to, aby umożliwić jej wywarcie na nich wrażenia swymi wybitnymi cechami. Nierówny podział czasu, w którym można się zaprezentować, wytwarza wstępne zróżnicowanie, dające jednym przewagę w dalszym współzawodnictwie.

Zdobycie wyższego statusu w grupie wymaga wywarcia na grupie wrażenia dzięki swym zdolnościom oraz rzeczywistego wykorzystania tych zdolności w sposób przyczyniający się do szybszego rozwiązania wspólnych problemów. W tym samym czasie pozycja innych cierpi, bo ich własne propozycje są rzadko akceptowane.

Zasługi jednych przyczyniają się do wymuszenia uległości innych. Rozwija się zróżnicowana struktura władzy.

Stratyfikacyjny system zróżnicowanego statusu obejmuje:

·         Różnice w szacunku i uległości, których jednostki wymagają od innych

·         Publiczne uznanie różnic

·         Dotyczący ich consensus

Osoba posiadająca w grupie ważny status, wywiera wpływ dwojakiego rodzaju:

·         Szacunek dla jej zdolności, osądu – postępują zgodnie z jej radami

·         Zobowiązania, jakie podejmują, akceptując jej wkład w swój dobrobyt – wzajemność poprzez uleganie jej poleceniom

Status jako kapitał ulegający zużyciu:

Prestiż jednostki zależy od jej pozycji klasowej, tzn. od prestiżu tych, którzy akceptują ją i którzy przyjaźnią się z nią jak z kimś równym. (Przyjaźń z osobami o wyższym statusie podwyższa mój status, z osobami o niższym – obniża). Jednostka podporządkowując się komuś okaz...