mickiewicz.odt

Mickiewicz Adam (1798-1855), polski poeta, publicysta. Uważany za największego pisarza polskiego, jednego z tzw. "wieszczów".

Młodość w Rosji

Studia na Wydziale Literatury Uniwersytetu Wileńskiego. 1819-1823 nauczyciel w szkole powiatowej w Kownie. Współzałożyciel Towarzystwa Filomatów 1817. Za działalność w tajnych, patriotycznych związkach młodzieżowych więziony 1823-1824 w byłym klasztorze Bazylianów w Wilnie. Zesłany do centralnych guberni Rosji 1824.

Po krótkim pobycie w Petersburgu, gdzie zaprzyjaźnił się m.in. z przyszłymi dekabrystami - K.F. Rylejewem i A.A. Bestużewem, odesłany do Odessy, przebywał tam do 1825, odbywając wycieczkę na Krym, w wyniku czego powstały Sonety odeskie i Sonety krymskie.

1825-1828 w Moskwie, zatrudniony w kancelarii generał-gubernatora. 1828 w Petersburgu, gdzie wydał w tymże roku Konrada Wallenroda i 1829 Poezje (tom 1-2), poprzedzone polemiczną rozprawą O krytykach i recenzentach warszawskich.

Lata emigracji

1829 udał się w podróż po Europie. Na wieść o wybuchu powstania listopadowego usiłował przedostać się do Królestwa Kongresowego, ale po upadku powstania wrócił w 1832 do Paryża.

Brał udział w licznych inicjatywach naukowo-kulturalnych i patriotycznych. Później zniechęcony sporami i kłótniami w polskim środowisku odsunął się od działalności publicznej. 1834 ożenił się z Celiną Szymanowską, z którą miał sześcioro dzieci.

Od 1839 wykładał literaturę łacińską w Akademii w Lozannie. 1840 objął nowo utworzoną katedrę literatur słowiańskich w paryskim Collège de France. W 1844 zawieszony w funkcjach profesora z powodów politycznych (demokratyczne poglądy i propagowanie towianizmu).

1848 przebywał w Rzymie i podczas audiencji wezwał papieża Piusa IX do poparcia walki ludów o wolność i sprawy polskiej. Utworzył wtedy legion polski (istniał do 1849), który miał stanowić zalążek oddziału powołanego do walki o niepodległość. W Składzie zasad wyłożył ideologię tego ruchu: radykalne reformy demokratyczne w Polsce, np. nadanie chłopom ziemi i powszechność praw obywatelskich.

Współzałożyciel i redaktor naczelny dziennika La Tribune des Peuples (Trybuna Ludów 1849), sympatyzującego z ideałami socjalistycznymi. Na skutek interwencji ambasady rosyjskiej pismo zostało zawieszone. Po zamachu stanu 1851 poddany nadzorowi policyjnemu i usunięty z Collège de France.

Po przystąpieniu Francji do wojny krymskiej (1854) udał się w 1855 do Stambułu, aby wesprzeć powstanie legionu polskiego do walki z Rosją. Zmarł najprawdopodobniej na cholerę i został pochowany na cmentarzu polskim w Montmorency. 1890 prochy poety złożono w krypcie katedry wawelskiej.

Twórczość poetycka

W okresie młodzieńczym pisał utwory będące przeróbkami i przekładami z Woltera, np. powstały w 1817: Mieszko, książę Nowogródka (fragmenty wydano 1908 i 1925, całość 1948), pierwszy wydrukowany wiersz Zima miejska (Tygodnik Wileński 1818) wiersze o charakterze programowym, m.in.: Oda do młodości (powstała 1820 pt. Do młodości, krążyła w odpisach, pierwodruk 1827 w Polihymnii).

Za manifest i początek romantyzmu polskiego uznano wydany 1822 tom 1 Poezji, zawierający głośne Ballady i romanse. 1823 ukazał się tom 2 Poezji, zawierający Grażynę oraz część II i IV Dziadów, a 1826 w Moskwie wyszły Sonety. Owocem podróży po Europie po opuszczeniu Rosji był tom 3 Poezji (1833).

Powstanie listopadowe i jego upadek zainspirowało znane utwory, np. poemat Reduta Ordona. Opowiadanie adiutanta (1832, pierwodruk w Poezjach S. Garczyńskiego, Paryż 1833). W 1832 w Dreźnie powstała część III Dziadów (pierwodruk w tom 4 Poezji, Paryż 1832). Księgi narodu polskiego i pielgrzymstwa polskiego (1832) kreśliły wizję posłannictwa Polski w dziejach (mesjanizm polski) oraz zadania emigracji.

Twórczość poetycką Mickiewicza kończy w zasadzie wielki poemat epicki (epopeja narodowa) Pan Tadeusz, czyli Ostatni zajazd na Litwie. Historia szlachecka z 1811 we dwunastu księgach wierszem (pisany z przerwami 1833-1834, wydany tom 1-12 w Paryżu 1834). Późniejsze wiersze, wśród nich tzw. liryki lozańskie, powstałe 1839-1840, nie zostały opublikowane za życia pisarza.
Pan Tadeusz
Grażyna
Konrad Wallenrod
Oda do Młodości
Poezje
Reduta Ordona
Sonety Odeskie
Sonety Krymskie

Dramaty

Dramaty, jak Konfederaci barscy (napisany po francusku, w polskim przekładzie wystawiony w Krakowie 1872). Wykłady w Collčge de France - Literatura słowiańska, potocznie zwane Prelekcjami paryskimi z lat 1840-1844, wydane na podstawie stenogramów i notatek słuchaczy w całości pt. Les Slaves (tom 1-5, Paryż 1849, przekład polski tom 1-2, Paryż 1842-1843, tom 1-4, Poznań 1850-1851). Przekłady, np. Giaura i Korsarza G. Byrona.

Zbiorowe wydania utworów

Wiele wydań zbiorowych, m.in. Pisma (tom 1-11, 1860-1861), Dzieła (tom 1-6, 1893-1911), Dzieła wszystkie (tom 4-7, 9, 11, 13, 14, 16, 1933-1938, tzw. wydanie sejmowe, pozostałe tomy przygotowane do druku uległy zniszczeniu 1944), Dzieła. Wydanie narodowe (tom 1-16, 1948-1955), Dzieła (w setną rocznicę śmierci - tom 1-16, 1955).

Dzieła sfilmowane

Sfilmowano utwory: Czaty (1920) i Pan Tadeusz (1928, powtórna ekranizacja w reżyserii A. Wajdy 1999). W 1919 podjęto pierwszą adaptację dzieła, której jednak nie ukończono). T. Konwicki zrealizował film Opowieść o «Dziadach» A. Mickiewicza. Lawa (1989).

Ballady i romanse" - tomik ballad , wydany w 1822 w Wilnie jako część pierwszego tomu Poezyj. Data ukazania się tego zbiorku wyznacza pierwszy polski manifest romantyczny w literaturze polskiej. Mimo iż zbiór uznaje się za przełomowy dla kultury polskiej XIX wieku, stricte rozpoczęcie romantyzmu przypadło na lata 1830-1831 roku.

Tom składa się z ballad, przepojony jest fantastyką, niesamowitością, odniesieniem do folkloru oraz słowiańskości; zawiera m.in. utwory Romantyczność i Świtezianka.

"Romantyczność" (fragment):
"Dziewczyna czuje, - odpowiadam skromnie -
A gawiedź wierzy głęboko;
Czucie i wiara silniej mówi do mnie
Niż mędrca szkiełko i oko.

Martwe znasz prawdy, nieznane dla ludu,
Widzisz świat w proszku, w każdej gwiazd iskierce.
Nie znasz prawd żywych, nie obaczysz cudu!
Miej serce i patrzaj w serce!"

"Ballady i romanse"
- Powstały w latach 1819-1821, wydano je w 1822r. jako I tom "Poezji".
- W otwierającej rozprawce "O poezji romantycznej" oraz w "Romantyczności" i "Świtezi" zawarte są zasady programowe literatury romantycznej, pozostałe są ich praktyczną realizacją.
- Data ich wydania uważana jest za początek romantyzmu, ponieważ w nich po raz pierwszy zrealizowano teoretyczne założenia przeciwstawne klasycyzmowi.
- Jest to typ literatury oparty na folklorze.
- Zawarto w nich romantyczne założenia:
- Gatunek
- Fabuła oparta na wierzeniach ludowych
- Bohaterowie :widma (Lilije, Romantyczność), rusałki (Świtezianka), diabły i duchy (Pani Twardowska)
- Nadprzyrodzone wydarzenia
- Fantastyka, tajemniczość atmosfera grozy
- Trzy podstawowe elementy występujące w balladach:
- Człowiek (ludowość)
- Natura (przyroda i prawa nią rządzące)
- Historia (prawda w ludowych podaniach)

"ŚWITEŹ"
- Dedykowana Michałowi Werzeszczace, bratu ukochanej Mickiewicza- Maryli Wereszczakówny
- Zawiera ramową kompozycję utworu
- Człowiek:
- Pan na Płużynach symbolizuje myślenie oświeceniowe:
"Pan na Płużynach, którego pradziady
były Świtezi dziedzice
Z dawna przemyślał i zasięgał rady
Jak te zbadać tajemnice"
- Dziewczyna jest łącznikiem pomiędzy dwoma światami, przywołuje historię
- Historia:
- Wyprawa Mendoga na Nowogród, przez opowieść łączy się przeszłość z teraźniejszością
- Natura:
- Natura jest jednością z dobrymi ludźmi
- Pierwiastek boski- natura pokierowana do działania przez boga:
"Takeśmy uszły schańbienia i rzezi
Widzisz to ziele dokoła
To są małżonki i córy Świtezi
Które Bóg przemienił w zioła"
- Motyw historii krzyżuje się z motywem natury (ziele- historia mieszkanek Świtezi, narzędzie kary- natura)
"Kto tylko ściągnął do głębini ramię
Tak straszna jest kwiatów władza
Że go natychmiast choroba wyłamie
I śmierć gwałtowna ugadza"

"LILIJE"
- Powstała na podstawie ludowej pieśni ( w niej nie było ocen moralnych i aspektów psychologicznych)
- Historia:
- Czas jest określony (wyprawa Bolesława Chrobrego), jest tylko tłem, nie sprawia żadnej funkcji
- Człowiek:
- Występują zbudowane psychologicznie postacie]
- Pustelnik- uosabia wierzenia, symbol mądrości ludowej i moralności, łączy dwa światy
- Ludowe przekonanie o nieuniknionej karze za winy
"Nie masz zbrodni bez kary"
- Akcja na pograniczu dwóch światów: zbrodnia w ziemskim, kara w pozaziemskim
- Ingerencja duchów w sprawy doczesne
- Natura:
- Pełna tajemniczych znaków, lilie miały ukryć zbrodnię, stały się jej dowodem
- Zjawiska odzwierciedlają przeżycia bohaterów
"Męża zbójczyni, żona
Bieży przez łąki i knieje
...Ciemno, wietrzno ponuro
Wrona gdzieniegdzie kracze
I puchają puchacze"

"POWRÓT TATY"
- Topos rodziny ziemiańskiej, wzorzec chrześcijański
- Pojawiają się dzieci- dobre, niewinne, przypisane Bogu
- Funkcja oczyszczająca literatury (z Arystotelesa katharzis- bohaterowie nie mogą być nieokreśleni, wzbudzają litość i trwogę
- Brak głębi

"RYBKA"
- Nie ma historii
- Człowiek:
- Sługa pochodzi z ludu, uosabia romantyczne zrozumienie, nie stara się zgłębiać ani zapanować nad zjawiskami
- Krysia stanowi jedność z naturą, przemienia się w rybę i syrenę
"Wtem rybią łuskę odwinie
Spojrzy dziewicy oczyma
Z głowy jasny włos wypłynie
Szyjka cieniuchna się wzdyma"
- Natura:
- Pomaga Krysi
- Jest karzącą ręką sprawiedliwości dla pani i pana

"PANI TWARDOWSKA"
- Brak głębi
- Humorystyczna
- Ingerencja świata duchowego w ludzki poprzez diabła
- Ludowe wyobrażenie diabła
"Nos jak haczyk, kurzą nogę
I krogulcze ma paznokcie"
- Twardowski łącznikiem pomiędzy światami
- Twardowska-kobieta jako antidotum

"UCIECZKA"
- Powstała w latach 1830-31, nie weszła do ballad
- Występują dwa światy: ludzki (dziewczyna) i duchowy (narzeczony), łącznikiem pomiędzy nimi jest czarownica
- Następuje załamanie motywu świata duchowego: mroczny, ani dobry ani zły, kochanek jest upiorem
"Panna słyszy dźwięk podkowy
Brytan jakby głosu nie miał
Zawył z cicha i oniemiał"
- Natura współgra z ludzkim światem, wydarzeniami i uczuciami

W większości ballad występuje etos młodej dziewczyny dotkniętej przez świat zmysłowy, albo ona go przedstawia (Świteź), albo on do niej przychodzi (Romantyczność, Rybka, Ucieczka)

Cykl poezji "Ballad i romansów" Adama Mickiewicza powstały w roku 1822. Zbiór ten okrzyknięty został za manifest polskiego romantyzmu, a utwór "Romantyczność" uznano za "programowy wiersz nowej epoki", co dało ideowy początek następcom Mickiewicza. "Ballady i romanse" mają za zadanie nie tylko pokazanie nowej myśli, która niebawem miała wejść do klasyki literatury polskiej, ale jest to także wyraźne zajęcie przez poetę stanowiska w sporze romantyków z klasykami. Już pierwszym wyzwaniem Mickiewicza skierowanym do poetów oświecenia, było wykorzystanie przez niego nowego gatunku zwanego balladą.
Ballada jest to gatunek synkretyczny, łączący w sobie cechy liryki, epiki i dramatu. Według ówczesnych klasyków taka forma piśmiennicza była niedozwolona, ponieważ uznawali oni jedynie gatunki "czyste". Tematy utworów opierają się na wydarzeniach historycznych lub legendach. Postacie są silnie stypizowane, a ich działania służą prezentacji prawd życiowych i zasad moralnych. W świecie ballady realizm współistnieje z fantastyką, a budowę utworów cechują stałe epitety, porównania oraz refreny.

Światopogląd jest to zbiór ogólnych przekonań dotyczących natury świata, człowieka i społeczeństwa, miejsca człowieka, sensu jego życia oraz wartości i ideałów wyznaczających życiowe postawy.

Nową myśl światopoglądową Mickiewicz wyraźnie prezentuje w swoich dziełach: "Romantyczności", Świtezi", Świteziance", "Pani Twardowskiej", "Lilijach" oraz "Rybce".
"Romantyczność" jest to opowiadanie o obłąkanej, wiejskiej dziewczynie Karusi, która przed laty straciła ukochanego. Teraz rozmawia z nim, śmieje się, i próbuje go dotknąć. Wierzy, że pomiędzy światem zmarłych a realnym jest łączność, która sprawia, że zmarły Jasiek jest ciągle przy niej. Światy te przenikają się nawzajem, co umożliwia kontakt duchów z żywymi.
Część druga "Romantyczności" jest to polemika narratora ze starcem. Mickiewicz w usta staruszka włożył słowa klasyków, którzy odrzucają wszystko czego nie da się dowieść w sposób empiryczny. Śmieje się on z obłąkanej dziewczyny. Przestrzega wieśniaków, aby nie wierzyli w jej wizje, przez co lekceważy wierzenia ludowe. Narrator staje jednakże po stronie Karusi mówiąc, "Czucie i wiara silniej mówią do mnie niż mędrca szkiełko i oko". Jest to przykład odrzucenia oświeceniowego racjonalizmu i zwrócenia się autora w stronę poznawania świata uczuciem, emocjami i wyobraźnią. Przypieczętowaniem tej tezy jest wezwanie kończące utwór: "Miej serce i patrzaj w serce!".
Ballada "Świteź" powiada o tajemniczym jeziorze, na dnie którego znajdują się ruiny zatopionego miasta. Poeta znów sięga do wierzeń ludowych i ukazuje możliwość łączności duchów zmarłych z ludźmi żyjącymi. Mickiewicz wykorzystuje tu autentyczną historię o wyprawie Tuhana na odsiecz Mendogom oraz motyw kary jaka spada na ruskich wojów, którzy zabili bezbronne dzieci, kobiety i starców. Ponadto atmosferę tajemniczości i niesamowitości podsyca szczegółowy opis jeziora.

"Świtezianka" jest to opowieść o młodym chłopcu, który spotyka nad jeziorem tajemnicza dziewczynę. Składa jej miłosne przysięgi, jednak bardzo szybko łamie śluby wierności. Spotyka go za to dotkliwa kara - "kto przysięgę naruszy ach biada jemu, za życia biada! I biada jego złej duszy". Zostaje zaklęty w modrzew stojący nad brzegiem jeziora. Ballada oparta jest na ludowym podaniu o nimfach wodnych zwanych Świteziankami. Morałem, który chciał przekazać Mickiewicz jest twierdzenie, że nie ma winy bez kary i każdy musi odpokutować za swoje występki. Podobnie jest w balladzie "Lilije". Opowiada ona o zbrodni mężobójstwa. Szczególną rolę odgrywa w tym utworze natura, której opisy wywołują tajemniczy nastrój i obrazują uczucia wewnętrzne bohaterów. Jest to nowatorskie rozwiązanie, ponieważ w epoce oświecenia przyroda służyła jedynie za tło wydarzeń.

Wszystkie utwory z cyklu "Ballady i romanse" mają cechę wspólną, a mianowicie są pisane językiem prostym, potocznym, ludowym. Dostrzegamy w nich wyraźne zerwanie z zasadą decorum, tak chętnie stosowaną przez klasyków. W balladach tych wykorzystano także pojęcie ludowości, które jest odwróceniem się autora od pojęcia cywilizacji, którą uznano za niszczącą.

Reasumując, w przedstawionych wcześniej balladach, Mickiewicz przedstawia swój światopogląd oraz estetykę romantyczną za pomocą nowatorskich rozwiązań, przeciwstawnych do klasycznego rozumowania. Autor:
- odrzuca racjonalizm i opowiada się za poznaniem świata uczuć i emocji;
- skupia uwagę na wewnętrznych przeżyciach bohaterów;
- wprowadza szerokie pojęcie ludowości - ludowe poczucie sprawiedliwości;
- wprowadza współistnienie dwóch światów: świata żywych i umarłych czyli realnego i metafizycznego;
- posługuje się prostym językiem;
- wprowadza elementy fantastyki i grozy;
- powraca do podań z czasów średniowiecza;
Ballada jest gatunkiem wywodzącym się z literatury ludowej. Swoją treść w dużej mierze czerpie z podań, opowieści, wierzeń ludu.
Ballada zawsze zawiera dramatyczną fabułę, opowiada o wydarzeniach tajemniczych, niezwykłych i o fantastycznych postaciach. Ten gatunek charakteryzuję się zatem uczuciowością, tajemniczością i fantastyką.
Co do przynależności ballady do rodzaju literackiego, można powiedzieć, że jest to utwór epicko-liryczny.
Aby ukazać cechy ballady posłużę się utworem pt. ‘Świteź’.
Rozpoczyna się on opisem ciemnego, mistycznego boru i jeziora, które to nocą jest sprawcą różnych ciekawych wydarzeń i złudzeń. Jedno z nich narrator opisuję: Gwiazdy nad tobą, gwiazdy pod tobą i dwa obaczysz księżyce.’
Czytelnik czuje atmosferę płynącą z licznych opisów dzikiego boru. Miejsce to przedstawione jest niezwykle tajemniczo, wręcz groźnie kiedy to dowiadujemy się iż legendy głoszą, iż nocą nad jeziorem odbywają się jakieś straszne i przerażające rzeczy.
Jeśli chodzi natomiast o fantastykę utworu, to polega ona na nie tylko na cudownym przemienieniu ludzi i miasta w jezioro, lecz także na obecności syreny- baśniowej postaci, która relacjonuję całą historię.
‘Świteź’ ma także typową dla ballady budowę.
Jest to utwór, jak już wspomniałam, epicko-liryczny. Wersowo-rymowy układ, obrazowanie poetyckie, nastrojowość, liryzm, czasem subiektywizm narracji sugerują przynależność tego gatunku do liryki. Lecz fabuła postaci, tło akcji, opis- to elementy epickie moim zdaniem tak charakterystyczne dla ballady. Aluzja literacka polega na nawiązaniu przez autora do innego dzieła literackiego, które odbiorca powinien na podstawie swojej wiedzy zauważyć i zinterpretować. Środek ten został wykorzystany w balladzie Adama Mickiewicza „Romantyczność” i wierszu Władysława Broniewskiego „Ballady i romanse”.
Ballada A. Mickiewicza „Romantyczność” dzieli się na dwie części. W pierwszej ukazana jest historia dziewczyny Karusi, która opłakuje swojego zmarłego Jasieńka. Sprawia ona wrażenie obłąkanej i szalonej. Rozmawia z ukochanym i nie słucha ludzi, którzy próbują wytłumaczyć je, że go nie ma: „Przy tobie nie ma żywego ducha / Co tam wkoło siebie chwytasz? / Kogo wołasz, z kim się witasz? / - Ona nie słucha.” Targają nią skrajne uczucia – raz płacze, a raz się śmieje. Boi się ducha ukochanego, gdyż wygląda jak trup, ale chce z nim pozostać jak najdłużej: „Ach! Ja się boję! / Czego się boję mego Jasieńka? / (...) ty biały jak chusta / Zimny, jakie zimne dłonie! / tutaj połóż, tu na łonie / Przyciśnij mnie, do ust usta!”. Czuje się samotnie wśród ludzi, ponieważ nie widzą Jasieńka i jej nie rozumieją. Kiedy ukochany odchodzi o świcie, jest nieszczęśliwa.
Druga część utworu to polemika między narratorem, a Starcem, którego słowa: „Ufajcie memu oku i szkiełku / Nic tu nie widzę dokoła” stanowią aluzję literacką do rozprawy Jana Śniadeckiego „O pismach klasycznych i romantycznych”. Uczony szydził w niej z romantyków wprowadzających do swoich utworów duchy i inne istoty, których istnienie nie zostało poparte naukowo. Przeciwwagę dla poglądów Starca stanowią słowa narratora: „Czucie i wiara silniej mówi do mnie / Niż mędrca szkiełko i oko”, a także zachowanie prostego ludu, wierzącego w istnienie ducha Jasieńka i wzywającego do modlitwy.
Wiersz Władysława Broniewskiego „Ballady i romanse” jest aluzją literacką do ballady „Romantyczność”. Tytuł jest nawiązaniem do tytułu zbiorku Mickiewicza, a treść wiersza to aluzja do treści „Romantyczności”. Wiersz ma kompozycję klamrową – zaczyna i kończy się cytatem z ballady: „Słuchaj dzieweczko! Ona nie słucha...”. Broniewski opowiada o trzynastoletniej Ryfce, której mama zmarła, a tata został wysłany do obozu koncentracyjnego. Jej postać jest analogiczna do postaci Karusi. Cytat: „Nie ma miasteczka, nie ma żywego ducha” świadczy, że Ryfka czuje się samotna, podobnie jak Karusia. Obie bohaterki łączy przeświadczenie, że mogą komunikować się ze światem zmarłych. Karusia rozmawiała z duchem ukochanego, a Ryfka chciała zanieść rodzicom bułkę otrzymaną od znajomego.
Jak widać, z aluzji literackiej skorzystał zarówno Mickiewicz, jak i Broniewski. Mickiewicz nawiązał do rozprawy Jana Śniadeckiego postacią Starca, a Broniewski do utworów Mickiewicza postacią Ryfki i tytułem wiersza.

Czas i miejsce powstania cyklu
Cykl ten powstał na początku lat dwudziestych XIX wieku i były częścią pierwszego tomu „Poezji” A dama Mickiewicza. Ukazał się on w czerwcu 1822 roku w Wilnie.

Źródła utworów
Utwory wchodzące w skład cyklu w dużej mierze opierają się na wierzeniach prostego ludu oraz na podaniach, które krążyły wśród gminu. Źródłem, z którego czerpał Mickiewicz motywy i tematy, które potem wykorzystywał w swych dziełach, była ludowa fantastyka, owa „wieść gminna”, a także ludowe postrzeganie problematyki związanej z winą i karą, ludowe poglądy na świat i zastaną rzeczywistość.

Co to jest ballada?
BALLADA, według słownika terminów literackich, jest to utwór epicko – liryczny, pierwotnie śpiewany, znany w folklorze wielu krajów, zwłaszcza w Szkocji i Anglii. Rozpowszechniony od XVIII wieku jako krótki utwór poetycki o budowie stroficznej, opowiadający jakieś niezwykłe zdarzenie, legendę ludową, podanie historyczne. Typowe dla niej jest wymieszanie elementów lirycznych (niezwykłość, nastrojowość, emocjonalność), epickich (narracyjność, retrospekcja) i dramatycznych (bohaterowie w działaniu i sytuacji). Fabuła jest ramą, w którą wpisana jest sytuacja jednostki wobec losu i problemów moralnych (wina i kara, wierność i zdrada, wolność). Stała się jednym z charakterystycznych gatunków przełomu romantycznego. Romantycy sięgnęli programowo po wątki ludowe, ukazując czynniki ograniczające swobod...