Engelmann B. - Równym krokiem marsz. Jak żyliśmy w Niemczech Hitlera Wspomnienia z lat 1933-1939 (3).pdf - książki - marbat58

Równym krokiem marsz

Jak żyliśmy w Niemczech Hitlera

Wspomnienia z lat 1933-1939

Bernt Engelmann

Spis treści

Od Autora

Jak upadła Republika

1. Cienie przeszłości

2. Jak zaczęła się Trzecia Rzesza

3. Między potańcówką a piwnicę tortur

4. Jak zostaliśmy „ujednoliceni”

5. Ilu było nazistów?

6. Jak został przełamany ostatni opór

7. Czy rzeczywiście nie można było temu zapobiec

8. O ludziach, którzy umieli pomagać

9. Jak dalej dokręcano śrubę

10. O oporze w Hamburgu

11. Gość z Bazylei

12. Führer ma zawsze rację

13. Jak niektórzy przebrnęli przez nazistowskie czasy

14. Od „Anschlussu” do „kryształowej nocy”

15. U blondynki Katrein

16. Czy pan zna Buchenwald?

17. Maszerowanie może być ideą

18. Uwaga - wróg podsłuchuje!

19. Początek końca

Od Autora

Ten retrospektywny opis życia w nazistowskich Niemczech, którego pierwszy tom zatytułowany

Równym krokiem marsz obejmuje lata 1932-1939, powstał ze wspomnień moich i innych świadków

tamtego czasu. Ich wypowiedzi utrwalone na taśmach magnetofonowych zostały wprowadzone do

tekstu na ogół w dosłownym brzmieniu.

Jedynie większość nazwisk, miejscowości oraz danych, które mogłyby ułatwić rozpoznanie osób,

stosownie do woli moich rozmówców, zostały zmienione. Nie zniekształca to jednak w niczym

obrazu prawdy.

Wszystkie relacje, których treścią były autentyczne wydarzenia sprzed pół wieku - nie można było

zatem wykluczyć ewentualnych przeinaczeń lub nieścisłości - dokładnie sprawdzono i jeśli zaszła

potrzeba, skorygowano.

Dane liczbowe, jak ceny czy płace, porównano z oficjalnymi opracowaniami statystycznymi.

Szczególnie wnikliwie zbadano zgodność opinii o nastrojach społecznych z informacjami na ten

temat, zawartymi w materiałach Służby Bezpieczeństwa (Sicherheitsdienst - „SD”) oraz w

„Raportach” Socjaldemokratycznej Partii Niemiec (SPD) z lat 1934-1940.

Jak upadła Republika

Panowanie nazistów - czyli jak sami to nazwali: Trzecia Rzesza - zaczęło się dla mnie nie 30

stycznia 1933 roku, ale osiem miesięcy wcześniej, już 30 maja 1932 w poniedziałek. Gdy tego dnia

przyszedłem przed ósmą do szkoły, na maszcie wieżyczki dachowej naszego gimnazjum w dzielnicy

Berlin-Wilmersdorf powiewał duży sztandar ze swastyką.

Wśród uczniów, a cóż dopiero wśród nauczycieli, panowało ogromne poruszenie. Stali na dziedzińcu

i perorowali jeden przez drugiego. W przejściu słyszałem, jak starszy nauczyciel łajał dozorcę:

- Niechże pan to wreszcie ściągnie! Go za skandal! Czemu pan tu sterczy bezczynnie?

Dozorca z bezczelnym uśmiechem odpowiedział, że kluczyk od drzwi wieżyczki zginął i że pan

dyrektor rozmawia właśnie przez telefon z władzami szkolnymi, które zadecydują, co należy zrobić.

Kilku stojących opodal uczniów starszych klas zareagowało na to rubasznym śmiechem, a jeden

z nich powiedział:

- A może Adolf Hitler już został kanclerzem, jeśli tak, to naturalnie sztandar musi pozostać na

maszcie!

- I niedługo pospadają głowy! - wtrącił inny, czemu dozorca w milczeniu przytaknął.

Nauczyciel udał, że nic nie słyszał, odwrócił się i odszedł.

I nagle na dziedzińcu zrobiło się cicho jak makiem posiał. Wszyscy z wyciągniętymi szyjami

spoglądali w górę, gdzie z okienka na dachu wynurzyła się jakaś postać, a kiedy można już było

rozpoznać, kim był ów człowiek i co tam robił, uczniowie - najpierw kilku, a potem coraz to więcej -

oraz nauczyciele zaczęli bić brawo. Tu i ówdzie dały się słyszeć okrzyki protestu, gwizdy, ale

zagłuszył je burzliwy aplauz.

Mężczyzną na dachu okazał się dr Levy, nasz nauczyciel francuskiego. Poznaliśmy go po pustym

lewym rękawie marynarki, który podczas jego wspinaczki po żelaznej drabinie pożarowej trzepotał

na wietrze. Nauczyciel przechylił się przez kratę i w końcu ściągnął sztandar.

Drugą godzinę lekcyjną mieliśmy z doktorem Levy. Spodziewaliśmy się, że porozmawia z nami

o wydarzeniu, ale spotkał nas zawód. Lekcja przebiegała jak zwykle: najpierw przerabialiśmy nowy

tekst, a potem dr Levy wypisywał czasowniki nieregularne. Było ich tak dużo, że nie zmieściły ; się

na jednej tablicy, podciągnął ją więc do góry, żeby dokończyć na drugiej, dotychczas zasłoniętej.

A tam zobaczyliśmy nagryzmolone dużymi, drukowanymi literami dwa słowa: SALOPE JUIF!

Nie znaliśmy tych słówek i wydawało się, że dr Levy początkowo też zastanawiał się, co z tym

począć. W każdym razie patrzył osłupiały i kręcił głową. Potem odwrócił się do klasy i zapytał:

- Czy ktoś z was to napisał? Nie? Wierzę wam... w tej klasie nie ma nikogo, po kim mógłbym

spodziewać się czegoś podobnego... A może ktoś wie, co mają znaczyć te słowa? Nie? Tak też

myślałem. A więc: znaczenie przenośne słowa „salope” w języku potocznym odpowiada naszemu

słowu „świnia”. Również w języku francuskim jest to rzeczownik rodzaju żeńskiego -; „la salopę”

zatem przymiotnik musiałby poprawnie brzmieć: „Juive”, nie zaś „juif”. „Le juif” jest francuskim

odpowiednikiem słowa „Żyd”, zatem „juif”, „juive”, to żydowski, żydowska... To, co tu napisano,

można by więc przetłumaczyć: „żydowska świnia”, ale prawdopodobnie chodzi o „Judensau”

(parszywy Żyd), jednak ten, kto przeznaczył dla mnie tę zniewagę, nie potrafił posługiwać się

językiem francuskim i nawet nie umiał poprawnie przepisać z leksykonu...

Powiedziawszy to wziął gąbkę i starł słowo SALOPE, zastępując je innym: MANCHOT.

MANCHOT JUIF. Mówił nam kiedyś, że MANCHOT w języku potocznym to inwalida, ofiara wojny,

ktoś, kto - jak on w 1917 pod Arras - stracił jedną rękę.

Tego dnia, 30 maja 1932 roku, naziści czuli się już prawie u władzy. Powiedział mi to jeden z nich,

kiedy po południu wracaliśmy razem do domu. Był uczniem szóstej klasy gimnazjum, starszym ode

mnie o trzy, może o cztery lata. Nawet do szkoły przychodził w bryczesach i w brązowych butach do

jazdy na motorze, a pod pulowerem - zawsze zdejmował go na szkolnym dziedzińcu - nosił brunatną

koszulę ze swastyką na rękawie i pas z koalicyjką.

Rozgłaszana przez nazistów pewność zwycięstwa brała się z sukcesu wyborczego do Landtagu w

Oldenburgu, gdzie dzień wcześniej uzyskali absolutną większość. Prócz tego, dopiero co ustąpił

kanclerz Rzeszy Brüning, którego prezydent von Hindenburg „pozbawił wotum zaufania”. Wielu

oczekiwało, że następcą Brüninga zostanie Hitler, mimo iż w kwietniowych wyborach prezydenta

prawie dwie trzecie wszystkich niemieckich wyborców opowiedziało się przeciwko niemu.

Około czterdziestu nazistów na czterystu pięćdziesięciu uczniów naszego gimnazjum było jednakże

przeświadczonych, że już wybiła godzina ich zwycięstwa. W każdym razie tamtego poniedziałku tak

się zachowywali, a zawieszenie sztandaru i znieważenie jedynego w szkole nauczyciela Żyda było

tylko wstępem do dalszych ekscesów, jakich dopuścili się jeszcze przed południem.

Podczas dużej przerwy trzej uczniowie najstarszych klas, jeden w uniformie SA, dwaj w mundurach

Hitlerjugend, udali się do dyrektora ze skargą na doktora Levy’ego. Była to naturalnie jawna

prowokacja, ponieważ rząd surowo zakazał wszelkim bojówkom politycznym noszenia mundurów.

Dyrektor powinien zatem bezzwłocznie powiadomić policję o łamaniu tego zakazu, a tymczasem

wysłuchał ich pretensji do nauczyciela o to, że ten, jako Żyd, nie miał prawa mieszać się do

„niemieckich spraw” i że usunął sztandar „ruchu”.

Zamiast więc wyrzucić tę trójkę z gabinetu, dyrektor przyrzekł, że „zbada wnikliwie sprawę”, po

czym odprawił doktora Levy’ego na urlop „aż do odwołania”.

Zachęceni tym, zaraz po lekcjach urządzili polowanie na żydowskich kolegów. Pierwszą ich ofiarą

był Philipp Löwenstein, szczupły, wątły, niespełna dwunastoletni chłopiec z mojej równoległej klasy.

Czterech chłopaków z Hitlerjugend, uczniów klas średnich, każdy o głowę wyższy i znacznie

silniejszy od Philippa, napadło go na Hohenzollerndamm. Bili go pięściami, okładali rzemiennymi

koalicyjkami, aż krwawiąc z nosa i zwijając się z bólu padł na ziemię. Ja i~ kilku moich kolegów

podbiegliśmy tam, ale napastnicy szybko wycofali się na drugą stronę ulicy. A jeden z nich krzyknął:

- Niech tylko Hitler dojdzie do władzy, to powywieszamy tych wszystkich parszywych Żydów!

Przyszedłem do domu nieco spóźniony. Usiadłem przy stole i przede wszystkim spytałem, czy to

prawda, że Hitler dziś został kanclerzem. Odetchnąłem z ulgą, usłyszawszy, - iż naziści cieszą się

przedwcześnie. Wtedy opowiedziałem rodzicom o tym, co się wydarzyły w szkole i jak nasz dyrektor

dał się zastraszyć chłopakom z HJ.

Engelmann B. - Równym krokiem marsz. Jak żyliśmy w Niemczech Hitlera Wspomnienia z lat 1933-1939 (3).pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: