TADEUSZ MAJEWSKI
PSYCHOLOGIA NIEWIDOMYCH I NIEDOWIDZĄCYCH
WARSZAWA 1985
PAŃSTWOWE WYDAWNICTWO NAUKOWE
SPIS TREŚCI
WSTĘP 7
CZĘŚĆ PIERWSZA
TYFLOPSYCHOLOGIA TEORETYCZNA 9
I. OGÓLNE ZAGADNIENIA TYFLOPSYCHOLOGII 9
1. Znaczenie wzroku w życiu człowieka
2. Defekt wzroku i ogólna charakterystyka jego skutków 15
3. Przedmiot i zadania tyflopsychologii 3
4. Tyflopsychologia a psychologia defektologiczna 23
5. Tyflopsychologia a inne dyscypliny psychologiczne 25
6. Tyflopsychologia a inne nauki 26
7. Krótki rys historyczny tyflopsychologii 29
II. ZAGADNIENIE KOMPENSACJI U NIEWIDOMYCH I NIEDOWIDZĄCYCH 33
1. Kompensacja poznawcza u niewidomych i niedowidzących 33
1.1. Kompensacja sensoryczna 34
1.2. Kompensacja percepcyjna 36
1.3. Kompensacja werbalna 39
2. Kompensacyjna rola zmysłu dotyku 40
2.1. Definicja zmysłu dotyku 40
2.2. Badania dotyku u niewidomych 42
2.3. Różnice między dotykiem a wzrokiem 43
2.4. Rola dotyku w poznawaniu przedmiotów 45
2.5. Rola dotyku w działalności praktycznej 49
2.6. Rola dotyku w orientacji przestrzennej i poruszaniu się 5
3. Kompensacyjna rola zmysłu słuchu 51
3.1. Środowisko akustyczne człowieka
3.2. Badania słuchu u niewidomych 53
3.3. Rola słuchu w poznawaniu przedmiotów i zjawisk 55
3.4. Rola słuchu w działalności praktycznej 56
3.5. Rola słuchu w orientacji przestrzennej 56
3.6. Rola słuchu w odbiorze mowy 81
3.7. Rola słuchu w przeżyciach estetycznych 6Ł
4. Kompensacyjny charakter „zmysłu przeszkód" 81.
4.1. Opis zjawiska "zmysłu przeszkód" 61
4.2. Teorie wyjaśniające "zmysł przeszkód" 62
5. Kompensacyjna rola zmysłu węchu 68
III. PSYCHOLOGIA DZIECI NIEWIDOMYCH 71
1. Wprowadzenie
2. Czynniki rozwoju psychicznego dziecka .niewidomego
2.1. Zadatki organiczne
2.2. Wpływ środowiska
2.3. Wychowanie
2.4. Aktywność własna dziecka
3. Rozwój motoryczny dzieci niewidomych
3.l. Wady postawy u dzieci niewidomych
3.2. Rozwój lokomocji i manipulacji u dzieci niewidomych
3.3. Blindyzmy
3.4. Lateralizacja u dzieci niewidomych
4. Rozwój działalności "dzieci niewidomych
4.1. Rozwój czynności życia codziennego u dzieci niewidomych
4.2. Zabawa u dzieci niewidomych
5. Rozwój procesów poznawczych u dzieci niewidomych
5.1. Rozwój wrażeń i spostrzeżeń u dzieci niewidomych
5.2. Rozwój wyobrażeń u dzieci niewidomych
5.3. Rozwój pamięci u dzieci niewidomych
5.4. Rozwój mowy u dzieci niewidomych
5.5. Rozwój myślenia u dzieci niewidomych
6. Rozwój emocjonalny i społeczny dzieci niewidomych
6.1. Emocje i uczucia dzieci niewidomych
6.2. Rozwój społeczny dzieci niewidomych
7. Rozwój osobowości dzieci niewidomych
7.1. Postawy dzieci niewidomych wobec siebie i otoczenia
7.2. Potrzeby dzieci niewidomych
7.3. Zainteresowania dzieci niewidomych
8. Niektóre zagadnienia psychopatologiczne u dzieci niewidomych
9. Dzieci niewidome z resztkami
IV. PSYCHOLOGIA DZIECI NIEDOWIDZĄCYCH
2. Problem definicji niedowidzenia
3. Percepcja wzrokowa u dzieci niedowidzących
3.1. Zaburzenia widzenia
3.2. Ograniczenia percepcji wzrokowej u dzieci niedowidzących
3.3. Warunki poprawy percepcji wzrokowej u dzieci niedowidzących
4. Rozwój umysłowy dzieci niedowidzących
5. Niektóre zagadnienia osobowości dzieci niedowidzących
5.1. Akceptacja kalectwa i jego skutków przez dzieci niedowidzące
5.2. Problemy społecznej i emocjonalnej adaptacji dzieci niedowidzących
5.3. Potrzeby psychiczne i społeczne dzieci niedowidzących
V. PSYCHOLOGIA OCIEMNIAŁYCH
2. Psychologiczna analiza utraty wzroku
2.1. Reakcje na nagłą utratę wzroku
2.2. Reakcje na stopniową utratę wzroku
3. Skutki utraty wzroku
3.1. Utrata podstawowej funkcji poznania rzeczywistości
3.2. Skutki utraty wzroku w działalności praktycznej
3.3. Dezintegracja osobowości
3.4. Skutki utraty wzroku w życiu społecznym4. Zagadnienia psychologiczne w rehabilitacji ociemniałych
4.1. Zadania rehabilitacji ociemniałych
4.2. Korekcja mechanizmu poznania zmysłowego
4.3. Akceptacja ślepoty i jej skutków
4.4. Ocena własnych możliwości i postawa wobec siebie
4.5. Modyfikacja i rekonstrukcja planów życiowych
4.6. Postawa wobec rehabilitacji
4.7. Postawa wobec widzących
4.8. Postawa widzących wobec ociemniałych
4.8. Zachowanie się ociemniałych w sytuacjach trudnych
VI. PSYCHOLOGIA NIEWIDOMYCH W WIEKU STARSZYM
l. Niewidomi w wieku starszym
2. Ociemniali w wieku starszym
CZĘŚĆ DRUGA. TYFLOPSYCHOLOGIA STOSOWANA
VII. DIAGNOSTYKA TYFLOPSYCHOLOGICZNA
l. Rodzaje diagnoz tyflopsychologicznych
1.1. Diagnoza tyflopsychologiczna dla celów pedagogiczno-rewalidacyjnych
1.2. Diagnoza tyflopsychologiczna dla celów rehabilitacji psychicznej
1.3. Diagnoza tyflopsychologiczna dla celów poradnictwa zawodowego
2. Diagnostyczne badania tyflopsychologiczne
2.1. Ogólne uwagi o metodach badań tyflopsychologicznych
2.2. Problem testów w badaniach tyflopsychologicznych
2.3. Badanie zmysłu, wzroku u niewidomych z resztkami wzroku i niedowidzących
2.4. Badanie zmysłu dotykowo-ruchowego u niewidomych
2.5. Badanie zmysłu słuchu u niewidomych
2.6. Badanie sprawności manualnej u niewidomych i niedowidzących
2.7. Badanie rozwoju małych dzieci niewidomych i niedowidzących
3.8. Badanie inteligencji niewidomych i niedowidzących
2.9. Badanie osobowości niewidomych i niedowidzących
VIII. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY REWALIDACJI DZIECI NIEWIDOMYCH I NIEDOWIDZĄCYCH
1. Rewalidacja małych dzieci niewidomych i niedowidzących .
2. Rewalidacja dzieci niewidomych i niedowidzących w wieku szkolnym
IX. REHABILITACJA PSYCHICZNA OCIEMNIAŁYCH
1. Pojęcie rehabilitacji psychicznej ociemniałych
2. Metody rehabilitacji psychicznej ociemniałych
3. Wstępna rehabilitacja psychiczna pacjenta tracącego wzrok
3.1. Informowanie pacjenta o ślepocie
3.2. Wstępne oddziaływanie psychoterapeutyczne
4. Właściwa faza rehabilitacji psychicznej ociemniałych
4.1. Psychoterapia indywidualna
4.2. Psychoterapia grupowa
4.3. Socjoterapia
4.4. Inne sposoby oddziaływania psychoterapeutycznego
5. Czynniki hamujące proces rehabilitacji psychicznej ociemniałych
X. PSYCHOLOGICZNE ASPEKTY ZAWODOWEJ REHABILITACJI NIEWIDOMYCH I NIEDOWIDZĄCYCH
1. Zakłady rehabilitacji zawodowej dla niewidomych
2. Spół...
chahaviah