Pomerania Czerwiec 2013.pdf

CENA 5,00 ZŁ (w tym 5% VAT)

NR 6 (466) CZERWIEC 2013

ROK

KS. JANUSZA ST. PASIERBA

www.miesiecznikpomerania.pl

MIESIĘCZNIK SPOŁECZNO-KULTURALNY

ROK ZAŁOŻENIA 1963

KUSZNIEREWICZ

O ŻEGLARSTWIE I KASZUBACH s. 4

NIEMIECCZI KASZËBA s. 12

Numer wydano dzięki dotacji Ministra Administracji i Cyfryzacji

oraz Samorządu Województwa Pomorskiego.

Doinansowano ze środków Miasta Gdańska

W NUMERZE:

35 Môłé nié wiedno je piãkné…

DaniélKalinowsczi,tłóm.BòżenaÙgòwskô

39 Drzewo Pasierbowe

MariaPająkowska-Kensik

40 Marmurowe świadectwa

KazimierzOstrowski

40 Marmùrowé zeswiôdczënë

Tłóm.DanutaPioch

42 Szlachama jednégò rëbôka

TómkFópka

43 Znóné sztëczczi pò kaszëbskù

44 Żona leśniczego (część 1)

MayaGielniak

46 Zniszczona pamięć

SławomirLewandowski

48 XXVIII Spływ Kajakowy Śladami Remusa

49 Z drugiej ręki

50 Historiô zamklô w lësce

MatéùszBùllmann

51 Bòżi Słëga i Lës Pùstini

JerziNacel

51 Nie da ci Łojciec ni Matka...

ZytaWejer

52 Kaszubski Góral

LeszekSchmidtke

54 Lektury

58 Jiwrë z rena abò co widzy szkólny

przed zwónkã

AnaGlëszczińskô

59 Repertuar Polskiej Filharmonii Bałtyckiej

w Gdańsku

60 W dobrim placu i ò dobrim czasu...

KarolënaSerkòwskô

61 Wiérztë. Jón Drzéżdżón

62 Klëka

67 Mëza spòd wòza

TómkFópka

68 Roczi 3

RómkDrzéżdżónk

2 Od redaktora

3 Biôtka ò pamiãc

Dariusz Majkòwsczi

5 Wojtek

SławinaKosmulska

8 Kaszubiaczek òd Kaszëbczi z wëbiéru

ZEditąJankòwską-GermekgôdôMatéùszBùllmann

10 Nie jedzemë na dwùch minutach

ZRafałãRómpcągôdôTomôszFópka

12 Z jednégò piekła w drëdżé

ZWładisławãFòrmelągôdôEùgeniuszPrëczkòwsczi

14 Z dziejów ZHP w Hufcu Kartuzy (część 2)

hm.ZbigniewSatke

17 Dostępna tylko wirtualnie (część 2)

TomaszRembalski

19 Działo się w maju

20 Derdowski w Toruniu

RomanRobaczewski

21 Przemiana w miasto (część 2)

BogusławBreza

23 Za zasłoną skał (część 10)

JacekBorkowicz

24 Pelplińska przystań ks. Pasierba

BogdanWiśniewski

27 Przywracanie Kaszubom Gdańska

MonikaBanaszak

29 Czëtelë dokôz Majkòwsczégò

Red.

30 Kùńc swiata z tima Majama

HinzówJurk

31 Żëcé zawdzãcziwôł Kaszëbsczi Królewi

EùgeniuszPrëczkòwsczi

32 Szlak prawie bez turystów

MartaSzagżdowicz

33 Ùczba 22. Mëma z tatkã

RómanDrzéżdżón,DanutaPioch

I–VIII Najô Ùczba

POMERANIA MÔJ 2013

Od redaktora

9 czerwca, tym razem w Gniewinie, po raz dru-

gi odbędzie się Turniej Piłkarski o Puchar Zarządu

Głównego ZKP. Przed rokiem na fali Euro 2012 pi-

saliśmy, że to dobra okazja, aby poszczególne od-

działy pozyskały kilku nowych, młodych członków.

Niestety, ten apel podjęli tylko nieliczni.

Szkoda, że z kilkudziesięciu oddziałów Zrze-

szenia zaledwie kilka jest w stanie wystawić swoje

drużyny… Z pewnością ten turniej to nie najważ-

niejsze tegoroczne wydarzenie na Pomorzu i nie

przebije frekwencją choćby XV Zjazdu Kaszubów, na który Władysła-

wowo zaprasza już 7 lipca. Oczywiście nie każdy też musi lubić piłkę

nożną i nie to jest istotą działania Zrzeszenia. Można się jednak smucić,

a nawet niepokoić, kiedy się słyszy tłumaczenia prezesów: „nie jeste-

śmy w stanie znaleźć w naszym oddziale paru dziewczyn i kilku chłopa-

ków, którzy będą w stanie wyjść na boisko”. Można to jeszcze zrozumieć

w wypadku małych miejscowości, w których liczba członków nie prze-

kracza 20. Kiedy jednak słyszymy takie słowa od przedstawicieli oddzia-

łu liczącego sporo ponad sto osób, w dużym mieście, to ręce opadają.

Tym bardziej, że właśnie takie okazje, jak turniej piłkarski dla oddziałów

Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego są po to, aby przyciągnąć mło-

dzież do ich struktur. Są miejscowości, gdzie to się udało. Być może nie

da to trwałego efektu i po zakończonych rozgrywkach z tych „piłkarzy”

oddział nie będzie miał żadnego pożytku, ale jeśli nie spróbujemy, to

się nie przekonamy.

I nie jest prawdą, że młodzi nie chcą działać dla kaszubszczyzny czy

dla Pomorza. Kto spotkał się z nimi np. na Remusowej Karze lub pod-

czas kaszubskiego tygodnia w Somoninie, może to z czystym sumie-

niem potwierdzić. Trzeba tylko próbować do nich dotrzeć.

ADRES REDAKCJI

80-837Gdańsk

ul.Straganiarska20–23

tel.583019016,583012731

e-mail:red.pomerania@wp.pl

REDAKTOR NACZELNY

DariuszMajkowski

ZASTĘPCZYNI RED. NACZ.

BogumiłaCirocka

ZESPÓŁ REDAKCYJNY

(WSPÓŁPRACOWNICY)

DanutaPioch(NajôÙczba)

KarolinaSerkowska

MaciejStanke(redaktortechniczny)

KOLEGIUM REDAKCYJNE

EdmundSzczesiak

(przewodniczącykolegium)

AndrzejBusler

RomanDrzeżdżon

PiotrDziekanowski

AleksanderGosk

WiktorPepliński

TomaszŻuroch-Piechowski

TŁUMACZENIA

NA JĘZYK KASZUBSKI

IdaCzaja

IwonaiWojciechMakuratowie

KarolinaSerkowska

NA OKŁADCE

fot.MaciejStanke

Dariusz Majkowski

WYDAWCA

ZarządGłówny

ZrzeszeniaKaszubsko-Pomorskiego

80-837Gdańsk

ul.Straganiarska20–23

DRUK

FirmaFotograiczno-PoligraicznaAGNI

ZbigniewRogalski

Zaprenumeruj nasze pismo na 2013 rok – otrzymasz ciekawą książkę.

Koszt prenumeraty rocznej krajowej z bezpłatną dostawą do domu: 55 zł. W przypadku prenumera-

ty zagranicznej: 150 zł. Podane ceny sa cenami brutto i uwzględniają 5% VAT.

Zamawiający roczną prenumeratę obejmującą co najmniej 6 miesięcy 2013 roku otrzymają jed-

ną z atrakcyjnych książek. Listę pozycji do wyboru prezentowaliśmy w styczniowym numerze na

stronie 8, można ją także znaleźć na stronie internetowej www. miesiecznikpomerania.pl. Książki

wyślemy we wrześniu 2013 roku.

Redakcjazastrzegasobieprawo

skracaniairedagowaniaartykułów

orazzmianytytułów.

Zapisownięwtekstachwjęzykukaszubskim,

zgodnązobowiązującymizasadami,

odpowiadająautorzyitłumacze.

Aby zamówić roczną prenumeratę, należy

• dokonać wpłaty na konto: PKO BP S.A. 28 1020 1811 0000 0302 0129 35 13, ZG ZKP, ul. Straganiarska

20–23, 80-837 Gdańsk, podając imię i nazwisko (lub nazwę jednostki zamawiającej) oraz dokładny adres

• zamówić w Biurze ZG ZKP, tel. 58 301 27 31, e-mail: wydawnictwo@kaszubi.pl

• Prenumerata realizowana przez RUCH S.A: zamówienia na prenumeratę (...) można składać bezpośrednio

na stronie www.prenumerata.ruch.com.pl. Ewentualne pytania prosimy kierować na adres e-mail:

prenumerata@ruch.com.pl lub kontaktując się z Infolinią Prenumeraty pod numerem: 22 693 70 00

– czynna w dni robocze w godzinach 7–17. Koszt połączenia wg taryfy operatora.

Redakcjanieponosiodpowiedzialności

zatreśćogłoszeńireklam.

Wszystkiemateriałyobjętesą

prawemautorskim.

POMERANIA CZERWIEC 2013

PERYPETIE SPISOWE

Najistotniejszych danych

wciąż nie ma

brać,aźródłemtejdecyzjijestustawa

z2005r.omniejszościachnarodowych

ietnicznychorazjęzykuregionalnym.

Ustawatabowiemuzależniamożliwość

wprowadzeniawurzędachgminjęzy-

kapomocniczegoorazstawianiatablic

zdodatkowymitradycyjnyminazwami

miejscowościwjęzykuregionalnymlub

językachmniejszościodwynikówostat-

niegospisupowszechnego,aprecyzyj-

niejodtego,czywdanejgminiewięcej

niż20%obywatelizadeklarowałoprzy-

należnośćdomniejszościlubposługiwa-

niesięjęzykiemregionalnym.GUSotrzy-

małzatemnastępującezadanie:ustalić

zapomocąspisupowszechnego,ileosób

wkażdejgminiedeklarujeprzynależ-

nośćdomniejszościlubposługiwaniesię

językiemkaszubskim.Poprawiedwóch

latachodzakończeniaostatniegospisu

chcielibyśmysięwreszciedowiedzieć,

ilumieszkańcówgminySomonino,Kar-

tuzy,JastarnialubGdyniadeklarujeuży-

waniejęzykaregionalnego.JednakGUS

JESZCZEtegonieobliczył.Odanychdla

poszczególnychmiejscowościniemamy

comarzyć...

PrzedNarodowymSpisemPowszech-

nymLudnościiMieszkańz2011r.admi-

nistracjaspisowazdumąinformowała,

żebędzietospisnamiaręXXIw.,ado

jegoprzeprowadzeniazostanąwyko-

rzystanenajnowszetechnologieimeto-

dyzbieraniadanych,takiejaksamospis

internetowyczyprowadzoneprzez

rachmistrzówwywiady:telefoniczny

wspomaganyprogramemkomputero-

wymorazrejestrowanynaprzenośnych

urządzeniachelektronicznych.

Całkowitykoszttegoprzedsięwzię-

ciawyniósłokoło500mlnzł.Wydanie

takpokaźnejsumyizastosowaniewy-

sokichtechnologiinieprzełożyłosięna

szybkośćisprawnośćwpublikowaniu

tychnajistotniejszychdlanasdanych.

Prostezdawałobysiępytanie,ileosób

wkilkutysięcznejgminieParchowoczy

Stężycadeklarujeposługiwaniesięjęzy-

kiemkaszubskim,dlaadministracjispi-

sowejpozostajejednakpytaniemtrud-

nym.Niecoparadoksalniewyglądawięc

sytuacja,wktórejzjednejstronyusta-

wodawcanakładanaobywateli–pod

groźbąkar–obowiązekudziałuwspisie

ipodawaniaszczegółowychinformacji

dotyczącychsferyosobistej,azdrugiej

stronyinstytucjepaństwaodpowiedzial-

nezaspismałoudolnie,eufemistycznie

rzeczujmując,przedstawiająjegowyni-

ki,zktórymiwiążąsiękonkretneupraw-

nieniadlaobywateli.

Znaleźliśmysięwkuriozalnejsytua-

cji.NaprzykładwgminieŻukowolokal-

newładzechcąwprowadzićnazwyka-

szubskie,gdyżGUSustaliłdotychczas,że

więcejniż20%mieszkańcówtejgminy

posługujesięjęzykiemkaszubskim.Nie

ustaliłjednakjeszcze,ilukonkretnieich

jest:7tys.czymoże10tys.?Bezpoda-

niatejliczbyMinisterstwoAdministra-

cjiiCyfryzacji,zgodniezprawem,nie

pozwolinawprowadzeniekaszubskich

nazw.Ponosimyzatemkonsekwencje

opieszałościsłużbstatystycznych.Musi-

mynadalczekać,niewiemy,jakdługo…

Możewkolejnymspisiepowszech-

nymzamiastnowychtechnologiiibez-

przewodowegointernetuwartowyko-

rzystaćmetodysprawdzoneprzedIwoj-

nąświatową,tj.użyćliczydełipapieru?

Wynikispisuuzyskanedziękizastoso-

waniutakichkonwencjonalnychspo-

sobówpoznalibyśmyzapewneowiele

szybciejibyłybymożeprecyzyjniejsze

niżtezespisuz2011r.,naktóreciągle

czekamy.

ŁUKASZ GRZĘDZICKI

NaszczęścieGłównyUrządStaty-

stycznynieodpowiadazaliczeniegło-

sówwwyborachparlamentarnych.

Gdybysiętymzajmował,wyborytrzeba

bybyłoorganizowaćzedwalataprzed

końcemkadencji.Dowyciągnięciata-

kiegownioskuprowokująperypetie

towarzysząceustalaniuwynikówna-

rodowegospisupowszechnegoz2011.

Zzazdrościączytamyospisachludno-

ściprzeprowadzanychnanaszychzie-

miachprzedIwojnąświatowąprzez

niemieckąadministrację,zktórych

dowiadujemysię,ileosóbwposzcze-

gólnychmiejscowościachdeklarowało

jakoswójMuttersprachejęzykniemie-

cki,kaszubskiczypolski.Precyzjatych

wynikówobecnie,wdobieinformatyza-

cji,jestchybanieosiągalnadlanaszych

państwowychsłużbstatystycznych...

Aszkoda,bomielibyśmyciekawymate-

riałporównawczy.

Odczasówstarożytnychspisyludno-

ścibyłydużymiprzedsięwzięciamiwży-

ciupaństwistanowiłyswegorodzaju

sprawdziansprawnościadministracji

publicznej.Ostatnispispowszechny,któ-

rymiałmiejscewPolscew2011r.,wśród

różnychzagadnieńtematycznychdoty-

kałkwestiiprzynależnościnarodowo-

-etnicznejmieszkańcównaszegokraju

ijęzyków,którymionisięposługują.

Wewspółczesnymdemokratycznym

państwieprawa,wktórymistotąrelacji

międzypaństwemaczłowiekiemjest

posiadanieprzezczłowiekaobywatel-

stwategopaństwa,corazrzadziejzbie-

rasięinformacjenatematodczuwanej,

awięcsubiektywnej,czyliteżpłynnej

przynależnościnarodowejietnicznej

mieszkańców.Wspisiepowszechnym

z2011r.postanowionotakiedaneze-

Gdańsk, 23 maja 2013 r.

POMERANIA CZERWIŃC 2013

Odwracanie Gdańska

ku morzu

Z Mateuszem Kusznierewiczem, żeglarzem, złotym medalistą igrzysk olimpijskich, mistrzem

świata, Europy i Polski, ambasadorem miasta Gdańska do spraw morskich i prezesem Fundacji

Gdańskiej, rozmawia Sławomir Lewandowski.

Urodził się Pan i wychował w Warsza-

wie. Jak to się stało, że tak bardzo zwią-

zał się Pan z Gdańskiem?

inicjatyw,zwłaszczatychzwiązanych

zmorskościąGdańska.Rozmawialiśmy

oodwróceniuGdańskazpowrotemku

morzu,do któregoprzezostatniedekady

miastostałowpewnymsensieplecami.

Uznałemtozaciekawypomysłiwyzwa-

nie.Po kilkuspotkaniach,wktórych

uczestniczyłtakżeprezydentGdańska

PawełAdamowicz,podjąłemdecyzję,

żezaangażujęsięwdziałania,które

uznaliśmyzastrategiczne.W 2009 roku

prezydentAdamowiczmianowałmnie

uroczyścieambasadoremmiastaGdań-

skadosprawmorskich.Odbyłosiętona

DługimTargu,podczaszlotużaglowców

BalticSailGdańsk.Dzisiaj,zperspekty-

wyczasu,uważam,żebardzociekawie

idobrzesiętowszystkopotoczyło.

Byłwmoimżyciutakiokres,wktórym

mocnozastanawiałemsięnadwypro-

wadzkąze stolicy.Mniejwięcejwtym

samymczasienaspotkaniezaprosił

mnieówczesnyprezesFundacjiGdań-

skiej,panCezaryWindorbski.W bardzo

ciekawysposóbprzedstawiłmiGdańsk

iTrójmiasto.Zwróciłuwagęnawiele

brakującychelementów,obszaróworaz

Trudno było wcielić się w nową rolę?

Jak pogodził Pan obowiązki ambasado-

ra z czynną karierą sportowca?

Ambasadormusiwykazaćsięskutecz-

nością,systematycznąpracąi goto-

wościąnaróżnesytuacje.Tojesttakże

POMERANIA CZERWIEC 2013

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: