Jelito cienkie (intestinum tenue)
W skład soku jelitowego wchodzi wydzielina trzustki, gruczołów jelitowych i żółć. Jelito rozwija się z endodermy. Wyróżniamy tu dwunastnicę i jelito krezkowe, które dzieli się na czcze i kręte (biodrowe). Wewnętrzna ściana tworzy fałdy okrężne (trwałe, okrężnie biegnące uwypuklenia tkanki podśluzowej i błony śluzowej, głównie w czczym) i kosmki jelitowe (palczaste lub blaszkowate wyniosłości błony śluzowej, gęsto ułożone, kształt, wielkość i ilość zależne od odcinka i gatunku, w obrębie tkanki łącznej liczne naczynia, nerwy i komórki mięśniowe gładkie przebiegające w pęczkach otaczających naczynie chłonne; 1-2 tętnice biegną do wierzchołka kosmka, gdzie wytwarzają sieć naczyń włosowatych, a na szczycie zespolenie tętniczo-żylne; w środkowej części, wzdłuż długiej osi centralne naczynie chłonne zwane przestrzenią mleczową kosmka).
- błona śluzowa:
* nabłonek – jednowarstwowy walcowaty na błonie podstawnej z włóknami siateczkowymi. Pokrywa kosmki jelitowe, a u ich podstawy tworzy pojedyncze, cewkowe gruczoły jelitowe. Wyróżniamy tu:
1 – komórki walcowate, enterocyty – wąskie i wysokie, od strony światła przestrzenie międzykom zamykają listewki zamykające. Między nimi mogą być leukocyty. Jądra przypodstawnie, w cytoplazmie centrum komórkowe, mitochondria, aparat Golgiego i ergastoplazma, wtręty białkowe. Na powierzchni wolnej rąbek wchłaniający z poprzecznym prążkowaniem. Cytoplazma zróżnicowana warstwowo. Komórki te biorą udział w procesie wchłaniania.
2 – komórki kubkowe – pojedynczo, rzadziej w grupach, między walcowatymi. Ilość rośnie im bliżej jelita grubego. Ich śluz powleka powierzchnię jelita.
3 – komórki APUD: EC (serotonina), S (sekretyna), CCK (cholocystokinina), EG (A – glukagon), D (somatostatyna).
* blaszka właściwa – z tkanki łącznej siateczkowe. Zawiera włókna sprężyste, komórki mięśniowe gładkie i elementy komórkowe (limfocyty, granulocyty, plazmocyty, tuczne).
Gruczoły jelitowe – cewkowe, pojedyncze, zajmują całą szerokość blaszki właściwej, uchodzą między kosmkami. U Ca proste u innych skośne, nieco kręte. Koniec może się rozwidlać na 2-4 części. Komórki nabłonka niskie, ze słabo zaznaczonym rąbkiem wchłaniającym. Między nimi komórki kubkowe. Na dnie grupa komórek z ziarnistościami kwasochłonnymi (nie ma u Su i Ca). W cyt. kom. gruczołowych ergastoplazma, aparat Golgiego i wodniczki z kompleksem białkowo-polisacharydowym. Mogą tu wyst komórki EC. Między gruczołami a blaszką mięśniową u Ca i Eq wyst blaszka podgruczołowa z warstwy ziarnistej z leukocytów i zbitej (brak u Eq).
W blaszce właściwej można też spotkać otoczone naczyniami chłonnymi grudki chłonne pojedyncze (kuliste, owalne lub gruszkowate z wyraźnymi ośrodkami odczynowymi) i skupione (tzw kępki Peyera; zwykle naprzeciw przyczepu krezki, z 2-5 grudek chłonnych, niekiedy z większej ilości układając się w pasma; często przebijają blaszkę mięśniową; wyst głównie w jelicie biodrowym i w miejscu połączenia krętego ze ślepym).
* blaszka mięśniowa – z mięśniowych gładkich w dwóch pokładach (zewnętrzny podłużny, wewnętrzny okrężny). Pęczki komórek oddzielają się do kosmków.
- tkanka podśluzowa – z tkanki łącznej luźnej z naczyniami i nerwami. Niekiedy grudki chłonne. W dwunastnicy gruczoły dwunastnicze (rozgałęzione, cewkowo pęcherzykowe lub cewkowe, tworzą płaciki, które mogą przenikać do blaszki właściwej błony śluzowej, ścianę odcinków wydzielniczych budują niskie komórki walcowate, między odcinkami wydzielniczymi komórki mięśniowe gładkie, przewody wyprowadzające wysłane nabłonkiem jednowarstwowym walcowatym z rąbkiem wchłaniającym i komórkami kubkowymi, uchodzą u podstawy kosmków lub do gruczołów jelitowych, wydzielają śluz i enzymy proteolityczne).
- błona mięśniowa - z komórek mięśniowych gładkich w dwóch warstwach: wewnętrzna – okrężna (grubsza), zewnętrzna – podłużna (cieńsza). Między warstwami tkanka łączna luźna ze splotem nerwów.
- błona surowicza – pokrywa jelito od zewnątrz z wyjątkiem pozaotrzewnowo leżącego odcinka dwunastnicy, który ma przydankę.
Marzena_wet