1. ETYKA A MORLANOŚĆ W języku potocznym pojęcia "etyka" i "moralność" bywają utożsamiane i używane zamiennie. Przez etykę i moralność rozumie się przestrzeganie ustalonych i obowiązujących norm współżycia i powinności ludzi. Raz mówimy o zasadach moralnych, naruszaniu tych zasad, kiedy indziej o zasadach etycznych, w jednym, i w drugim przypadku idzie o te same zasady, wartości, wymagania i ideały moralne. Ta zamienność pojęć jest uprawniona ze względu na tradycję i powszechną praktykę. Wyraz "etyka" wywodzi się, bowiem od greckiego to ethos, który znaczy "obyczaj", "zwyczaj". Wyraz "moralność" wywodzi się od łacińskiego mos, mores, które również znaczą tyle, co "obyczaj", "zwyczaj", "obyczaje”. Przez moralność rozumie się zespół poglądów, ocen, norm i wzorów osobowych ukształtowanych historycznie i regulujących w danym społeczeństwie całokształt stosunków między jednostkami, grupami z punktu widzenia dobra i zła, słuszności i krzywdy, prawości i podłości. Moralność, to poglądy i przekonania moralne ogółu ludzi, które znajdują swój odpowiednik w postawach ludzi, postępowaniu i współżyciu. Etyka natomiast to dyscyplina naukowa, zajmująca się moralnością, teoria, usystematyzowana wiedza dotycząca moralności.
2. ETYKA NORMATYWNA jest działem etyki opierającym się na normach moralnych wyprowadzonych z pryncypiów. Etyka normatywna dzieli się na dwa kierunki: aksjologię – czyli naukę o wartościach, deontologię – której przedmiotem zainteresowania są powinności. Etyka normatywna zajmuje się prawidłami regulującymi obyczaj moralny człowieka, usiłuje pokazać wedle jakich reguł winniśmy postępować, aby działać moralnie dobrze. Etyka normatywna danego społeczeństwa pozostaje w ścisłej zależności od uwarunkowań kulturowych. W społeczeństwach zachodnich panuje dualizm ideałów i praktyki, kultura zachodnia oparta jest na subiektywnym poczuciu winy wynikającym ze złamania norm postępowania. Etyka normatywna dzieli się jeszcze na: -systemy religijne- Chodzi o to, czy ostateczną podstawą moralności, zachowań etyki człowieka jest natura ludzka, czy absolut, czyli Bóg. -etykę skutków- Chodzi o to, co jest podstawą czynu moralnego, istnienie sprawy, intencje. Etyka intencji – ocena przez intencje, Etyka skutków- ocena przez skutki. Przykladem jest koncepcja etyczna Arystotelesa. Ta koncepcja glosi, ze powinniśmy w pierwszej kolejności postępować wobec cnoty. Cnota jest tutaj rozumiana jako cecha charakteru zaslugujaca na podziw, a postępując wobec niej będziemy postępować moralnie. (czyli POWINNISMY postępować wedlug cnoty).Przykladem etyki deontologicznej jest etyka Kanta, wedlug ktorej etycznie dobry, taki który stanowi wypelnienie obowiązku, prawa i powinnosci.
3. NIEPOROZUMNIENIA - W mowie potocznej słowa „etyka” i „moralność” zazwyczaj używane są wymiennie. Słowo „etyka" oznacza naukę o moralności. Słowo „moralność" znaczy tyle, co normy, zasady oceny ludzkiego postępowania. Zasady etyczne w odróżnieniu od moralnych są ogólnymi, filozoficznymi twierdzeniami, wynikającymi z danego światopoglądu. Na ich bazie można tworzyć konkretne nakazy i zakazy moralne. Często zdarza się tak, że różne zasady etyczne prowadzą do tych samych zasad moralnych. Na przykład z czterech zasad etycznych: Życie ludzkie jest święte, gdyż jest ono darem Boga. (chrześcijaństwo, islam) Odbieranie życia ludzkiego jest zadawaniem największego cierpienia. (buddyzm) Życie ludzkie jest podstawową wartością, gdyż wszyscy jesteśmy równoprawnymi członkami ludzkiej wspólnoty. (humanizm) Życie ludzkie jest własnością jednostki oraz podstawą jej wolności, a odbieranie go jest pozbawianiem wolności w sposób ostateczny (liberalizm, indywidualizm, anarchizm), można bez trudu wyprowadzić nakaz moralny "nie zabijaj", chociaż podstawy światopoglądowe tych zasad są zupełnie różne. Poglądy etyczne przybierają formę teorii, na którą składa się zespół pojęć i twierdzeń, na podstawie których można formułować zbiory nakazów moralnych. Każda indywidualna jednostka ma swoją określoną kwestię moralności, wywodzącą się z wychowania, religii i otoczenia. Na przykładzie eutanazji: nie popieram, bo uważam, że to niewłaściwe, tak nie powinno się robić, to jest sprzeczne z moimi zasadami. Gdybym się zgodził na czyjąś eutanazję, postąpiłbym niemoralnie i wbrew sobie
Moralność splata się bardzo ściśle z prawe i obyczajowością, ponadto łączy się ona z zasadami taktu i dobrego wychowania. Etyka zaś to zbiór nakazów jednakowej wagi. Postępowanie człowieka z etycznego punktu widzenia może z jednej strony graniczyć ze zbrodnią, z drugiej zaś strony może prowadzić do najszlachetniejszych czynów
4. NATURALIZM ETYCZNY A REALIZM ETYCZNY
Realizm to opis od ogółu do szczegółu a naturalizm to od szczegółu do ogółu. Realizm jest wiernym obrazem rzeczywistości w jej typowych przejawach. Naturaliści ukazują rzeczywistość w sposób realistyczny, ale zajmują się zjawiskami nietypowymi, patologią analizując pewien wyjątkowy wycinek rzeczywistości. Realizm to panoramiczne ujecie zjawisk, zwierciadło, naturalizm- kawałek, fragment, strzep rzeczywistości. Realizm- nieprzekraczalne granice prawdopodobieństwa, zaś naturalizm przede wszystkim prawdopodobieństwo. Realizm to uogólnienie, naturalizm szczegółowość. Naturalizm to egzystencja podstawowych wartości, to przyjemność i życie w zdrowiu i dobrobycie, zezwala on na eutanazje bo śmierć jest lepsza od cierpienia i na aborcję bo mówi dobrobyt ważniejszy od życia, zezwala również na eksperymenty na embrionach, bo poprawiają jakość życia. Badając to samo zjawisko realizm bierze pod uwagę jego całość zaś naturalizm tylko jakąś część, co prowadzi do identycznych wyników.
5. Prawo naturalne
Zespół zasad mających kierować życiem człowieka. Zwolennicy teorii prawa naturalnego uznają je za wspólne wszystkim kulturom. Ma ono łączyć wszystkich ludzi oraz - pomimo wielu różnic kulturowych - zakładać pewne wspólne zasady postępowania. Jest trwałe, nie zmienia się pośród zmian historycznych, zmieniających się poglądów i obyczajów. Prawa tego nie można człowiekowi ani wyrwać, ani go zniszczyć, bo oparte zostało na jego naturze. Ono broni ludzkiej godności, określa fundamentalne prawa i obowiązki człowieka. Podstawowe jest prawo do samoposiadania, prawo własności, prawo do utrzymania życia, prawo do owoców pracy. Prawo naturalne - niezależne od jakiejkolwiek władzy państwowej i prawa stanowionego przez państwo, jego rolą jest dostarczanie wzorców i standardów, którymi powinno kierować się prawo pozytywne. Jednak wg niektórych teoretyków prawa naturalnego prawo naturalne stoi w sprzeczności z prawem pozytywnym i prowadzi do jego wyparcia. Źródeł prawa naturalnego możemy upatrywać w Bogu lub naturze.
8. ZASADA UŻYTECZNOŚCI
Moralnie użytecznymi można nazwać czyny i postępki. Niemoralne to te decyzje które prowadzą do złych i nieużytecznych poczynań, a moralne te które nie prowadzą do żadnych złych czynności. Czyli czyny są dobre gdy prowadzą do szczęścia. Przez szczęście rozumie się przyjemność i brak cierpienia, a przez nieszczęście cierpienie i brak przyjemności. Przykład z aborcją.
9. RACHUNEK UŻYTYCZNOŚCI
Ustala wielkość przyjemności wg 7 kryteriów: -intensywność, -długotrwałość, -pewność, -głębokość, -odroczenie, -bogactwo, -czystość. Przykład z lekarzem i wypadkiem.
10. kryterium moralnej słuszności działania są wyłącznie skutki
Wg Benthama i Milla, których teorie można uznać za zgodne z utylitaryzmem czynów, motywy czynu są nieistotne, a o jego wartości moralnej decydują jedynie skutki. Zwolenników takiej postawy uznaje się za deontologistów, jako że dobro lub zło czynu oceniają ze względu na cel któremu jest podporządkowany. Można postawić zarzut, że postępki uznane przez nich za moralne wartości nie zgadzają się z tym , co w szerszym kontekście mogłoby być nazwane czynem sprawiedliwym.
Skutki czy też wyniki działań można ujmować w kategorii osobistej korzyści sprawcy albo w kategorii pożytku wielu innych osób.
Utylitaryzm w pojęciu najszerszym utrzymuje, że dobro i zło czynu należy osądzać ze względu na jego użyteczność w sprawianiu szczęścia.
Marzena_wet