Klasyfikacja stawów
Do klasyfikacji stawów używa się parametrów takich jak: ilość elementów kostnych wchodzących w skład stawu, kształt powierzchni stawowych, zgodność powierzchni stawowych oraz rodzaj wykonywanych w stawie ruchów.
Biorąc pod uwagę ilość elementów kostnych tworzących staw wyróżniamy:
· Stawy proste (art. simplex)- tworzone są przez nasady tylko dwóch kości
· Stawy złożone (art. composita)-tworzone są przez więcej niż dwa elementy kostne
Ze względu kształt powierzchni stawowych wyróżniamy:
· Staw płaski (art. plana)- staw ten posiada niezwykle ograniczoną ruchomość. Przykład: stawy wyrostków stawowych kręgów
· Staw kulisty (art. spheroidea)- w stawie tym jedna powierzchnia stawowa ma kształt wycinka kuli druga natomiast wydrążonego zagłębienia. Stawy tego typu odznaczają się bardzo dużym stopniem ruchomości. Przykład: staw biodrowy
· Staw owalny (art. ellipsoidea)- staw taki posiada jedną powierzchnię stawową jajowato wypukłą, drugą natomiast odpowiednio wklęsłą. Przykład: staw promieniowo-nadgarstkowy człowieka
· Staw siodełkowy (art. sellaris)- jego powierzchnie stawowe posiadają kształt siodeł tureckich nałożonych na krzyż.
· Staw zawiasowy (art. gingylimus)- występuje w dwóch formach:
a. typ walcowaty- w stawie tym jedna powierzchnia stawowa ma kształt pełnego walca ustawionego poprzecznie względem płaszczyzny pośrodkowej ciała, a druga ma formę wydrążonego walca
b. typ zawiasowy ścisły- jedna powierzchnia stawowa ma kształt walca zaopatrzonego w wystającą listewkę, druga natomiast jest cylindrycznie wgłębiona i posiada rowek przeznaczony dla listewki
· Staw obrotowy (art. trochoidea)- jest podobny do stawu zawiasowego, przy czym powierzchnie stawowe znajdują się na bokach kości. Przykład: staw szczytowo-obrotowy.
Ze względu na zgodność powierzchni budujących stawy wyróżniamy:
· Stawy zgodne (art. congruens)- powierzchnie stawowe są do siebie dopasowane. Przykład: staw ramieniowy.
· Stawy niezgodne (art. incongruens)- powierzchnie stawowe nie są do siebie dopasowane i z reguły zaopatrzone są w struktury niwelujące ową niezgodność. Przykład: staw kolanowy.
W stawach mogą odbywać się następujące ruchy:
· Odwodzenia (adductio)
· Przywodzenia (abductio)
· Zginania (flexio)
· Prostowania (extensio)
· Obracania (rotatio)
· Nawracania (pronatio)- gdy podczas wykonywania ruchu obrotowego kończyna zwraca się przyśrodkowo
· Odwracania (supinatio)- gdy podczas wykonywania ruchu obrotowego kończyna zwraca się na bok
Można także podzielić stawy według klasyfikacji fizjologicznej (funkcjonalnej).
Wyróżniamy wtedy stawy typu I, II i III. Do typu I (jednoosiowe) zaliczane są stawy, w których odbywać się mogą ruchy jedynie w jednej płaszczyźnie, zginania i prostowania. Są to stawy o ruchomości 1°. Do typu II (dwuosiowe) zalicza się stawy, w których ruch może odbywać się w dwóch wzajemnie do siebie prostopadłych płaszczyznach, czyli są to ruchy prostowania, zginania i przywodzenia, odwodzenia. Stawy takie mają ruchomość 2°. Stawy typu III (wieloosiowe) posiadają największą ruchomość, a mianowicie oprócz wyżej wymienionych ruchów mogą wykonywać jeszcze ruchy obrotowe. Są to stawy o 3° ruchomości.
Należy jeszcze wspomnieć, że ogólna ruchomość danego odcinka jest sumą ruchomości wszystkich znajdujących się na nim stawów. Innymi słowy ruchy wszystkich stawów sumują się dając ruch złożony o dużym zasięgu i swobodzie. Taki szereg stawów tworzy łańcuch kinematyczny. Dobrym przykładem łańcucha kinematycznego jest kręgosłup, którego giętkość powodowana jest dużą ilością stawów zawartych pomiędzy poszczególnymi kręgami, chociaż stopień ruchomości pojedynczego połączenia pomiędzy sąsiadującymi kręgami jest znikomy.
2
Marzena_wet