PODSTAWY PRACY SOCJALNEJ I OPIEKUŃCZEJ
WYKŁAD 1 - 04.10.2012
3 Modele pomocy:
- humanistyczny (pozytywistyczno – utopijny)
- liberalny (kapitalistyczno – purytański)
- judeochrześcijański
Inna rola pomocy w każdym z tych modeli, także inna rola tych którzy mają udzielić tej pomocy oraz inny obraz oczekującego pomocy.
1.Odpowiedzialność jednostki za swój los:
· humanistyczny (pozytywistyczno – utopijny)
Jednostka nie ponosi ostatecznej odpowiedzialności za jakość swojego życia: „Nie jest moją winą, że zewnętrzne czynniki spowodowały taki los”.
· liberalny (kapitalistyczno – purytański)
Jednostka sama jest odpowiedzialna za siebie, za swoje życie i porażki.
· judeochrześcijański
Jednostka ponosi odpowiedzialność za swoje czyny przed Bogiem.
2. Natura człowieka
Człowiek z natury jest dobry i może wciąż się doskonalić przez zmiany środowiska naturalnego.
Człowiek z natury jest zły, ale może się zmienić pracując nad sobą.
Człowiek jest istotą omylną.
3. Cel życia człowieka
Doprowadzenie do harmonii, do stanu, gdzie wszystkie elementy będą zabezpieczone, do ogólnego dobrobytu. Charakterystyczna jest tutaj praca na rzecz innych.
Celem życia człowieka jest bogacenie się i gromadzenie dóbr.
Celem są tutaj są dobre stosunki z innymi i życie zgodne z nakazami wiary.
4. Rola społeczeństwa
Społeczeństwo jako całość ma zapewnić wszystkie potrzeby jednostek.
Zapewnienie odpowiednich warunków jednostce, aby ta mogła realizować swoje dążenia.
Osiągnięcie stanu powszechnego dobrobytu.
5. Kiedy jednostka nie daje sobie rady…
Należy pomagać, gdyż sytuacja w której się znalazł jest wynikiem działania niezależnych od niego sił zewnętrznych.
Nie pomagać jednostce, jest sam sobie winien swojej sytuacji.
Trzeba jednostce pomagać i wspierać ją.
WYKŁAD 2 - 11.10.2012
2 podejścia do pomocy i opieki:
a) Instytucjonalne – pewne funkcje opiekuńczo-wychowawcze od rodziny przejmują instytucje. Instytucje nie mogą zwalniać rodziny z opieki i pomocy, ale mogą pomóc kiedy te sobie nie radzą. Osobom w domach opieki zabierane są dochody, jeśli one nie starczą to dokłada rodzina na utrzymanie danej osoby, lub domy opieki utrzymuję częściowo gmina .
Państwo przejmuję opiekę wraz z kosztami itp.
b) Rezydualne – rodzina, grupa rówieśnicza. Jedną z funkcji rodziny jest funkcja opiekuńczo – wychowawcza i każdy członek rodziny musi ją wypełniać.
Na szczeblu centralnym wojewódzkim i gminnym są powołane instytucję, które czuwają nad wykonaniem zadań pomocowych:
Ośrodki pomocy społecznej
Ministerstwo Pracy i polityki społecznej
MGOPS / instytucje rządowe
Obok instytucji rządowych funkcjonują pozarządowe, których celem jest pomoc człowiekowi.
W przypadku Instytucji rządowych muszą podejmować działania, a pozarządowe mogą.
WYKŁAD 3 - 18.10.2012
Rys historyczny opieki:
Ubóstwo i potrzeba opieki nad ludźmi stanowiły zawsze element dramatu, a w niektórych okresach historii stanowiły większość społeczeństwa.
Ubóstwo , tragedia życiowa powiązana była często z chorobami, z potrzebą leczenia potrzeba opieki nad chorymi. Często wyłączały ludzi z życia społecznego i stanowiły podłoże do następnej grupy problemów.
Problem opieki nad człowiekiem związany był z ubóstwem.
Problemy społeczne rodzą się na dwóch płaszczyznach:
Kto sprawuję władzę? - władza
Jakie są struktury społeczne? – społeczeństwo
Historyczne formy jakie przybierała opieka i pomocy społecznej pozostają w ścisłym związku ze strukturą społeczną i polityczną.
Systemy opieki: policyjne itp. Miały rozwiązywać problemy społeczne należało izolować ubogich aby zajęły się nimi instytucje społeczne .
Zmiany w historii opieki dotyczyły chorego i ubogiego. Jeśli ktoś jest ubogi jest podejrzany.
Opieka i pomoc społeczna zaczęły tworzyć pewne struktury społeczne.
Publiczne formy opieki można odnaleźć w całej historii ludzkości, a szczególnie w starożytnym Egipcie, Grecji i Rzymie. Systematyczna interwencja państwa w dziedzinach opieki społecznej w europie pojawiła się w okresie tworzenia się nowoczesnych monarchii.
Od końca średniowiecza – społeczeństwo – mieszczaństwo sugerowało władzą podjęcia działań w zakresie opieki społecznej i sanitarnej – PRZEDKAPITALISTYCZNE ŻYCIE.
Mieszczaństwo chciało również zminimalizowania władzy kościoła w zakresie opieki społecznej. W okresie średniowiecza jedynie kościół sprawował opiekę nad ludźmi lub około kościelne instytucje: zakony i towarzystwa kościelne, itp.
Okres średniowiecza od momentu powstania państwa feudalnego to pojawienie się hasła HOSPITALE (gościnność dla kogoś – ubogich, biednych, chorych). Hasło to zostało zastąpione pojęciem SENDOKIUM(?) (obejmujące pojęcie hospitale + funkcję opiekuńcze). Były to miejsca leczenia i opieki nad chorymi, schronienia dla sierot oraz miejsca przyjmowania pielgrzymów i miejsca opieki nad ubogimi. Odbywało się to w imię miłości bliźniego ® więcej radości z tej miłości miał ten, który dawał a nie ten, który dostał.
Przyjmowanie ubogich do czasu powstania komun gmin przejawiało się w sposób społeczny. Nie istniała żadna instytucja zajmująca się opieką tylko istniało wiele małych wspólnot religijnych prowadzące fundacje szpitalne.
Z tych wspólnot rozwinęły się instytucje o charakterze świeckim powstałe w celu zaspokojenia nowych potrzeb gdy rozwinęły się miasta.
Ten rodzaj opieki miał charakter:
-Wspólnotowy
-Automatyczny
-Lokalny
-Zdecentralizowany
Do czasu powstania gmin miejskich warunki materialne społeczeństwa odznaczały się znaczną równowagą, co zaspokajało potrzeby szerszej liczby ludzi. Potrzeby, główna – wyżywienie się – wystarczyła produkcja rolna.
Rozwój nowych miast , gmin – komun to również rozwój instytucji i struktur o charakterze charytatywnym – religijnym. Każda gmina musiała stworzyć i utrzymać szpital.
W tym czasie (średniowiecze) w przypadku ludności wiejskich występowały UŻYTKI WSPÓLNE – teren wydzielony z którego mógł korzystać każdy.
Mieszkańcy miast byli zorganizowani w korporacje spajające wszystkich zatrudnionych w danym cechu. Głównym celem w korporacji były cele ekonomiczno – gospodarcze. Prowadziły one szkoły, w których uczniowie przygotowywali się do pracy. Każda korporacja miała swoją kaplice i swojego patrona.
Korporacje spełniały zadania opiekuńcze tj.:
-Leczenie
-Opieka : Chorych członków i inwalidów
-Dbanie o wdowy i sieroty
W niektórych miastach funkcję solidarnościowe pełniły WICINIE – stowarzyszenia sąsiedzkie.
W drugiej poł. XIV w. nastąpił kryzys systemu charytatywno – opiekuńczego epoki oświecenia – pogorszyły się warunki socjalne i sanitarne. Powodem były – epidemie, wzrost liczby ludzi, brak żywności, ,,czarna dżuma’’ – masowe wyludnianie się miast.
W miastach występowało przeludnienie i zaraza. Było to konsekwencją wędrówki ludu ze wschodu i trądu. Ludzi zarażonych należało izolować – powstały LAZARETY – aż do XVII w. Powstał w konsekwencji wzrost ubóstwa w kręgach mieszczańskich i rycerskich. Nastąpiła chęć izolowania się i tak powstał MARGINES SPOŁECZNY. Odziedziczony system po średniowieczu zmienił się w w. XIV I XV – wrogość do ubogich – NAZNACZENI , GORSI.
Symbolem średniowiecznej postawy wobec ubóstwa jest postać św. Franciszka z Asyżu – opuścił bogatego ojca i poślubił ,,pannę biedę’’. Za typowe dla postawy nowoczesnej można uznać postawy kalwińskie zdrowy i bogaty – zbawi go Bóg.
CZASY NOWOŻYTNE
Na początku opieka społeczna miała nieść pomoc ale i kontrolować i tłumić kontakty społeczne zagrażające ustalonemu porządkowi.
Władza publiczna zajmowała się obok higieny, prowadzeniem instytucji opiekuńczej. Wprowadzając do tych struktur przedstawicieli państwa. Pojawiły się również pierwsze próby racjonalnej opieki społecznej przez scentralizowanie wielu jednostek oraz fundacji.
W XV w okres dżumy, wojny i choroby – powstały USTAWY O UBOGICH – ustawy Weneckie – aż do ustaw elżbietańskich.
1536 – Henryk VII – parafianie mogli zbierać pieniądze dla ubogich niezdolnych do pracy
1598 – 1601 – królowa Elżbieta I – postawy prawne opieki społ. Oparte na instytucjonalizacji ubogich – oparte o dobrowolność.
Z ustawy o ubóstwie rozwinęła się polityka, którą Fakold określił jako politykę WIELKIEGO ODOSOBNIENIA – wraz z zakazem uprawiania żebractwa należy podjąć próbę internowania ludzi zdolnych do pracy po to żeby praca była dla nich źródłem zmian. To wielkie odosobnienie było w pewnym sensie w nowożytnej Europie w zakresie opieki społecznej, stanowiło ono odpowiedź na potrzebę zmiany mentalności ludzi zamieszkujących Europę. Pojawia się postacią człowieka WYKLUCZONEGO.
Aby powstały nowe szpitale powstają instytucje publiczne.
Nowożytna Europa to nie tylko represje społeczne ale i nowe ruchy w zakresie opieki społecznej i sanitarnej. Rozwinęła się możliwość internowania opiekuńczej w związku z niedostatkiem ekonomicznym i społecznym.
Szpital zaczęto pojmować jako miejsce leczenia.
Z rozpowszechnieniem idei oświecenia nastąpiło wystąpienie z opieki kościoła na rzecz państwa. W państwach władze zakazały żebractwa i powstały domy pracy. We Francji – prawo w stosunku do kalek i żyjących w nędzy do bezpłatnego leczenia.
W średniowieczu – segregacja ubogich
Oświecenie – desegregacja
Rewolucja Francuska – cel – promowanie opieki społecznej i sanitarnej na koszt państwa.
Pod koniec XVII w. ustawodawstwo koncentrowało środowiska opieki społecznej w obrębie miasta a rząd miał to kontrolować.
Wg ustawodawstwa napoleona – zakaz żebractwa, łączenia leczenia i opieki.
XIX w. likwidacja pracy przymusowej. Powstają wyspecjalizowane instytucje opieki a ubogimi zajmuje się policja
PYTANIA:
1) Cechy opieki na początku tysiąclecia i czym było to obwarowane?
2) Cechy opieki w czasach nowożytnych i ich uwarunkowania (XV/XVI wiek)?
WYKŁAD 4 - 25.10.2012
Praca społeczna ma założenia:
- ontologiczne
- epistemologiczne
- praktyczne
Założenia ONTOLOGICZNE:
- istota bytu jednostek i społeczeństwa,
- wiara w postęp moralny,
- jakieś idee mają siłę sprawczą, pomagają człowiekowi dostarczając wzorów moralnych i kreując zmiany społeczne,
- uznanie, że człowiek jest aktywnym podmiotem zmian a jak trzeba to budzi się w nim potrzebą zmian,
- przeświadczenie, że jednostka jest podatna na zmiany przez całe życie.
Założenia EPISTEMOLOGICZNE:
- dotyczą możliwości i źródeł poznania rzeczywistości,
- poznanie jednostki i środowiska społecznego musi się opierać na doświadczeniu. Pracownik socjalny swoje działanie musi opierać o teorię i doświadczenie życiowe oraz o introspekcję (stosunek własny),
- możliwe jest tworzenie norm wzorów sytuacji społecznych. Służą one do określenia celów pracy socjalnej i oceny jej rezultatów. Np.: tworzenie modelu rodziny normalnej czy .dysfunkcyjnej.
Założenia PRAKTYCZNE:
- dotyczą działań praktycznych składających się na pracę socjalną,
- przedmiotem oddziaływania socjalnego jest nie tylko pojedyncza osoba, ale także warunki jakie kształtują jej sytuację i środowisko społeczne,
- pracę socjalną prowadzi się z osobami w różnym wieku, każda faza życia charakteryzuje się specyficznymi możliwościami i ograniczeniami,
- wydobywanie i uruchamianie sił społecznych, wartości i możliwości tkwiących w podopiecznym i jego otoczeniu,
- dobro jednostki musi być zespolone z dobrem wspólnym
„Przede wszystkim nie szkodzić”
- każda interwencja socjalna musi być aktem twórczym, a nie powielaniem schematów,
- praca z człowiekiem musi przyjąć postawę życzliwości i zrozumienia,
- UKŁAD: praca socjalna < - > klient (relacja dobrowolności, nie przymusu,
- diagnoza w pracy socjalnej jest elementem terapii.
WYKŁAD 5 - 08.11.2012
...
KucyPollyPonik