Jak napisać biznesplan
JAK NAPISAĆ BIZESPLAN
Spis treści
Wprowadzenie
Co to jest biznesplan?
Trzeba mieć pomysł
Podział
Zasady opracowywania biznesplanu
Cechy
Wskazówki
Samodzielny biznesplan?
Elementy biznesplanu
Opis przedsięwzięcia
Dane o firmie
Analiza SWOT
Plan techniczny
Plan marketingowy
Ceny oferowanych wyrobów lub usług
Plan finansowy
Bilans
Przepływy pieniężne
Wyznaczanie progu rentowności
Źródła finansowania, czyli skąd wziąć pieniąze?
Kredyt u dosawcy
Krótkoterminowe papiery dłużne (commercial papers)
Zapotrzebowanie na kapitał obcy
Plan organizacyjny
Analiza wskaźnikowa
Wskaźniki płynności
Płynność wyrażona w cyfrach
Płynność niska czy wysoka?
Wskaźniki zadłużenia
Wyznaczanie rentowności
Dźwignia finansowa
Wskaźniki sprawności
Spojrzenie na dłuższy okres
Rachunek efektywności inwestycji
Podsumowanie
Najczęściej popełniane błędy
Stan prawny na 20 września 2002 r.
Istota biznesplanu sprowadza się do wiedzy i sztuki robienia dobrych interesów oraz przekonania o tym zainteresowanych. Biznesplan sporządzają zarówno firmy, które rozpoczynają działalność, jak i już istniejące, które planują nowe przedsięwzięcia. Obu przyświeca podobny cel: chcą lepiej przygotować się do dalszej działalności z jednej strony, z drugiej zaś - uzyskać pieniądze potrzebne na inwestycje.
Wiedza zawarta w tym serwisie jest ważna nie tylko dla tych, którzy będą pisali biznesplan sami, ale też i dla tych, którzy zlecą jego opracowanie firmom zewnętrznym. Serwis jest kierowany do obu tych grup. Jeśli bowiem firma nie będzie sama pisała biznesplanu, lecz zleci to fachowcom, powinna również mieć pewną wiedzą dotyczącą podstawowych założeń tego dokumentu. Łatwiej będzie wówczas rozeznać się, czy przygotowany przez inną firmę biznesplan spełnia wszystkie istotne wymagania. Biznesplan nie jest zatem złem koniecznym.
Prawdą jest, że niektóre firmy osiągnęły sukces bez jego przygotowywania, ale czasy się zmieniają. Dzisiaj inwestorzy zanim zdecydują się powierzyć komuś swoje pieniądze, muszą być przekonani o zyskowności przedsięwzięcia. Chcą być pewni, że ich nie stracą. Niniejszy serwis bazuje na dostępnych na rynku praktycznych opracowaniach z zakresu pisania biznesplanów oraz na doświadczeniu osób i firm mających na co dzień do czynienia z omawianą problematyką.
Pojęcie "biznesplan" pochodzi z języka angielskiego (business plan) i ogólnie oznacza plan, projekt interesu, przedsięwzięcia. Biznesplan możemy rozumieć też jako "plan przedsiębiorstwa", który odnosi się najczęściej do planu gospodarczego i finansowego firmy. Biznesplan może także oznaczać "plan przedsięwzięć" na pewien czas, w określonym horyzoncie czasowym. Może być też rozumiany jako długoterminowy "plan inwestycyjny" czy też "plan rozwoju".
Pojęcie "biznesplan" nie jest więc określeniem jednoznacznym. Najważniejszą jego istotą jest pewien zarys zamierzeń, czyli plan na bliższą i dalszą przyszłość firmy, z ustaleniem środków i sposobów działania dla osiągnięcia założonych celów. Cele te będą, rzecz jasna, różne dla przedsiębiorcy, który dopiero otwiera działalność gospodarczą, a inne dla firmy o ustabilizowanej pozycji na rynku. Metodologia sporządzania i opracowywania biznesplanu dla różnych wariantów jest jednak na tyle zbliżona, że będzie - mam nadzieję - przydatna dla różnych grup przedsiębiorców.
Biznesplan jest prezentacją pomysłu na zrealizowanie danego przedsięwzięcia. Jednak jeszcze przed jego rozpoczęciem trzeba dokładnie przeanalizować te elementy, które będą decydować o możliwości jego zrealizowania. Biznesplan jest więc wstępną weryfikacją pomysłu.
Jest on sporządzany zwykle dla każdego większego przedsięwzięcia. Jest konieczny szczególnie tam, gdzie firma stara się o kredyt. Pomaga bowiem przekonać kredytodawcę o korzyściach płynących z realizacji przedsięwzięcia w nim opisywanego. Korzyści te bardzo interesują kredytodawców (najczęściej banki), ponieważ stanowią pewną gwarancję zwrotu udzielonego kredytu. Nie należy liczyć na to, że któryś z banków czy innych inwestorów wyłoży pieniądze na realizację pomysłu bez wcześniejszego obejrzenia biznesplanu. Ale pamiętajmy i o tym, że samo opracowanie biznesplanu jeszcze nie gwarantuje sukcesu. Jeśli okaże się, że nie uzyska on ostatecznej akceptacji banku, to zawsze należy zapytać o powody takiej decyzji. Może się bowiem okazać, że nieudzielając firmie kredytu na dane przedsięwzięcia, bank uchronił ją przed stratą, a niewykluczone, że również przed bankructwem.
Dzisiejsze przedsiębiorstwo już nie może pozwolić sobie na nieplanowanie. Niemal wszystkie analizy strategiczne brane są pod uwagę przez właścicieli, udziałowców, akcjonariuszy oraz potencjalnych inwestorów do określenia wartości przedsiębiorstwa i ryzyka, jakie towarzyszy jego funkcjonowaniu. Banki wykorzystują je do oceny wiarygodności finansowej - a zarządzający do zarządzania. Praktyka powstawania biznesplanów wskazuje, że w większości przypadków, szczególnie w grupie małych firm - biznesplan powstaje tylko wtedy, gdy zmusza do tego procedura bankowa związana z przyznawaniem kredytu. Okazuje się jednak, że są one bardzo pomocne przy kontrolowaniu i sterowaniu rozwojem firmy.
Podczas sporządzania biznesplanu bardzo wiele dowiadujemy się na temat rzeczywistej pozycji naszej firmy na rynku. Czasami dopiero wtedy po raz pierwszy uważniej przyglądamy się naszym klientom, gromadzimy różne dane na ich temat. To samo dotyczy konkurentów. Czasami okazuje się, że niektóre pomysły i założenia, na których firma buduje przyszłość, nie były prawidłowe. Albo odwrotnie - odkrywa niedostrzegane wcześniej obszary działalności.
Tak naprawdę sposób napisania biznesplanu decyduje o zdobyciu kapitału, bez którego, jak wiadomo, nie da się robić interesów. Jest on więc także narzędziem wspomagającym rozwój pomysłów, urzeczywistnianie ich. Dużo łatwiej jest przecież policzyć wszystko na kartce i tam wykryć ewentualny brak możliwości realizacji pomysłu niż zrealizować przedsięwzięcia, które mogą doprowadzić firmę do upadku, ponieważ nie obliczono faktycznego zapotrzebowania na kapitał.
Biznesplan traktowany jest jako podstawowe narzędzie pozyskiwania środków na finansowanie przedsięwzięć. Musi być więc tak napisany, aby potencjalni inwestorzy byli pewni, że autorzy planu dokładnie przemyśleli przedstawiony program i dysponują odpowiednimi obliczeniami oraz analizami potwierdzającymi powodzenie tego projektu. W biznesplanie autorzy przekazują przyszłym inwestorom ocenę szans i możliwości oraz ryzyka związanego z udostępnieniem kapitału, przy czym ocena ta powinna być w 100% realistyczna.
Kiedy bank przymierza się do udzielania kredytu, należy przygotować się na pytania dotyczące ilości potrzebnych pieniędzy czy też oceny dochodowości naszego przedsięwzięcia, co jest równoznaczne z możliwością spłaty kredytu wraz z odsetkami. Czasami może pojawić się również pytanie, czy po udzieleniu pożyczki równowaga pomiędzy kapitałami własnymi a kapitałami obcymi (czyli długiem) nadal będzie utrzymywała się na rozsądnym poziomie? Z pewnością odpowiedzi na te i inne pytania bank będzie poszukiwał w biznesplanie.
ZAPAMIĘTAJ: Dobrze przygotowany biznesplan to połowa sukcesu przedsiębiorcy rozpoczynającego działalność lub planującego znaczące przedsięwzięcia.
Najważniejszy przy przygotowaniu biznesplanu jest pomysł. Wybierając rodzaj działalności, warto kierować się posiadanym wykształceniem i doświadczeniem. Zawsze łatwiej jest bowiem poruszać się w dziedzinie, którą znamy. Nie tylko wiemy wtedy więcej na temat samego produktu czy usługi, ale też mamy wiedzę potrzebną do właściwego rozpoznania rynku.
Jeśli mimo wszystko brak nam pomysłów, to, być może, inspiracją staną się poniższe możliwości, które stwarza dla każdego z nas rynek. Otóż:
· wymyśl i zaprojektuj nowy produkt lub usługę,
· wykreuj popyt na nowy produkt,
· odpowiedz na potrzebę specyficznych segmentów rynku,
· znajdź ludzi o niewykorzystanych umiejętnościach,
· wykorzystaj okazję rynkową, jak np. nowe preferencje konsumentów,
· wykorzystaj gwałtowny rozwój niektórych branż,
· wykorzystaj modę,
· skopiuj produkt, który cieszy się dużym zainteresowaniem konsumentów,
· przenieś produkt cieszący się popularnością do innego segmentu rynku, np. z segmentu młodzieży do segmentu dzieci (o ile jest to możliwe).
Po analizie przedstawionych punktów nasuwają się następujące spostrzeżenia:
· okazuje się, że klienci też są źródłem pomysłów na biznes; od dzisiaj przyglądamy się im dużo uważniej,
· próbujemy zainteresować swoimi biznesem jakiegoś dziennikarza - jest to dobry sposób na to, żeby o nas mówili.
Niektórych Czytelników zainteresuje zapewne, jakie rodzaje przedsięwzięć ujmowane są w formie biznesplanów. Okazuje się, że nie są to tylko plany związane z założeniem nowej firmy, ale także plany:
· zadania inwestycyjnego,
· modernizacji produkcji,
· sprzedaży nowego produktu,
· sprzedaży nowej usługi,
· tworzenia nowej sieci handlowej,
· rozwoju eksportu,
· zarządzania firmą,
· uzdrowienia firmy,
· pozyskania i wykorzystania kredytu,
· opłacalności leasingu.
W naszych krajowych warunkach biznesplan występuje najczęściej jako plan przedsięwzięcia dochodowego, czyli ukierunkowanego na przyszły dochód, zysk. Ale spotykamy też inny podział. W tym przypadku biznesplan zależnie od zakresu i potrzeb może dotyczyć:
· małego biznesu,
· wprowadzenia na rynek nowego produktu,
· wprowadzenia nowej usługi,
· utworzenia i działania sieci handlowej,
· rozwoju importu,
· utworzenia nowego przedsiębiorstwa,
· zarządzania przedsiębiorstwem,
· modernizacji przedsiębiorstwa,
· opłacalności leasingu finansowego,
· wykorzystania leasingu operacyjnego,
· podniesienia wydajności pracy,
· poprawy jakości produkcji,
· podniesienia atrakcyjności usług podstawowych przez uzupełnienie ich o usługi dodatkowe.
Biznesplan może być planem kilku przedsięwzięć na krótki okres, na przykład 3 lat. Może też dotyczyć jednego przedsięwzięcia na dłuższy okres (np. 5 lat). Nie ma tu w zasadzie sztywnych reguł. Dlatego też i wymogi co do zawartości biznesplanu mogą być inne w zależności od tego, czego będzie dotyczył.
ZAPAMIĘTAJ:Przy tworzeniu biznesplanu najważniejszy jest pomysł.
Podobno nie ma dwóch takich samych biznesplanów. Jest jednak kilka cech, które powinien mieć każdy z nich. Chodzi tu o takie cechy, jak:
· obiektywizm - lepiej, gdy będzie mało sądów wartościujących, ocenę pozostawmy tym, którzy będą go czytali; dyskretnie wyraźmy w miejscu, które uznamy za stosowne, swoją opinię,
· celowość - wszystko musi mieć swój cel, biznesplan także,
· konkretność - sformułowania założeń i celów powinny być konkretne, a tam gdzie jest to możliwe - wyrażone w liczbach,
· realizm - decyduje o tym, jaką mamy szansę na realizację zamierzeń wyrażonych w biznesplanie,
· elastyczność - możliwość wprowadzenia zmian w przypadku pojawienia się nowych danych,
· użyteczność - biznesplan musi być przydatny również do zarządzania firmą,
· zwięzłość - piszmy krótko, bez zbędnego gadulstwa,
· przejrzystość - precyzyjnie formułujmy myśli,
· kompleksowość - najważniejsze elementy biznesplanu muszą zawierać wszystkie informacje niezbędne dla oceny planowanego przedsięwzięcia.
Należy unikać:
· rozwlekłości w prezentowaniu treści,
· fragmentarycznych, nic nowego nie wnoszących informacji,
· fantazjowania,
· sztywności we wprowadzaniu zmian.
Biznesplan czytają czasami osoby, które nie są specjalistami w branży, w której działa konkretna firma. Dlatego należy używać zwrotów zrozumiałych także dla niewtajemniczonych. Najważniejszy jest jednak pomysł i umiejętność zainteresowania nim oraz siła przekonania.
Istnieje osiem wskazówek pomocnych przy pisaniu biznesplanu. Oto one:
1. Musimy wiedzieć dla kogo przygotowujemy biznesplan; dzięki temu będziemy wiedzieli, na które rozdziały należy zwrócić szczególną uwagę.
2. Przedyskutujmy pierwsze wersje pomysłów z "zaufanymi" osobami znającymi się na rzeczy.
3. Nie przepisujmy gotowych biznesplanów, zmieniając w nich tylko cyfry, nasze założenia i możliwości mogą być przecież zupełnie inne.
4. Zwróćmy uwagę na realność założeń i celów, które zamierzamy osiągnąć. Czy założone koszty nie są zbyt niskie, a zaplanowane przychody za wysokie? W końcu nietrudno o nadmierny optymizm. To właśnie z powodu nadmiernego optymizmu wiele planów zakończyło się niepowodzeniem.
5. Sprawdźmy, czy w naszym planie na biznes nie ma wzajemnych sprzeczności.
6. Zadbajmy o wygląd biznesplanu. Powinien być estetyczny, przyciągający uwagę i interesujący. Inwestorzy to też ludzie, więc nie zanudzajmy ich nadmiernie. Dobrze, jeśli zamieścimy tabele lub wykresy, są zawsze ciekawsze niż ciągły, a w dodatku monotonny tekst.
7. Zwracając się do inwestorów o udzielenie kredytu, pamiętajmy, że najważniejsze to dobrze sprzedać swój projekt. Inwestorzy z pewnością zwrócą szczególną uwagę na to, czy produkt (usługa) zaspokaja potrzeby wybranej grupy klientów (segmentu).
8. Najczęściej zadaniem biznesplanu jest pozyskanie kredytu bankowego, ale to nie kredyt jest najważniejszy, ale cele, które za jego pomocą będą mogły być zrealizowane.
Warto zapoznać się jeszcze z kilkoma radami dotyczącymi pisania biznesplanu. Są one proste i jasne. Wydaje się zatem, że mogą być też świetnym kryterium oceny każdego biznesplanu. Niektóre z tych rad będą szerzej rozwinięte przy okazji omawiania kolejnych części biznesplanu. Oto niektóre z nich:
· przygotujmy się do tworzenia biznesplanu (zbierzmy dane i zarezerwujmy czas),
Przy sporządzaniu biznesplanu powinno dysponować się pełnymi i wiarygodnymi danymi, które pozwolą na stworzenie rzetelnych prognoz przychodów i kosztów. Budowa biznesplanu czasami trwa dosyć długo, warto więc mieć tego świadomość. Jeżeli nawet uda się go sporządzić szybko, to zwykle dużo czasu zajmuje analiza wrażliwości, czyli ocena skutków zmian danych wejściowych.
· zbierzmy odpowiednią ilość gotówki,
Rozpoczynając tworzenie biznesplanu dokładnie ustalmy, ile pieniędzy należy wyłożyć i ile uzyskamy zwrotu. Dlatego też zwracajmy bardziej uwagę na przepływ pieniężny (cash flow), niż na zysk netto. Nie oznacza to oczywiście, że poziom zysku nie ma znaczenia.
· nie patrzmy, ile mamy, ale ile musimy mieć,
Rozpoczynając działalność, należy wyposażyć firmę we wszystko co jest niezbędne do jej prowadzenia. Nie należy w tym względzie kierować się tylko swoim majątkiem, biznesplan nie służy do jego inwentaryzacji, ale do określenia rzeczywistych potrzeb biznesu. Dopiero na podstawie uzyskanych danych otrzymamy odpowiedź na pytanie, czy ciężar firmy udźwigniemy sami, czy też należałoby poszukać wspólników.
· nie przesadzajmy ze szczegółowością danych,
Nie w każdym przypadku potrzebna jest aptekarska dokładność. Inną wagę ma 1 PLN w cenie produktu, szczególnie gdy sprzedaż będzie nawet w milionach sztuk, a inną 1 PLN w wydatku. Nie chodzi o to, aby każda wielkość wykorzystana w prognozach była podana z największą szczegółowością, należy kierować się jej istotnością. Jeżeli trudno jest uzyskać konkretną wielkość, należy ją przybliżyć, ale nigdy nie wolno brać jej z "sufitu", bo taki biznesplan nie będzie miał wartości nawet dla jego autora.
· operujmy na realnych danych,
Nie ma potrzeby szacowania inflacji na przyszłość, wielkości realne zawsze nimi pozostaną. Można pominąć podatek VAT, ponieważ ostatecznie to nie firma jest jego podatnikiem.
· dobierzmy właściwe okresy,
...
Automation_Engineering