Geografia_notatki.doc

Geografia:

Notatki:

Przedstaw pozytywne skutki położenia Polski w Europie.

Pozytywne skutki:
- występowanie dużej ilości szlaków handlowych;
- łatwy dostęp do morza;
- ułatwiony transport wodny;
- łagodny klimat;
- różnorodne ukształtowanie terenu, co sprzyja rozwojowi turystyki;
- przewaga nizin umożliwia rozwój rolnictwa.

Przedstaw negatywne skutki położenia Polski w Europie.

Negatywne skutki:
- rozbudowa infrastruktury drogowej powoduje większe zanieczyszczenie środowiska;
- występowanie dwóch czasów urzędowych z racji przynależności do dwóch stref czasowych;
- zagrożenie w okresie wojen.

Przedstaw podział administracyjny Polski.

Podział administracyjny Polski ma obecnie charakter trójstopniowy. Największą jednostką jest województwo, których w naszym kraju mamy 16: zachodnio-pomorskie, pomorskie, warmińsko-mazurskie, lubuskie, lubelskie, podlaskie, mazowieckie, wielkopolskie, kujawsko-pomorskie, łódzkie, świętokrzyskie, podkarpackie, małopolskie, śląskie, opolskie i dolnośląskie. W skład województw wchodzą mniejsze jednostki takie jak powiaty i gminy.

Znaczenie podziału administracyjnego w organizacji funkcjonowania społeczeństwa i gospodarki kraju.

Trójstopniowy podział administracyjny Polski przybliża obywateli się do władz terenowych. Pieczę nad sprawami, które dotyczą bezpośrednio każdego obywatela powierzono powiatom i gminom. Ta decentralizacja władzy ma na celu ukształtowanie społeczeństwa obywatelskiego, pracującego na rzecz podnoszenia poziomu życia ludności swojego regionu.

Omów budowę geologiczną Polski.
Polska ma szczególną budowę geologiczną, ponieważ na jej obszarze występują wszystkie trzy główne jednostki tektoniczne Europy. Są to: najstarsza platforma wschodnioeuropejska, której podłoże stanowią granity i gnejsy; platforma paleozoiczna, w której skład wchodzą między innymi obszary objęte fałdowaniem hercyńskim i kaledońskim czyli Sudety oraz Góry Świętokrzyskie;  obszar objęty fałdowaniem alpejskim czyli część Sudetów oraz Karpaty wraz Tatrami.

Prócz tego po bokach platformy prekambryjskiej znajdują się tzw. tarcze: Bałtycka i Ukraińska. Są one zbudowane ze skał powstałych w okresie archaiku i protezoiku. 

Omów czwartorzęd w Polsce.

W okresie czwartorzędu klimat w Polsce znacznie się oziębił, w związku z czym rozpoczęła się tzw. epoka lodowcowa. W efekcie lądolód zaczął wędrować coraz dalej na południe. Nasuwanie się pokrywy lodowej było przerywane stosunkowo krótkimi okresami ocieplenia, w związku z czym lądolód cofał się i wracał. W okresie czwartorzędu w Polsce doszło do czterech zlodowaceń: Narwi, Nidy i Sanu, Warty i Odry oraz Wisły.

Zlodowacenia i ich zasięgi.

Polska była zlodowacona kilkakrotnie. Najstarsze zlodowacenie Narwi objęło tylko tereny na północnym-wschodzie. Kolejne zlodowacenie Nidy i Sanu zajęło cały obszar Polski. Już nigdy więcej żaden lądolód nie dotarł tak daleko. Przedostatnie zlodowacenie Odry i Warty zatrzymało się na północnych stokach Sudetów oraz na Górach Świętokrzyskich. Zaś ostatnie zlodowacenie Wisły miało stosunkowo niewielki zasięg, ponieważ objęło tylko pojezierza: Wielkopolskie, Mazurskie i Pomorskie.

Wpływ procesów zewnętrznych na rzeźbę powierzchni Polski.

Do czynników zewnętrznych mających największy wpływ na rzeźbę Polski zaliczamy:
- zlodowacenia.
- działalność wód lądowych oraz morza.
- procesy krasowe.

Wpływ procesów wewnętrznych na ukształtowanie powierzchni Polski.

Do czynników wewnętrznych mających największy wpływ na ukształtowanie powierzchni Polski zaliczamy:

- ruchy płyt tektonicznych, fałdowania.

Główne cechy ukształtowania powierzchni Polski.

Ukształtowanie powierzchni Polski ma charakter pasowy, ułożony równoleżnikowo. Morze znajduje się na północy kraju, a wysokie góry na południu. Największy obszar kraju zajmują niziny. Brak również naturalnych barier na osi wschód-zachód. Na ukształtowanie nizinnej części Polski decydujący wpływ miała działalność lądolodu. Wygląd wyżyn oraz gór to efekt ruchów górotwórczych, zwłaszcza orogenezy hercyńskiej, kaledońskiej oraz alpejskiej. Główne formy rzeźby Polski to:

- Pas nizin, który dzieli się na: pobrzeża, pojezierza oraz Niziny Środkowopolskie.

- Pas wyżyn, w którym znajdują się wyżyny: Śląsko-Krakowska, Mazowiecka oraz Lubelska wraz z Roztoczem.

- Pas kotlin, w której skład wchodzą kotliny: Oświęcimska i Sandomierska.

-Pas gór, czyli Karpaty oraz Sudety oddzielone od siebie tzw. Bramą Morawską.

Klimat Polski.

Polska znajduje się w strefie klimatów umiarkowanych. Czynniki kształtujące klimat w Polsce to przede wszystkim masy powietrza znad Atlantyku i Morza Bałtyckiego, ukształtowanie powierzchni, czyli brak naturalnych barier na osi wschód-zachód. Najcieplejszym miesiącem w roku jest lipiec, a najzimniejszym – styczeń. Klimat w Polsce określany jest jako przejściowy, ze względu na jego cechy pośrednie pomiędzy typem morskim i kontynentalnym. Cechy charakterystyczne to:

- duża zmienność pogody.

- przestrzenność rozkładu temperatur.

- przestrzenny rozkład opadów atmosferycznych.

- zróżnicowanie długości okresu wegetacyjnego.

-występowanie sześciu klimatycznych pór roku: przedwiośnia, wiosny, lata, jesieni, przedzimia i zimy.

Inny składnik klimatu to opady. Większość z nich przypada na półrocze letnie, co ma związek z wyższymi temperaturami, a co za tym idzie większym parowaniem wody. Na ilość opadów decydujący wpływ ma wysokość bezwzględna jak również ukształtowanie terenu, a także rodzaj napływających mas powietrza. Ważną sprawą jest również długość okresu wegetacyjnego, co ma bezpośredni związek w temperaturą powietrza. Rozpoczyna się on, kiedy temperatura przekracza 5oC. Dlatego też okres ten jest najdłuższy w zachodniej części Polski, gdyż na tereny te silnie oddziałują ciepłe masy powietrza znad Oceanu Atlantyckiego.

Rodzaje wód lądowych w Polsce.

Rzeki mające duże znaczenie w gospodarce. Dzięki nim możliwy jest szybki i stosunkowo tani transport, jak również nawadnianie pól uprawnych. Przykłady: Wisła, Odra, Warta, Pilica, San.

Jeziora stanowią nie tylko ważny element rekreacyjny, ale często służą za zbiorniki retencyjne, zwłaszcza na obszarach zmagających się z deficytem wodnym. Zapobiegają również ewentualnym powodziom. Przykłady jezior: Zegrzyńskie, Solińskie, Czorsztyńskie, Goczałkowickie, Sulejowskie.

Kanały ułatwiają komunikację, gdyż są budowane w celu połączenia ze sobą rzek lub jezior. Przykłady kanałów: Augustowski, Elbląski, Gliwicki, Bydgoski, Żerański.

Bagna stanowią piękny element krajobrazu, są również siedliskiem dla różnych zwierząt. W gospodarce czasem wykorzystuje się do pozyskania torfu, będącego nawozem. Najsłynniejsze bagna to bagna Biebrzańskie objęte ochroną.

Źródła są eksploatowane głównie do celów uzdrowiskowych i konsumpcyjnych.

Rola lasów w przyrodzie i życiu człowieka. Typy lasów występujące w Polsce.

Największą powierzchnię Polski zajmują bory sosnowe, które porastają gleby bielicowe. Na bardziej wilgotnych obszarach i nieco żyźniejszych glebach występują bory mieszane, gdzie oprócz sosen można znaleźć: dęby, modrzewie oraz brzozy. Na urodzajnych glebach rosną grądy czyli wielogatunkowe lasy liściaste z przewagą dębów i grabów. Niestety zostały one w większości wycięte, ze względu na uprawę zajmowanych przez nie gleb. W dolinach rzek występują tzw. łęgi, które tworzą: wierzby, topole, jesiony a także dęby. Lasy olszowe zaś, gdzie rosną: olsza czarna, jesion oraz wierzba, porastają bagienne obniżenia terenu. W Polsce występują również buczyny (składające się głównie z buków) jak również dąbrowy (lasy z przewagą dębów).

Lasy mają wiele różnych funkcji, mających duże znaczenie w przyrodzie oraz życiu człowieka. Zaliczamy do nich:

- funkcje przyrodnicze:

> pochłanianie CO2 i produkcja niezbędnego do życia ludzi i zwierząt O2 w procesie fotosyntezy.

> zatrzymywanie wód opadowych i roztopowych, co opóźnia ich spływ. Zapobiega to nadmiernym wezbraniom rzek, a co za tym idzie zmniejszają ryzyko groźnych powodzi.

> chronią gleby przed erozją, zatrzymując składniki odżywcze.

- funkcje gospodarcze:

> dostarczają drewna, będącego ważnym surowcem w wielu gałęziach przemysłu.

> sprzyjają rozwojowi turystyki.

By ograniczyć wycinkę lasów, spowodowaną rozwojem gospodarki, szlaków komunikacyjnych oraz urbanizacji utworzono parki narodowe, parki krajobrazowe, rezerwaty przyrody oraz pomniki przyrody.

Rozwój ludności po II wojnie światowej.

Mimo tego, że podczas drugiej wojny światowej zginęły miliony ludzi to zaraz po wojnie liczba ludności zaczęła się zwiększać z powodu:

- rozwoju społeczno-gospodarczego

- zwiększenia dostępu do placówek służby zdrowia

- urbanizacji

- wprowadzania nowych technologii ułatwiających życie.

Struktura wieku i płci ludności.

Dzięki piramidzie obrazującej strukturę społeczeństwa w Polsce widzimy, że:

- ogólnie rzecz biorąc liczba kobiet znacznie góruje nad liczbą mężczyzn;

- ludzie w wieku 45-55 lat są najliczniejszą grupą społeczną

- liczba dzieci do lat 10 jest stosunkowo niska

- młodzież pomiędzy 10 a 20 rokiem życia stanowi dość liczną grupę

Pozwala to nam na wyciągnięcie wniosku, że społeczeństwo w Polsce starzeje się i jeśli w najbliższym czasie nie dojdzie do eksplozji demograficznej, liczba starszych ludzi znacznie przewyższy liczbę młodych ludzi.

Liczba kobiet góruje nad liczbą mężczyzn z tego względu, że kobiety są wytrzymalsze od mężczyzn i żyją dłużej.

Negatywne i pozytywne skutki urbanizacji kraju.

Negatywne skutki:

- Zanieczyszczenie środowiska naturalnego;

- Przeludnienie;

- Przeciążenie komunikacji miejskiej, powstawanie korków, brak miejsc parkingowych;

- Wzrost przestępczości;

- Wzrost liczby bezdomnych;

- Niedobór mieszkań w stosunku do potrzeb;

- Zmniejszenie przestrzeni terenów zielonych;

- Problem składowania i utylizacji odpadów;

- Szybsze rozprzestrzenianie się chorób, powstawanie nowych szczepów bakterii;

Pozytywne skutki:

- Rozwój komunikacji miejskiej

- Większy rynek zbytu towarów;

- Większa możliwość znalezienia intratnej posady lub podwyższania kwalifikacji zawodowych;

- Możliwość zdobywania większych dochodów;

- Większy komfort życia;

- Ułatwiony dostęp do placówek służby zdrowia;

Skład narodowościowy Polski po II wojnie światowej.

Zaraz po drugiej wojnie światowej mniejszości narodowe stanowiły aż 35% obywateli. Miało to związek ze zmianami terytorialnymi naszego kraju (przesunięcie granic na zachód) i przesiedleń ludności. Największe mniejszości narodowe po drugiej wojnie światowej to: Niemcy, Ukraińcy, Białorusini, Łemkowie i Romowie.

Przyczyny emigracji Polaków.

- uchodźstwo po II wojnie światowej i po wprowadzeniu stanu wojennego.

- wysokie bezrobocie, problemy ze znalezieniem pracy.

- niskie zarobki w stosunku do płatności i czasu pracy.

Sektory gospodarki narodowej. Organizacja i funkcjonowanie przemysłu w Polsce.

1. Sektory gospodarki:

Jak zatem widać, PKB wytwarzane przez rolnictwo w Polsce jest o całe 2 % wyższe niż w Unii Europejskiej i PKB wytwarzane przez polski przemysł jest o ponad 4% wyższe niż w Unii Europejskiej. Zaś PKB wytwarzane przez różnego rodzaju usługi jest znacznie niższe w Polsce niż w Unii Europejskiej.

Rolnictwo obejmuje takie gałęzie gospodarki jak:

              - uprawę ziemi

              - hodowlę zwierząt

              - sadownictwo

              - warzywnictwo

              - pszczelarstwo

              - rybołówstwo

              - rybactwo

Przemysł obejmuje takie gałęzie gospodarki jak:

- przemysł mineralny (materiałów budowlanych, szklarski, ceramiki szlachetnej)

              - przemysł paliwowo-energetyczny (węglowy, paliwowy, energetyczny)

              - przemysł metalurgiczny (kopalnictwo i hutnictwo żelaza, przemysł metali               nieżelaznych)

              - przemysł elektromaszynowy (metalowy, maszynowy, precyzyjny, środków               transportu, elektroniczny, elektrotechniczny)

              - przemysł spożywczy

- przemysł lekki (m.in. włókienniczy (tekstylny), odzieżowy skórzany, obuwniczy)

              - przemysł chemiczny

              - przemysł farmaceutyczny oraz perfumeryjno-kosmetyczny

              - przemysł nawozów sztucznych

              - przemysł włókien sztucznych

              - przemysł drzewno-papierniczny (m.in. drzewny, papierniczy)

              - przemysł paszowy i utylizacyjny

              - przemysł poligraficzny

...