SIEDLISKO
• jest to abiotyczna część środowiska
(ekosystemu)
• jest to wypadkowa połoŻenia
• jest to suma czynników klimatycznych
i glebowych
Czyli krótko mówiąc...
KLIMAT + GLEBA = SIEDLISKO
Co to jest KLIMAT?
Synteza pogód z dłuŻszego okresu,
określona na podstawie parametrów
meteorologicznych (temperatury,
ciśnienia, opadów i prędkości wiatru)
Definicja wg Trojana
KLIMAT jest wypadkową ogólnych
warunków geograficznych danego obszaru
oraz realizacji trzech cykli
klimatotwórczych.
Cykle klimatotwórcze: obieg ciepła, obieg wody,
ogólna cyrkulacja atmosferyczna
Cykle klimatotwórcze są modyfikowane
przez warunki geograficzne:
• Szerokość geograficzna
• Wysokość n.p.m.
• Rozmieszczenie lądów i mórz
• Orografia (rzeźba powierzchni Ziemi)
• Szata roślinna
• Pokrywa śnieŻna
Zmiany KLIMATU
• Zmiany krótkoterminowe – zmienność
dowolnego parametru z roku na rok
• Fluktuacje klimatyczne – anomalie tych
parametrów w ciągu kilku lat
• Zmiany klimatyczne – jeśli fluktuacje
powtarzają się w ciągu co najmniej 10 lat
i występują istotne róŻnice statystyczne
Globalne zmiany klimatu
(Climate change)
Przestrzenny podział KLIMATU
• Makroklimat
• Mezoklimat
• Mikroklimat
• Klimat przygruntowej warstwy
Powietrza
Makroklimat
• SKALA: DuŻe jednostki geograficzne
(krainy przyrodniczo-leśne; klimat morski,
lądowy, górski; klimat Pojezierza
Mazurskiego, WyŻyny Małopolskiej itp.)
• ZALEśY OD: szerokości geograficznej,
odległości od mórz i oceanów,
makrorzeźby terenu, wielkich mas
roślinnosci
• STOPIEŃ TRWAŁOŚCI: zmienność
bardzo mała, zaleŻna od duŻych zmian w
środowisku geograficznym
Mezoklimat
• SKALA: charakter miejscowy, odpowiada
wielkości samoistnych jednostek
geograficznych (kotlina, jezioro, las,
polana, miasto)
• ZALEśY OD: wzniesienia n.p.m.,
mezoreliefu, utworu geologicznego,
pokrywy roślinnej, stopnia zurbanizowania
• STOPIEŃ TRWAŁOŚCI: dość trwały,
zmienność zaleŻy od duŻych zmian w
środowisku
Mikroklimat
• SKALA: charakter mikrosiedliskowy
odpowiada elementarnym przestrzennym
jednostkom ekologicznym (luka, brzeg
lasu, ulica, korona drzewa, zagłębienia)
• ZALEśY OD: ukształtowania terenu
(mikrorzeźby), wilgotności gruntu, szaty
roślinnej, trwałości podłoŻa
• STOPIEŃ TRWAŁOŚCI: zaleŻy od
trwałości podłoŻa i otoczenia, zmienny
sezonowo
Klimat przygruntowej warstwy
Dwa waŻne pojęcia:
• Powierzchnia czynna
kaŻda powierzchnia, przez którą odbywa się
wymiana ciepła
• Albedo
stosunek promieniowania odbitego do
padającego, wyraŻony w %
(np. czarna ziemia – 0,14; świeŻy śnieg – 0,95)
Cechy klimatu przygruntowej
warstwy powietrza:
• 0 – 2 m nad poziomem gleby
• Stosunki termiczne są mocno skorelowane
ze stopniem pokrycia powierzchni ziemi
przez rośliny
• Silne wahania temperatury (dobowe i roczne)
• Silne róŻnice w temperaturze na przestrzeni
pierwszych kilkudziesięciu cm od ziemi
• Tu odbywają się pierwsze, krytyczne stadia
rozwoju roślin drzewiastych
• Silne uzaleŻnienie warunków od mikroreliefu
Uwaga: powyŻsze róŻnice są ostrzejsze przy
bezchmurnej pogodzie
Wpływ mikroreliefu na pwp
• Zagłębienie: niemal bezwietrznie,
nagrzewanie w dzień, spływ zimnego
powietrza nocą – duŻe amplitudy
temperatur
• Wzniesienie: silniejszy wiatr, słabsze
nagrzewanie (przez wiatr), nie powstają
zmrozowiska – małe amplitudy temperatur
Klimat przygruntowej warstwy powietrza jest
modyfikowany przez roślinność w kierunku:
• Mniejszych amplitud temperatur (wyŻsze
albedo)
• WyŻszej wilgotności (większa powierzchnia
parująca, aktywne parowanie roślin)
• Mniejsza prędkość wiatru (większe tarcie)
Zbiorowiska roślinne kształtują w swoim
wnętrzu swoisty mikroklimat odznaczający się:
• Silnym ograniczeniem promieniowania
świetlnego
• Znacznym obniŻeniem amplitud temperatury
• Znacznym podwyŻszeniem wilgotności
• Prawie całkowitym zanikiem poziomego
ruchu powietrza
Klimat modyfikowany lub kształtowany przez
rośliny – fitoklimat.
Klimat wnętrza lasu – fitoklimat leśny
Charakterystyka fitoklimatu leśnego
• Dwie strefy czynne: powierzchnia koron i
powierzchnia gleby pokrytej roślinnością
• Strefa czynna koron wysoko, więc
stosunkowo duŻo „unieruchomionego”
powietrza wewnątrz lasu
• NiŻsza średnia temperatura roczna w lesie
(w porównaniu z przestrzenią otwartą)
• Do dna lasu dochodzi mniej światła niŻ na
przestrzeni otwartej (jest to tzw. światło
obrazkowe)
• Mała intensywność parowania, ale duŻa
wilgotność względna (bo niska temperatura)
• Mniejsze amplitudy temperatur przy gruncie
w porównaniu z przestrzenią otwartą
• Do gleby leśnej dociera mniej opadów niŻ
do gleby na otwartej przestrzeni
• Nawet silne wiatry wnikają do wnętrza lasu
osłabione i na ograniczoną odległość od
brzegu drzewostanu
Zewnętrzny fitoklimat leśny
• Powstaje dzięki oddziaływaniu na otaczającą
atmosferę biomasy drzew (i innych organizmów
leśnych), a takŻe wewnętrznego fitoklimatu
leśnego.
• Oddziałują one głównie poprzez powierzchnię
czynną koron (I).
Wewnętrzny fitoklimat leśny
• Powstaje dzięki wydzieleniu z wolnej
atmosfery (przez sklepienie koron i okrajek)
masy powietrza, na którą działa biomasa
drzew (i innych organizmów leśnych).
• Kształtowany jest on pod wpływem dwóch
powierzchni czynnych – koron (I) i dna lasu
(II).
• Klimat zewnętrzny jest modyfikowany przez
roślinność leśną.
• Klimat wewnętrzny jest kształtowany ...
rzabqa