Między królem a carem. Moskwa w oczach prawosławnych Rusinów – obywateli Rzeczypospolitej (na podstawie piśmiennictwa końca XVI– połowy XVII stulecia).pdf

(2511 KB) Pobierz
M
IĘDZY KRÓLEM A CAREM
STUDIA RUTHENICA CRACOVIENSIA 4
T
OMASZ
H
ODANA
M
IĘDZY KRÓLEM A CAREM
Moskwa w oczach prawosławnych Rusinów
– obywateli Rzeczypospolitej
(na podstawie piśmiennictwa
końca XVI – połowy XVII stulecia)
Kraków 2008
Seria Katedry Ukrainistyki Instytutu Filologii Wschodniosłowiańskiej UJ
Studia Ruthenica Cracoviensia, tom 4
Redaktor serii
Adam Fałowski
Redaktor tomu
Janusz
Świeży
Recenzent
Antoni Mironowicz
Projekt okładki (wg pomysłu Igora Kuzyka)
Tomasz Sekunda
Redakcja techniczna
Tomasz Sekunda
Copyright © by Tomasz Hodana, 2008
Wydawnictwo «scriptum», 2008
Praca sfinansowana ze
środków
Komitetu Badań Naukowych (PB 4068/22)
ISBN 978-83-60163-37-5
Wydawnictwo «scriptum»
Tomasz Sekunda
tel. +48 604 532 898
e-mail: scriptum@scriptum.strefa.pl
www.scriptum.strefa.pl
Wstęp
Wstęp
Książka niniejsza stanowi próbę rekonstrukcji obrazu państwa moskiewskiego,
jaki wyłania się z ruskich
źródeł
końca XVI – połowy XVII stulecia. Jej głównym
celem jest opisanie złożonego stosunku mieszkających w Rzeczypospolitej Rusi-
nów do wschodniego sąsiada oraz odpowiedź na pytanie, na ile ówczesna Moskwa
była dla nich bliska, w jakim zaś stopniu i zakresie postrzegali ją jako obcą.
Pisząc o
świadomości
ruskich obywateli Korony Polskiej i Wielkiego Księstwa
Litewskiego, postanowiłem skupić się na wyznawcach prawosławia. Jedynie w ich
wypadku istnieje w omawianym okresie frapujące napięcie pomiędzy – z jednej
strony – konfesyjną wspólnotą i językowo-etnicznym pokrewieństwem z poddany-
mi moskiewskiego władcy, z drugiej zaś – inną przynależnością państwową, od-
mienną formacją społeczno-polityczną i dystansem w sferze kulturowej. Postawa
reprezentantów Cerkwi unickiej – przywoływana tu w kilku przypadkach – wydaje
się o wiele bardziej jednoznaczna: determinuje ją określony stosunek Kościoła
rzymskiego do wszystkich „schizmatyków” i naturalna niejako lojalność wobec
polsko-litewskiej ojczyzny. Z podobnych względów pomijam poglądy Rusinów-
-katolików i Rusinów-protestantów.
Choć rozważania ograniczone zostały do kilku zaledwie dziesięcioleci pomię-
dzy unią brzeską (1596) a wybuchem powstania Bohdana Chmielnickiego (1648),
podjęty problem wydaje się nie tylko intrygujący, ale też ze wszech miar aktualny.
Postawa wobec Rosji i Rosjan zawsze była jednym z istotnych elementów, określają-
cych tożsamość Białorusinów i Ukraińców, a w XIX i XX stuleciu, kiedy kształto-
wała się nowoczesna
świadomość
tych narodów, sprawą kluczową stało się wyka-
zanie,
że
ich kultura i tradycja historyczna nie jest i nigdy nie była lokalną odmianą
kultury i tradycji rosyjskiej. Uchwycenie wczesnego etapu funkcjonowania owego
poczucia odrębności umożliwia lepsze zrozumienie szeregu późniejszych procesów
i zjawisk, pokazuje nadto,
że
również w wiekach dawnych relacje pomiędzy
wschodnimi Słowianami były bardziej skomplikowane, niż się to czasem wydaje.
Temat poruszony został również z innych względów. Pomimo ogromu literatu-
ry poświęconej dziejom Kościoła wschodniego w Rzeczypospolitej oraz kulturze
i piśmiennictwu tworzonym przez wyznawców prawosławia, brakowało próby ca-
łościowego
spojrzenia na ich stosunek do Moskwy – jej instytucji cerkiewnych,

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika:

Zgłoś jeśli naruszono regulamin