klocek 1 = obwód wejściowy Warszawa I (fale długie) klocek 2 = detektor klocek 3 = wzmacniacz oporowy klocek 4 = łączówka klocek 5 = zasilacz bateryjny klocek 6 = obwód wejściowy (fale średnie) klocek 7 = obwód wejściowy strojony (fale średnie) klocek 8 = regulator głośności klocek 9 = stopień wyjściowy (I) klocek 10 = wzmacniacz mocy klocek 11 = klucz telegraficzny klocek 12 = stopień transformujący klocek 13 = mikrofon węglowy klocek 14 = mikrofon dynamiczny klocek 15 = generator (akustyczny) klocek 16 = stopień sterujący klocek 17 = stopień końcowy beztransformatorowy (... ale nie do końca) klocek 18 = przeciwosobny stopień mocy klocek nieoznaczony numerem = zasilacz sieciowy (jednopołówkowy, "półstabilizowany" ferromagnetycznie) =========================== Czasopismo nazywało się "Horyzonty Techniki dla Dzieci". Jeśli komuś nie podoba się nietypowy schemat ideowy zasilacza sieciowego (dioda prostownicza na minusie), to może zawsze zrobić to bardziej kanonicznie, czyli odwrócić końcówkami/biegunami diodę prostowniczą oraz OBA kondensatory elektrolityczne. Wyjście plusa zasilania będzie wtedy oczywiście tam, gdzie na schemacie jest minus, a minus tam, gdzie plus. Zamiast tranzystorów o polaryzacji PNP (= na symbolu strzałeczka emitera celuje w bazę) można użyć również tranzystorów NPN (= na symbolu strzałeczka emitera wychodzi z bazy), o ile odwrócimy bieguny zasilania oraz polaryzację kondensatorów elektrolitycznych. Dioda detekcyjna (= w detektorze sygnału radiowego) nie musi być odwracana. Możesz użyć współczesnych typów tranzystorów PNP, np. BC557 (lub jeszcze lepiej BC557C, a najlepiej BC560C) w przypadku tranzystorów małej mocy oraz BD136 w przypadku tranzystorów stopnia wyjściowego (= "napędzających" głośnik). Jeśli zdecydujesz się na użycie tranazystorów o polaryzacji NPN (oczywiście z uwzględnieniem moich uwag "odwrotnopolaryzacyjnych" z poprzedniego akapitu), to możesz sięgnąć po BC547 (lepszy BC547C, a najlepszy BC550C) oraz BD135 dla stopnia wyjściowego. Zastąpienie "starożytnych" tranzystorów germanowych współczesnymi krzemowymi wiąże się zazwyczaj z koniecznością podniesienia napięcia zasilania (np. do 6 woltów lub nawet ciut wyżej). Jeżeli użyjesz współczesnych tranzystorów o wysokim współczynniku wzmocnienia (z literką C na końcu oznaczenia, np. BC557C lub BC560C wzgl. "n-p-n-owskie" BC547C czy BC550C), to podnoszenie napięcia będzie (w zdecydowanej większości przypadków) całkowicie zbędne. Detekcyjną diodę germanową możesz zastąpić dowolną współczesną diodą Schottky (np. BAT84 lub BAT85). W przypadku diody prostowniczej (w zasilaczu/prostowniku jednopołówkowym) możesz sięgnąć po współczesną krzemową (najlepiej ciut większej mocy, np. kilkuamperową - co będzie zasadne zwłaszcza w sytuacji, jeśli zamierzasz w pełni wykorzystać możliwości kilkuwatowego głośnika, o ile takiego akurat użyjesz). Jeśli ktoś nie ma karkasu z typowych dla lat sześćdziesiątych ubiegłego stulecia odbiorników radiowych (wtedy jeszcze zazwyczaj lampowych), to może użyć standardowego radiowego pręta ferrytowego o średnicy 8 lub 10 milimetrów i długości przynajmniej kilkunastu centymetrów. Ilość zwojów (szczęśliwym trafem) nie ulegnie zmianie. Zwracam ponadto uwagę uwagę na fakt, że Pan Konrad Widelski 20 lat później na łamach "Kalejdoskopu Techniki" opublikował nową i odświeżoną wersję swoich klocków (nowsze typy tranzystorów i ekonomiczniejsze rozwiązania techniczne, np. wzmacniacze wykonane bez użycia transformatorów dopasowyjących impedancję*). Do tego nowszego cyklu dokopiesz się na przykład poprzez chomika rowdy. * z transformatorami jest jednak znacznie łatwiej uruchomić układ i mieć pewność, że będzie to grało naprawdę głośno; współcześnie możesz spokojnie sięgnąć po małe transformatorki sieciowe, np. 230 V --> 6 V (do wydłubania z niejednego starego nieimpulsowego, czyli "wagowo" cięższego, zasilacza wtyczkokształtnego); sposób podłączenia ewentualnie wykumasz eksperymentalnie (część transformatórów z dzielonymi uzwojeniami, więc trzeba będzie dobrać podobne lub odpowiednio spinać szeregowo dwa inne) autor: inż. Konrad Widelski źródło: HTdD (1964-1965) poprawka schematu ideowego klocka nr 18: Preskaler (katalogi.pl) ekstrakcja, rekompilacja, niniejsze uwagi: Marcin Perliński (2017)
marek33x