Jorge Luis Borges, Osvaldo Ferrari w dialogu i full.pdf

21.

O humorze

183

22.

O Henrym Jamesie

191

23.

O przypuszczeniach

199

24.

Westerny, czyli epika w kinie

207

25.

Lugones, ten surowy i nieszczęśliwy człowiek

213

26.

85-letni Borges o klasykach

221

27.

Dante, lektura bez końca

229

28. Literatura realistyczna i literatura fantastyczna

237

29.

Silvina Ocampo, Bioy Casares i Juan R. Wilcock

243

30. O historii

253

31.

Powinowactwo z Sarmientem

261

32.

Opowiadanie kryminalne

267

33.

O przyjaźni Borgesa z Pedrem Henriquezem Ureñą

275

34.

Wspomnienia o bibliotekach, arenach walk kogucich

i dziwnych wierszach

285

35.

Wspomnienie o Kiplingu

293

36.

Borges i pamięć

301

37.

Grupy Florida, Boedo i pismo Sur

309

38. O dialogach

317

39.

O poezji gauczowskiej

327

40. Sonety, objawienia, podróże i kraje

333

41.

Etyka i kultura

343

42.

Dwie podróże do Japonii

349

43.

Evaristo Carriego, milonga i tango

355

44.

Mitologia skandynawska i epika anglosaska

363

45.

O Borgesie i Alonsie Quijanie

373

O DIALOGACH

Osvaldo Ferrari: Te nasze dialogi, panie Borges, przeszły

niezwykłą drogę: z radia trafiły do gazety, a z gazety do książki 1 .

Już samo to przeczy idei ulotności, jaką przypisywaliśmy falom

radiowym i prasie codziennej.

Jorge Luis Borges: Tak, książka wydaje się czymś trwałym,

a w każdym razie można oczekiwać, że taka będzie. A poza tym

czyta się ją inaczej, prawda? Dziennik czyta się, powiedzmy, po to,

żeby zaraz o nim zapomnieć; radia słucha się ulotnie, natomiast

książkę czyta się z pewnym rodzajem szacunku.

— Póki co to prawda.

— I pismo drukowane ma prestiż, jakiego brak rękopisom.

— Oczywiście, lecz w tym przypadku fale radiowe i ów tygo-

dniowy dodatek prasowy przyczyniły się do rozpowszechnienia

dialogów, co z kolei doprowadziło do wydania książki.

— Tak.

1 Radio Municipal de Buenos Aires; dziennik Tiempo Argentino ; Borges

en diálogo – Conversaciones de Jorge Luis Borges con Osvaldo Ferrari,

Editorial Grijalbo, 1985.

317

— Można też powiedzieć, że ów sposób rozpowszechniania

pomógł w zrozumieniu dialogów.

— Oczywiście; i pamiętam, że w dniu prezentacji podpisaliśmy

sto osiemdziesiąt jeden egzemplarzy. Tak, byłem zdumiony.

— Owszem, ale dobra wiadomość jest taka, że owo zrozumie-

nie dokonało się pośród tych, którzy mają codzienny kontakt z li-

teraturą, jak również tych, którzy nie są z nią zaznajomieni.

— Pośród tych, którzy ascetycznie odmawiają sobie literatury —

masochistów, którzy dręczą się, nie wiedzieć po co (śmieją się obaj) ,

rezygnując z owego szczęścia, które wszyscy mamy w zasięgu ręki.

Niemniej jednak ludzie je odrzucają; to tak, jakby… nie wiem, jakby

odmawiali sobie wody, powietrza, smaku owoców… miłości, przy-

jaźni. Rezygnacja z lektury właśnie to oznacza: ascetyzm, który

uprawia się w sposób nieświadomy. Bo przecież nikt nie próbuje

tego usprawiedliwiać, nikt nie mówi: przestaniemy czytać, będziemy

mieć zasługi i dzięki temu otrzymamy nagrodę na tamtym świecie.

Nie, to się dzieje ot, tak sobie, spontanicznie, ze spontaniczną na-

iwnością. Powiem więcej: jeśli to się nie zmieni, będzie tak, jak w do-

mu pewnego niemieckiego dżentelmena, któremu złożyłem wizytę

wiele lat temu; miał jakieś dzieło — już nie wiem, czy to był atlas

w wielu tomach, czy słownik — i chciałem coś sprawdzić w jednym

z tomów. Okazało się, że to były tylko grzbiety książek, nic więcej,

za tymi grzbietami nie było nic (śmieje się) .

— Biblioteka pozorowana.

— Właśnie, biblioteka pozorowana, dość typowa dla pewnych

środowisk.

— Owa żywotność dialogu przypomina mi, że — jak wyjaśnia

Karl Jaspers — na przykład Sokrates kierował dialog do wszyst-

kich obywateli Aten, a nie tylko do filozofów. To znaczy, że dialog

staje się dostępny dla wszystkich.

318

— Cóż, pięć wieków później tak samo postępował Jezus, ponie-

waż — jak ironicznie zauważa Gibbon — Bóg nie objawił swych

prawd uczonym ani filozofom, ale rybakom, ludziom nieoświeconym.

Później Nietzsche podejmuje ten wątek, mówiąc, że chrześcijaństwo

było religią niewolników, co jest innym sposobem wyrażenia tego

samego, choć być może bardziej dosadnie.

— Nietzsche; kiedyś uznaliśmy wspólnie, że poniósł porażkę

w dziele tworzenia…

— Świętej księgi.

— Nie, w próbach zastąpienia owego Boga, który, jego zda-

niem, umarł.

— Tak — zdaje się, że przede wszystkim jego porażką był Zara-

tustra, jego śmiejący się lew, jego orzeł. Wszystko to sprawia wra-

żenie papierowego i przestarzałego w porównaniu z Ewangelią, która

jest współczesna albo raczej jest sprawą przyszłości.

— Można powiedzieć, że byli to dość efemeryczni antychryści.

— O, tak (śmieje się) .

— Ów szacunek dla każdego z obywateli, który, jak powie-

dzieliśmy, wyraził Sokrates, zwracając się do każdego, w moim

odczuciu odpowiada pojęciu tego, co autentycznie moglibyśmy

nazwać ludem. To oznacza wszystkich obywateli czy też wszystkie

jednostki.

— Tak, bo teraz lud kojarzy się raczej z plebejskością, prawda?

— To błąd.

— Owszem, to błąd… błąd…

— Polityków?

319

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: