28.10.2013r.
Temat: Procesy trawienia w jamie ustnej. Wytwarzanie śliny.
Ślina produkowana jest przez dwa zespoły ślinianek:
-ślinianki duże o dużej zmienności gatunkowej:
*ślinianki przyuszne – ślina surowicza;
*ślinianki podżuchwowe – ślina surowiczo-śluzowa;
*ślinianki podjęzykowe – ślina śluzowa;
-ślinianki małe rozproszone w podśluzowe różnych części jamy ustnej w postaci drobnych pakiecików gruczołowych:
*gruczoły wargowe;
*gruczoły językowe; ślina surowiczo-śluzowa
*gruczoły podniebienne;
*gruczoły policzkowe.
Rodzaje wytwarzanej śliny
ŚLINA SUROWICZA produkowana przez ślinianki surowicze jest śliną wodnistą, przezroczystą o małej lepkości z dużą koncentracją alfa-amylazy.
ŚLINA ŚLUZOWA wytwarzana przez ślinianki śluzowe jest śliną gęstą, mętnawą, ciągliwą, lepką, pieniącą się, lekko opalizującą, bogatą w mucyny.
Skład śliny:
-woda 99%;
-związki nieorganiczne 0,36%;
-związki organiczne 0,04%.
Związki nieorganiczne śliny:
-Na+, K+, Ca2+, Cl-, HCO3 -;
-jony fosforanowe, magnezowe, fluorkowe, jodkowe.
Związki organiczne śliny:
-alfa-amylaza ślinowa;
-lipaza ślinowa;
-mucyny;
-białka: histatyny, lizozym, laktoferyna, laktoperoksydaza, immunoglobuliny, IGA;
-EGF, JGF, NGF;
-neuroprzekaźniki: NPY, VIP, substancja ………;
-hormony: gastryna, somatostatyna, glukagon, leptyna;
-stateryna, kalikreina, ciałka ślinowe, bakterie;
-substancje grupowe krwi.
Rola związków nieorganicznych śliny:
-jony Na+ i HCO3- – wspólnie warunkują wartość ciśnienia osmotycznego śliny;
-jony HCO3- – powodują nadanie ślinie alkalicznego pH, posiadają zdolności buforujące;
-jony Ca2+ i PO4- – zapobiegają rozpuszczaniu szkliwa i sprzyjają jego mineralizacji;
-alfa-amylaza śliny – trawi wiązania alfa-1,4-glukozydowe skrobi;
-lipaza ślinowa – u osesków trawi tłuszcz mleka;
-mucyny – glukoproteiny nadając ślinie lepkość, chronią szkliwo hamując przyleganie bakterii do powierzchni zębów;
-białka: działanie przeciwbakteryjne i przeciwgrzybicze:
*histatyny;
*lizozym;
*laktoferyna;
*laktoperoksydaza IGA;
*IGF, EGF, NGF - czynniki kontroli odnowy nabłonka jamy ustnej, gardła i przełyku; zapobiegają powstawaniu uszkodzeń przewodu pokarmowego i przyspieszają gojenie się tych uszkodzeń;
-stateryna – zapobiega wytrącaniu się występujących w ślinie w dużym stężeniu jonów wapnia i fosforu i tworzeniu kamienia w przewodach ślinianek;
-kalikreina – enzym proteaza serynowa warunkujący powstawanie bradykininy powodującej zwiększenie lokalnego przepływu krwi w śliniankach i zwiększenie wytwarzania śliny;
-VIP (Wazoaktywny Peptyd Jelitowy) – wpływa na wzrost wydzielania śliny w śliniankach poprzez rozszerzenie naczyń krwionośnych i lokalny wzrost przepływu krwi.
Funkcje śliny
1.funkcja trawienna:
-formowanie kęsów pokarmowych i ułatwienie ich połykania dzięki zawartym w ślinie mucynom;
-zapoczątkowanie trawienia skrobi dzięki alfa-amylazie ślinowej;
-udział w trawieniu tłuszczów mleka i zwierząt młodych dzięki zawartej w ślinie lipazie;
-rozpuszczanie części składowych pokarmu przyczyniające się do jego oceny smakowej;
2.funkcja ochronna:
-rozpuszczanie i wypłukiwanie resztek pokarmowych;
-regulacja flory bakteryjnej, jamy ustnej i przełyku dzięki zawartym w ślinie czynnikom antybakteryjnym;
-zapobieganie namnażania się w jamie ustnej i przełyku dzięki zawartym w ślinie czynnikom antybakteryjnym, np. lizozym, defensym, IGA, laktoferyny i innych;
-zobojętnianie kwaśnych lub zasadowych składników pokarmowych dzięki właściwościom buforowym śliny;
-pobudzenie odnowy komórkowej, zapobiegające powstawaniu uszkodzeń błony śluzowej jamy ustnej i przełyku dzięki zawartym w ślinie czynnikom wzrostowym tj. EGF, IGF, NGF i innych;
-zapobieganie wytrącania fosforanów wapnia i tworzeniu kamienia w przewodach gruczołów ślinowych dzięki zawartej w ślinie staterynie;
-ochrona szkliwa zębów przed przyleganiem bakterii gnilnych dzięki ochronnemu działaniu mucyn;
-usuwanie i unieszkodliwienie zbytecznych lub szkodliwych substancji z jamy ustnej;
-udział w regulacji temperatury ciała u psów.
Szczególna rola śliny u przeżuwaczy:
-zobojętnianie LKT produkowanych w wyniku fermentacji w żwaczu zwierząt przeżuwających dzięki wysokim stężeniom dwuwęglanów i fosforanów, nadających alkaliczne pH (8,2-8,6) ślinie;
-udział w recyrkulacji wody i elektrolitów w organizmie.
Gacololo00