Psychologia różnic indywidualnych - ćw + książka.docx

Psychologia różnic indywidualnych - ćwiczenia, 15.10.2017

michal_andrzejewski@interia.eu

Zaliczenie:

1 nieobecność

Kolokwium

Prezentacja - kagan i clonninger, krytyka

Nastepne zajęcia - teoria wielkiej piątki

TEMPERAMENT

Teorie temperamentu:

Cecha - względnie stała tendencja do określonego zachowania.

Galton - dziedziczność geniuszu,

Spirman - czynnik G, inteligencja ogólna

Bine simone - test inteligencji, selekcja dzieci mniej lub bardziej zdolnych

Iloraz inteligencji - pojęcie, wiek umysłowy

Hipokrates

Kant - koncepcja szufladkowa,

Wundt - pojęcie wymiaru, każda cecha może być zapiana na osi i może się po niej przesuwać

Pawłow - temperament jest typem układu nerwowego, typ słaby i silny - 2 rodzaje: zrównoważony i niezrównoważony

Temperament odnosi się do względnie stałych cech osobowości występujących u człowieka od wczesnego dzieciństwa i mających swoje odpowiedniki w świecie zwierząt. Będąc pierwotnie zdeterminowany przez wrodzone mechanizmy neurobiologiczne, temperament podlega powolnym zmianom spowodowanym procesem dojrzewania oraz indywidualnie specyficznym oddziaływaniem między genotypem a środowiskiem.

Wybrane teorie temperamentu zorientowane na dziecko:

Interakcyjna teoria temperamentu - A. Thomas, S. Chess

Rozwojowy model temperamentu - M. Rothbart, D. Derrberry

Koncepcja temperamentu zahamowanego i niezahamowanego - J. Kagan

Behawioralno-genetyczna teoria temperamentu (EAS) - A. Buss, R. Plomin

Wybrane teorie zorientowane na człowieka dorosłego:

Koncepcja trzech super czynników PEN- H. Eysenk

Neuropsychologiczny model temperamentu - J. Grey

Psychobiologiczny model temperamentu - R. Cloninger

Teoria poszukiwania doznań - M. Zuckerman

Regulacyjna teoria temperamentu - J. Strelau

Wspólne charakterystyki

Przez pojęcie temperamentu należy rozumieć cechy przejawiające się w zachowaniu stąd temperament to składowa struktury osobowości, pod warunkiem, że osobowość traktujemy, jako zespół cech. Temperament charakteryzuje się względną stałością w ciągu życia, zmiany zachodzące w obszarze temperamentu są bardziej powolne w porównaniu z innymi właściwościami zachowania. Temperament ma podłoże biologiczne, choć w zależności od koncepcji różne mechanizmy biochemiczne i biologiczne traktowane są, jako jego podstawa. Różnice indywidualne w cechach temperamentu są genetycznie zdeterminowane. Cechy temperamentu w postaci pierwotnych emocji i motoryki obecne są już od wczesnego niemowlęctwa. Wybrane cechy temperamentu między innymi lęk, emocjonalność, żwawość, aktywność występują także w świecie zwierząt.

Interakcyjna teoria temperamentu: A. Thomas, S. Chess

Aktywność - aspekt motoryczny zachowania dziecka oraz proporcja okresów aktywności i brak aktywności w ciągu doby

Rytmiczność - regularność - regularność bądź jej brak funkcji biologicznych (cykl snu, czuwania)

Zbliżanie się - wycofywanie - rodzaj pierwotnej reakcji na nowy bodziec np. Pokarm, zabawkę. Zbliżanie się ma miejsce wtedy, gdy reakcja jest pozytywna, wycofywanie zaś, gdy dziecko reaguje negatywnie na poziomie emocji i/lub aktywności motorycznej

Łatwość przystosowania - łatwość, z jaką zachowanie dziecka można zmienić w pożądanym kierunku wyrażająca się w sposobie reagowania na nowe bodźce

Próg reagowania - siła bodźca potrzebna do wywołania zauważalnej reakcji, przejawia się w reakcjach na słabe bodźce

Siła reakcji - poziom energetyczny reakcji niezależny od jej, jakości i kierunku

Jakość nastroju - proporcja emocji-nastrojów pozytywnych do negatywnych

Podatność na roztargnienie - skuteczność, z jaką bodźce zewnętrzne odwracają uwagę dziecka od tego, co robi w danym momencie

Zasięg uwagi i wytrwałość - najdłuższy czas poświęcony bez przerwy danemu rodzajowi aktywności (zasięg uwagi) oraz zdolność kontynuowania aktywności mimo działania bodźców rozpraszających (wytrwałość)

Tabela:

Interakcyjna teoria temperamentu - temperament trudny a zaburzenia zachowania:

·         Dobroć dostosowania, goodness of fit - zgodność między temperamentem jednostki a oczekiwaniami i wymogami otoczenia. Zaburzenia w zachowaniu nawet u dziecka z temperamentem trudnym nie wystąpią.

·         Niedopasowanie, poorness od fit - istotna i długotrwała rozbieżność między kategoriami temperamentu dziecka, a warunkami środowiskowymi -> wtedy zakłócony jest rozwój powstają zaburzenia w zachowaniu nawet w przypadku temperamentu łatwego.

Metody badania temperamentu:

·         Thomas i Chess w zasadzie nie opracowali narzędzia psychometrycznego do pomiaru cech temperamentu niemowląt, od których to zainicjowany został program NYLS. Cechy temperamentu tych dzieci oceniali na podstawie wywiadu z matkami, a uzyskany w ten sposób materiał pozwalał na pomiar - w skali trzystopniowej - dziewięciu wyodrębnionych cech temperamentu. Ich uczniowie i współpracownicy podjęli się konstrukcji kwestionariuszy dla różnych grup wiekowych, biorąc za punkt wyjścia pogląd Thomasa i Chess, że struktura temperamentu składa się z dziewięciu jej cech (kategorii). Trzy skonstruowane przez nich kwestionariusze zyskały największą popularność:

o        Skala Temperamentu Dzieci Żłobkowych - Todd/er Temperament Scale (TTS; Fullard, McDevitt i Carey,1984); ·

o        Kwestionariusz Stylu Zachowania -Behavioral Style Questionnaire (BSQ; McDevitt i Carey, 1978);

o        K westionariuszTemperamentu Dzieci w Wieku Szkolnym (Middle Childhood Tempe,rament Questionnaire (MCTQ; Hegvik, McDevitt i Carey, 1982).

·         Narzędzia te nie zostały zaadaptowane do warunków polskich, choć istnieje polska adaptacja kwestionariusza Michaela Windle'a i Richarda Lernera (1986), którego skale w dużym stopniu odpowiadają cechom temperamentu postulowanym przez Thomasa i Chess

Rozwojowy model temperamentu: M. Rothbart, D. Derryberry

Reaktywność - odnosi się do pobudliwości fizjologicznej i behawioralnej, występuje w kilku postaciach: somatycznej, autonomicznej, neurohormonalnej i poznawczej. Przejawia się w progach wrażliwości, w czasie latencji, sile i amplitudzie reakcji oraz czasie powrotu reakcji do stanu wyjściowego, a wiec w cechach formalnych reakcji i zachowań.

Samoregulacja - procesy modyfikacyjne (podwyższające i obniżające) reaktywność; uwaga, dążenie, unikanie, atak, powstrzymanie się od reakcji, samouspokajanie.

Rozwój temperamentu we wczesnym dzieciństwie:

Faza rozwoju - składniki temperamentu:

Noworodek - niezadowolenie i łatwość uspokajania, aktywność, orientacja i czujność (uwaga), zbliżanie się, wycofywanie

Wczesne dzieciństwo - wszystkie wyżej wymienione oraz uśmiech, wokalizacja, poszukiwanie i unikanie bodźców, frustracja

Późne niemowlęctwo - ww. oraz kontrola zachowania, strach

Wiek przedszkolny i powyżej - ww. oraz dalszy rozwój wytężonej kontroli zachowania

Hipoteza Rothbart i Derrybery : u podstaw ontogenetycznego kształtowania się cech temp. leżą neurofizjologiczne mechaznimy motywacyjne, które kształtując się rozwojowo regulują zachowania.

+ w kształt. się temp. biorą udział fizjologiczne mechanizmy leżące u podstaw uwagi.

Metody badania temperamentu:

Struktura temp. niemowlęcia: poziom aktywności, uśmiech, strach, niezadowolenie w wyniku skrępowania ruchów, łatwość uspokajania się i czas koncentracji

Struktura temp. dzieci w wieku 3-8: zbliżanie się, przyjemność, uś...