1. Genezy i mechanizmów wzbudzania w człowieku motywacji i emocji.
Znaczenie emocji- mechanizm (wykład):
-emocje są to procesy psychiczne polegajace na ustosunkowaniu się do przedmiotów, osób, zdarzeń, stanowiące bezpośredni bodziec do działania
-bliski związek między ruchem i emocjami dostrzegamy w neuropsychiatrii np. zaburzenia psychomotoryczne w depresji,
Systemy przystosowawcze:
-układ emocjonalny: emocje podstawowe, działa natychmiast, ułatwiał przetrwanie
-układ poznawczy- język, kodeksy, zasady, potężny system semantyczny
Definicja ogólna emocji: to subiektywny stan psychiczny uruchamiający priorytet dla związanego z nią programu działania. jej odczuwaniu towarzyszą zwykle zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne i pantomimiczne oraz zachowania
Frijda:
1.Emocja jest zwykle wynikiem świadomiej lub nieświadomej oceny zdarzenia jako istotnie wpływającego na cele lub interesy przedmiotu. Emocja jest odczuwalna jako pozytywna, jeśli zdarzenie jest zgodne ze wspomnianymi celami i interesami, a negatywna- niezgodna.
2Istotą emocji jest uruchamianie gotowości do realizacji programu działania. Emocja uruchamia priorytet dla określonego działania, któremu nadaje status pilnego. Tym samym program taki może przeszkadzać w realizacji innych, aktualnie przez przedmiot realizowanych programów o charakterze poznawczym lub behawioralnym. Poszczególnego emocje uaktywniają odmienne programy działań.
3. Emocja jest zwykle doświadczana jako szczególny rodzaj stanu psychicznego. Często towarzyszą jej lub następują po niej zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne i pantomimiczne oraz reakcje o charakterze behawioralnym.
(z wykładu)EMOCJA= pobudzenie, ekspresja, doświadczenie (znak+ treść)
Wyrażanie emocji:
Darwin- kluczowa jest twarz, mimika bardziej mówi niż np. ciśnienie krwi, ekspresja twarzy jest wrodzona, „O wyrazie uczuć u człowieka i zwierząt”. (pyt. 11 prawda?)
Mimiczne wyrazy emocji stanowią wrodzone adaptacje ewolucyjne, które są takie same na całym świecie (niezależnie od rasy, kultury etc.).
FACS(Facial Action Coding System)- system kodowania ruchów twarzy- Ekman i Friesen- 6 podstawowych emocji. (pyt. 13)
Struktury anatomiczne wchodzące w skład systemu emocjonalnego:
-przypodstawna kora czołowa
-przednia część zakrętu obręczy
-kora wyspy
-zwój zaśrodkowy (obszar somatosensoryczny)
Struktury podkorowe:
-ciało migdałowate
-przednia część podwzgórza
-brzuszna część prążkowa
(pyt. 10 w teście)
Motywacja (wykład):
-dynamiczna siła odpowiedzialna za inicjowanie, kreowanie i podtrzymywanie aktywności człowieka
Jej aktywność determinuje:
-preferencje jednej aktywności nad drugą
-wigor- siła motywacji/reakcji
-wytrwałość działania- konsekwentne działanie
-zmienność zachowania- w sytuacji gdy zdolności, okoliczności są analogiczne dwóch osób
-ustalenie związków biologii i zachowania
-niezaspokojenie pewnych potrzeb skutkuje np. depresją etc.
-determinowanie wytrwałości działań mimo pewnych przeszkód (odporność reakcji na wygaszanie)
-efektywność działania- tempo realizacji, uczenia się
-ustalenie odpowiedzialności- warunek przewaga motywacji wewnętrznej nad zewnętrzną, czy nad kontekstem sytuacyjnym (przypadek, leki psychotropowe, alkohol)
Instynkty jako źródło motywacji:
Zachowania instynktowne mają trzy wartości:
-są wrodzone np. popęd seksualny
-charakterystyczne dla gatunku
-automatyczne, stereotypowe
Darwin- zachowania instynktowne są warunkiem przetrwania
James- ojciec instynktów np. fizyczne: ssanie, akomodacja oka, psychiczne: ciekawość, strachliwość, miłość rodzicielska ← odp. Na pytanie nr 30 w teście
Hilgard- chociaż zachowania instynktowne są wrodzone, to powiązanie zachowań w całościowe łańcuchy wymaga uczenia się (odp. Na pytanie 29 w teście)
Fenichel- cel: osiągnięcie stanu braku napięcia jakie wzbudza instynkt działając z zewnątrz
Hull:
-bez popędów nie ma działania
-aktywacja popędu- nieskoordynowanie
-przypadkowe zachowanie- redukcja popędu= wzmocnienie popędu +czas=nawyk
(pytanie 32,33 ???)
(w ogóle nie wiem czy te mechanizmy są potrzebne, są od Strelaua ale nie widzę notatek z wykładów z tym)
MECHANIZMY WZBUDZANIA EMOCJI- ASPEKT PSYCHOLOGICZNY- aby zrozumieć emocje, trzeba wziąć pod uwagę warunki w jakich się kształtowały (a więc ewolucyjną przeszłość człowieka):
Tooby i Cosmides- emocje to mechanizm powstały na drodze ewolucji; pojawiały się w życiu wielu pokoleń jako adekwatna odpowiedź na problemy wymagające rozwiązania; najpierw organizm przejawiał najróżniejsze zachowania i reakcje emocjonalne, z których w toku ewolucji wyselekcjonowane zostały te najbardziej efektywne lecz funkcjonalność tych reakcji dotyczy dawnego środowiska człowieka, nie dzisiejszego więc wiedzy o emocjach może dostarczyć nam badanie małp człekokształtnych oraz prymitywnych społeczeństw zbieracko-mysliwskich
-Jane Goodal- obserwacje szympansów w Tanzanii- społeczny charakter emocji
Lorna Marshall- obserwowała życie ludu Kung w kotlinie Kalahari też społeczny (jedne emocje umożliwiają współpracę, inne uruchamiają agresję w stosunku do obcych)
Trzy robocze, komplementarne względem siebie, definicje emocji (za N. Frijdą):
1. emocja to zwykle wynik świadomej/nieświadomej oceny zdarzenia jako istotnie wpływającego na cele/interesy podmiotu (zgodność z celem= em”+”; niezgodność= em”-„)nie wszyscy badacze podzielają ten pogląd
2.istotą emocji jest gotowość do realizacji programu działania (em nadaje priorytet do określonego działania)
3.emocja jest doświadczana zwykle jako szczególny rodzaj stanu psychicznego (często towarzyszą jej zmiany somatyczne, ekspresje mimiczne, pantomimiczne, reakcje behawioralne)
MECHANIZM DOKONYWANIA OCENY POZNAWCZEJ- zgodnie z koncepcjami oceny poznawczej, emocja jest następstwem stosunku człowieka do zmian zachodzących w otoczeniu
OCENA POZNAWCZA TO ROZPOZNANIE PRZEZ PODMIOT OKREŚLONEGO ZDARZENIA JAKO ZNACZĄCEGO Z PUNKTU WIDZENIA WŁASNYCH CELÓW I INTERESÓW
ten proces wg Lazarusa dotyczy trzech kwestii:
1. tego czy emocja się pojawi
2. jaka będzie jej walencja (obie składają się na ocenę pierwotną) oraz
3. rozważenia jak sobie z tą sytuacją i jej emocjonalnymi konsekwencjami poradzić (ocena wtórna- determinuje to, jaka emocja się pojawi)
Lazarus- ocena jest koniecznym i wystarczającym warunkiem wystąpienia emocji
Koncepcja oceny zakłada, że odmienność oceny sytuacji przesądza o odmienności emocji odczuwanych przez różnych ludzi.
MECHANIZMY WZBUDZANIA EMOCJI- ASPEKT BIOLOGICZNY
- dwa podstawowe założenia mózgowych mechanizmów emocji:
-reakcje emocjonalne to nie tylko automatyczne odpowiedzi na zdarzenia
- są generowane przez systemy samoregulacji oparte na wewn. reprezentacji celów i porównaniu zdarzeń z tymi celami
-organizmy nie wykonują jedynie odruchowych reakcji na zdarzenia
- generują wzorce planów działania charakterystyczne dla swojego gatunku
- lata 20-te i 30-te- koncentracja badań na szukaniu mózgowego centrum zawiadującego ekspresją emocji
- kora mózgowa to inhibitor, tonizujący te reakcje
-idea Cannona opiera się na XIX-wiecznym założeniu istnienia trójstopniowej organizacji mózgowej Hughlinhsa-Jacksona (najniższe partie mózgu- 4 automatyczne reagowanie na proste bodźce, na wyższym piętrze ośrodki modulujące te reakcje- tu ośrodki odpowiedzialne za emocje, na najwyższym- kora mózgowa kontrola obu niższych poziomów) to założenie nadal jest punktem wyjścia badań nad emocjami
-Hess zachowania będące objawem złości mają związek nie z działaniem wzgórza, a podwzgórza
4 systemy aktywacji emocji wg Izarda:
SYSTEM NEURONALNY- biologiczna podstawa generowania emocji na poziomach wyższych, może też wzbudzać emocje samodzielnie więc jako jedyny jest koniecznym i wystarczającym warunkiem powstania emocji. Szczególnie dobrze poznana jest rola substancji chemicznych w generowaniu depresji i lęku. Elektryczna stymulacja pewnych struktur neuronalnych może wywołać różne reakcje em.: somato-motoryczne (ekspresja twarzy, ciała); reakcje upośredniane przez AUN (zmiana wielkości źrenic, aktywności serca); reakcje aktywacyjne (ospałość/ożywienie); zachowania instrumentalne (atak/ucieczka). 3 pierwsze mogą przebiegać na poziomie neuronalnym niezależnie od info z zewn. Do mechanizmów aktywacji emocji na poziomie neuronalnym Izard zalicza temperaturę krwi opływającej mózg (chłodniejsza- odczucia przyjemności; cieplejsza- awersywne)
SYSTEM SENSOMOTORYCZNY procesy sensomotoryczne związane z generowaniem emocji: centralna aktywność eferentne, ekspresja twarzy, wygląd sylwetki, zachowania instrumentalne, napięcie mięśni. Już Darwin sądził, że ekspresja emocji intensyfikuje emocję, co z kolei nasila ekspresję (na zasadzie dodatkowego sprzężenia zwrotnego) Potwierdzają to eksperymenty Zajonca (napięcie pewnych mięśni twarzy jest wystarczającym czynnikiem generowania emocji)
Duclos- przyjęcie postawy ciała charakterystycznej dla smutku, złości, lęku wystarczyło dla silniejszego odczuwania tych emocji
Riskind- przygarbiona, skulona sylwetka nasilała przeżywany smutek i zniechęcenie; ale jednocześnie zwiększała efektywność w radzeniu sobie z sytuacją stresową
System sensomotoryczny może funkcjonować niezależnie od wyższych poziomów albo w interakcji z nimi (np. skulona sylwetka- podstawą wnioskowania o własnym smutku; 7 napięcie pewnych mięśni twarzy- emocja niekiedy w sposób automatyczny, bez procesów poznawczych- bo zmiana temp. krwi w mózgu).
SYSTEM MOTYWACYJNY (AFEKTYWNY)- zawiera emocje i popędy fizjologiczne. Badania nad smakami:
Izard- słodki i gorzki wywołują wyraźną reakcję emocjonalną u niemowląt, generatorem emocji może być zapach:
Berkowitz- coś cuchnie- złość, gotowość do agresji
emocje wzbudzane przez ból® np. złość
emocje wzbudzane przez inne emocje
indukowanie uczuć depresyjnych często owocuje złością
być może pewne emocje są z powodów adaptacyjnych zorganizowane w dynamiczne systemy (smutek skłania do bierności, bo sytuacja jest beznadziejna, warto czasem jednak sprawdzić czy coś się nie zmieniło- stąd złość)
SYSTEM POZNAWCZY- emocje mogą być generowane przez procesy kognitywne (oceny poznawcze, porównania, kategoryzacje, inferencje, atrybucje), procesy pamięci, antycypacji. Wg Izarda skrajnie poznawcze podejście do emocji w sposób niejawny zakłada afektywną czy emocjonalną „czystość” umysłu (np. u Lazarusa), a poznawcze mechanizmy wzbudzania emocji same są uzależnione od procesów emocjonalnych (system poznawczy pozostaje pod wpływem niższych systemów, popędy i emocje mogą ułatwić generowanie emocji przez system poznawczy, ale i wchodzić z nim w konflikt itp.
2. 2. Wybranych teorii motywacji i emocji.
Teoria wyuczonej bezradności (Seligman pyt. 35):
Style wyjaśniania (wydarzeń negatywnych i pozytywnych)-utrwalenie przekonań o braku związku przyczynowego między własnym działaniem (reakcją), a jego konsekwencjami (wzmocnieniem).
Teasdale- zawsze istnieje ktoś, kto się nie nauczy bezradności (? pyt. 37)
Teoria procesu opozycyjnego(wykład):
Ilekroć emocje odbiegają od poziomu wyjściowego, zostaje uruchomiony proces opozycyjny, którego zadaniem jest przywrócenie normalności.
Teoria homeostatyczno-regulacyjna:
Ciało i umysł potrzebują równowagi. Gdy mózg czuje, że ciału brakuje pokarmu, wówczas wysyła sygnał do ciała, by szukało pożywienia. Kiedy je otrzymuje, wysyła sygnał by przestać jeść.
Dwuczynnikowa teoria emocji- Schachter i S...
Schachter w swojej teorii twierdzi, że aby człowiek poczuł emocje, muszą być spełnione dwa warunki (właśnie: dwa czynniki powstawania emocji). Po pierwsze musi uświadomić sobie, że jest pobudzony. Po drugie musi w pewien sposób zinterpretować swoje pobudzenie. Bardzo często ludzie interpretują swoje pobudzenie zwracając uwagę na to w jakiej znajdują się sytuacji. Jakość przeżywanej emocji zależna jest więc od interpretacji a nie pobudzenia fizjologicznego, które jest niespecyficzne i podobne dla każdej emocji.
Hipoteza mimicznego sprzężenia zwrotnego- Strack (pyt. 1- prawda?)
głosi, że własny wyraz mimiczny może wpływać na aktualnie doświadczane emocje. Została sformułowana w ramach teorii spostrzegania siebie, zgodnie z którą informacje na temat siebie (swoich postaw, preferencji, emocji i innych stanów wewnętrznych) uzyskujemy przez obserwację własnego zachowania i sytuacji, w jakich się ono pojawia.
3.
4. 3. Rozwoju emocjonalności dziecka.
5. 4. Porównanie emocji człowieka w kontekście międzykulturowym.
6. 5. Porównanie efektywności różnych mechanizmów motywacyjnych w funkcjonowaniu dziecka i osoby dorosłej.
7. 6. Możliwych dysfunkcji sfery emocjonalno-motywacyjnej człowieka.
qbgirl