Teorie i nurty ped wykłady.docx

Wykład 1 – 05.10.16

Współczesność – 20/30 lat wstecz (lata 70/80/90).

Czym jest teoria (gr. oglądanie, kontemplacja, rozważania, badania).

Theorien (czasownik) – przyglądanie się.

Theoretikos (osoba) – oglądający, rozważający.

Theoria (rzeczownik) – widzenie, widok.

Według Kopalińskiego – teoria to zbiór praw, definicji i hipotez rzeczowo i logicznie powiązanych w całość. Wiedza tłumacząca jakąś dziedzinę zjawisk. W odróżnieniu od praktyki, z którą jednak pozostaje w związku.

Teoria to ogólna koncepcja oparta na poznaniu i rozumieniu czynników kształtujących pewną sferę rzeczywistości. Konstrukcja myślowa, która z różnych elementów tworzy pewną spoistą całość.

W naukach współczesnych to pewne uporządkowane z określonych elementów globalne (ogólne) widzenie danego zjawiska, ale widzenie poddane jednocześnie kontemplacji, tzn. poddane procesowi tłumaczenia.

Trojakie odniesienie się do rzeczywistości:

1. Teoria tłumaczy pewną rzeczywistość zastaną w sposób jakby naturalny, to, co się w niej wydarza, jest jakby uzasadnieniem tego.

2. Teoria tłumaczy rzeczywistość przez siebie projektowaną – pożądaną a istniejącą już normalnie.

3. Jako pewna konstrukcja myślowa tworząca spoistą całość stanowi tłumaczenie tego, czego nie ma w rzeczywistości, a co – wg niej – rzeczywistością srać się powinno; jest czymś pożądanym ze względu na swe walory.

Wykład 2 – 12.10.16

Teoria – widzenie tego, co jest, choć nie chodzi o trywialne widzenie to, co faktycznie obecne.

Fakt – nie jest po prostu czymś tylko fizycznie obecnym, ustalonym na podstawie marzenia, wrażenia, liczenia.

Kiedy fakt ma otoczkę interpretacyjną:

Hans Georg Gadamer – „Fakt jest raczej pojęciem hermeneutycznym, to znaczy ciągle odniesionym do sytuacji przypuszczenia czy oczekiwania, do sytuacji badającego rozumienia bardziej skomplikowanego rodzaju”.

Hermeneutyczny – uwikłany w rozumienie, wymaga rozumienia.

Teoria w filozofii klasycznej, czyli o pozytywnym stosunku do działalności intelektualnej i docenianiu pracy ludzkiego umysłu.

Pragmatyk – osoba doceniająca rzecz poprzez jej praktyczność.

Poglądy Arystotelesa:

– Episteme /łac. scientia/ to wiedza pewna przedstawiająca efekt poznania w postaci praw ogólnych, powszechnych i koniecznych. Dzięki takiej wiedzy daje się przewidywać i wpływać na przyszłe zdarzenia.

Takiej wiedzy – współcześnie – oczekujemy od nauk przyrodniczych, ponieważ tylko na takiej wiedzy mogą być budowane niezawodne techniki i technologie. Dzięki niej daje się niezawodnie przewidywać i sterować zdarzeniami przyszłymi.

– Doxa /łac. opinia/ to wiedza „wytworzona”, ma charakter probalistyczny, odkrywa i ukazuje prawidłowości o charakterze prawd doraźnych, prawdziwych w perspektywie przyjmowanych założeń, które są ograniczone w czasie i przestrzeni.

Wartość jej polega na dyskursywności; ujawnia się w dyskursie na temat kwestii ważnych dla ludzi i grup społecznych w danym momencie historycznym. Taką wiedzę w czasach Arystotelesa wytwarzała filozofia – współcześnie nauki humanistyczne. 

– Techne – jest to wiedza technologiczna, praktyczna, podporządkowana realizacji pewnych celów, które niekoniecznie da się wyprowadzić z nauki. Wg Arystotelesa ten rodzaj wiedzy nie zawsze daje się pogodzić z zasadami racjonalności naukowej (w starożytności z zasadami wytworzenia wiedzy filozoficznej).

Wykład 3 – 19.10.16

W ujęciu klasycznym:

- w teorii obecne są nie pewne prawdy „oderwane od życia”, ale ściśle z nim wiążące się;

- teoria jako wiedza o życiu odniesienie do praktyki;

- ona wręcz je umożliwia poprzez otwarcie pola dla swych możliwych zastosowań.

Gadamer:

Theoria – „[…] słowo to oznacza obserwację […], bycie widzem […] Nie oznacza zwykłego widzenia, które ustala to, co obecne lub zbiera informacje […] Theoria nie jest pojedynczym momentalnym aktem, jest raczej postawą, stanowiskiem czy stanem, w którym się zatrzymujemy”.

Gadamer o teorii w odniesieniu do źródeł greckich:

„Teoria nie jest zatem przede wszystkim zachowaniem, dzięki któremu można zawładnąć przedmiotem lub uczynić go rozporządzalnym poprzez wyjaśnienie. […] teoria nie wyczerpuje się w bezpośredniej praktyce”.

Teoria a rzeczywistość (między nimi jest fałszywa relacja) – ku pamięci

„Pedagogika jako nauka i praktyka edukacyjna (a szczególnie praktyka oświatowa) są odrębnymi dziedzinami kultury […] a więc muszą istnieć pomiędzy nimi zarówno pewne podobieństwa, jak i różnice wywołujące napięcia”. – Teresa Hojnacka-Bezwińska

Typy teorii w zależności od rodzajów badań naukowych

Teorie empiryczne – powstały na bazie obserwacji, diagnoz i eksperymentów, są ilościowymi zbiorami danych o empirycznej i logicznej budowie; obiektywność i subiektywność.

Wykład 4 – 26.10.16

W ujęciu empiryzmu:

– wszelkie poznanie ma swoje źródło w zmysłowym kontakcie z określonym, konkretnym przedmiotem;

– efektem jest „umysłowość” jego tworzenia;

– co można zobaczyć i policzyć;

– zastaje to zredukowane do cech;

– musi się powtarzać. 

A. Comte – filozofia pozytywna (1828 – 1842)

1. Poznanie naukowe.

2. Wartość tę zapewnia w nauce stosowanie, tzw. twardej metodologii badań empirycznych.

3. Najlepsze wzory badań wytworzono w naukach przyrodniczych a szczególnie fizyce.

4. Wiedza pozytywna gwarantuje najbardziej racjonalne rozwiązanie konkretnych problemów jednostek i całej ludzkości.

5. Z filozofii nauki należy wyrzucić wszelaką metafizykę, spekulacje i niepotrzebne spory /polemiki, dyskusje, dyskursy/.

Krytyka filozofii pozytywnej:

1. Fakty i prawa naukowe są niezawodne, są konwencjami.

2. Widza humanistyczna nie jest taka jak przyrodnicza.

3. Wiedza nasza wspiera się na samych faktach, bo pewne prawdy ogólne ujmujemy bezpośrednio, z całą oczywistością.

4. Przyroda nie jest jedyną, ani nawet pierwotną postacią bytu.

5. Kultura nowożytna nie tylko nie jest doskonała, ale wręcz zła, powinna być obalona i zmieniona.

Wilhem Dilthey (1833 – 1917)

W naukach humanistycznych zaczęło się szerzej mówić o naukach o duchu, a zatem nie zadających się ująć w czyste kategorie praw i sprawiedliwości.

Twierdził, że:

– świat człowieka składa się ze świata przyrody i kultury;

– nie da się poznać tych światów za pomocą tej samej metodologii;

– wiedza, symbol, stereotyp, wzorce postępowania, sens.

Piotr Sztomka o „rozłącznym związku” teorii i empirii w postpozytywistycznej filozofii nauki:

– nie ma tam granicy, w której teoria ma wartość dzięki gromadzeniu danych empirycznych;

– wszelkie dane naukowe mają zawartość teoretyczną;

– wiedza naukowa nie jest możliwa bez teorii;

– teoria ma swój własny poziom i teoria jest równie ważna, co empiria.

Teorie nieempiryczne/humanistyczne troszczą się o rozumienie, a nie wyjaśnianie. Rozumienie rekonstruuje zależności, które unikają bezpośredniego empirycznego postrzegania i czystej logicznej analizy. Rezygnują z chęci opanowania praktyki poprzez działania techniczne.

Racjonalność adaptacyjna

Teorie wychowania autorytarnego:

– pedagogika behawiorystyczna

– pedagogika konserwatywna

Cel wychowania:

– rozwój wychowania jako adaptacja do zastanych warunków

– tożsamość konwencjonalna – tożsamość roli

Zadanie wychowania:

– kształtowanie wychowanka wg pożądanych i nienaruszalnych społecznie wzorców osobowych – kierowaniem rozwojem, ubieranie określonych cech

Istota zmian edukacyjnych:

– udoskonalać, ulepszać świat

Istota zmian pedagogicznych:

– bezpośredni wpływ na wychowanka

– przekazywanie gotowej wiedzy i gotowych wzorców zachowania

– zdyscyplinowany wysiłek

– podporządkowanie się woli wychowawcy i odgórnie ustalonym zasadom

Metody, formy i środki wychowania:

– system kar i nagród, rywalizacja między wychowankami

– rygorystyczna określona formuła organizacyjna – system klasowo-lekcyjny

Edukacja:

– ceni się pewność wiedzy, jej stabilność.  

Racjonalność emancypacyjna

Teorie wychowania:

– pedagogika humanistyczna

– pedagogika liberalna

Cele wychowania:

– rozwój wychowanka rozumiany jako samorealizacja, samowychowanie

– tożsamość postkonwencjonalna, tożsamość osoby

Zadanie wychowania:

– promowanie szeroko pojętej zmiany człowieka i świata to bezinteresowne wspieranie swobodnego rozwoju wychowanka

Istota zmian edukacyjnych:

– rewizja obowiązujących definicji świata, wykraczanie poza dotychczasowe wyobrażenia o tym, co możliwe i pożądane

Istota oddziaływań pedagogicznych:

– pośredni wpływ na dziecko polegający na organizowaniu sytuacji sprzyjających rozwojowi

– umożliwienie wychowankom samopoznania

– edukacja bez przymusu, respektująca prawo jednostki do własnej drogi do autonomii

– akceptacja autonomii, indywidualność, podmiotowość wychowanka i wychowawcy

Metody środki i formy wychowania:

– współdziałanie, partnerstwo, nieoceniające nastawienie do dziecka

– odformalizowanie wychowania, elastyczna edukacja.

Wykład 5 – 02.11.16

Empiria i pozytywizm, krytyka a dzisiaj cd: paradygmat empiryczny w nauce.

Te 2 paradygmaty kształtują obraz współczesnej pedagogiki z punktu widzenia teorii i nurtów pedagogicznych. To podstawowe zasady, które bierze się na wiarę i naukowcy rozwijają je w wybranej przez siebie pracy. Różnice poglądów są tu konieczne, ale paradygmat pozytywistyczny też wewnętrznie może się w sobie różnic, ale co do głównego nurtu jest zgodność. Najczęściej to obrona swojej bazy intelektualnej, która służy do analizowania rzeczywistości i tworzenia wiedzy w tym zakresie.

Dwie racjonalności

Racjonalność adaptacyjna

·         - p. behawiorystyczna

·         - p. konserwatywna

Racjonalność emancypacyjna

·         Pedagogika humanistyczna

·         Pedagogika liberalna

Myślenie behawioralne:

Kary i nagrody niezbędne dla właściwie realizowanego wychowania. Bodziec i reakcja na niego. Cele takiej pedagogiki mogą być wywodzone z różnych źródeł, często religii, jako źródła uzasadnienia działań o charakterze wychowawczym, ale kiedy pytamy „jak” idziemy do psychologii behawioralnej i tu „kara i nagroda” jest bardzo wbudowana w ten sposób myślenia.

Racjonalność adaptacyjna - cel wychowania:

·         Rozwój wychowanka jako adaptacja do zastanych warunków życia

·         Tożsamość konwencjonalna, tożsamość ról

Racjonalność emancypacyjna - cel wychowania:

·         Rozwój wychowanka rozumiany jako samorealizacja, samowychowanie

·         Tożsamość postkonwencjonalna, tożsamość osoby [rola – to spełnianie wymagań; tutaj bardziej ważny nie tytuł, jakie stanowisko zajmuje, ale kim on jest dla mnie]

Nie można iść jednocześnie ku wyzwoleniu i temu, żeby wszystko pozamykać (jako wychowanie do ról, warunkowanie). à 2nd str tabelki.

Pedagogika konserwatywna wg Jamesa Dobsona

Konserwatyzm – to ideologia zmierzająca do utrwalenia zastanego porządku społecznego.

Racjonalność tradycyjna:

– tradycyjność zasad w działaniu przy jednoczesnej silnej dominacji nauczyciela-wychowawcy

– nauczyciel decyduje o wszystkim.

Poglądy Dobsona na wychowanie:

– tradycyjny, chrześcijański system wartości;

– przywództwo rodziców;

– podporządkowanie innym formom władzy (przygotowaniem do tego jest podporządkowanie się rodzicom);

– Bóg à rodzic à dziecko.

Cele wychowania:

– miłość do Boga;

– posłuszeństwo;

– miłość do ludzi;

– bojaźń przed Bogiem;

– opanowanie.

Zasady wychowania opierają się na:

– władzy rodzicielskiej;

– rozsądnym wdrażaniu dziecka do samodyscypliny i odpowiedzialności;

– rodzicielskim przywództwie;

– poszanowanie godności i wartości każdego członka rodziny;

– postrzeganiu wyznaczonych granic swobody.

Filary wychowania:

1. Wykształcenie w dziecku szacunku do rodzica.

2. Wzajemne porozumienie jest najlepsze po incydencie zakończonym karą.

3. Kontrola bez zrzędzenia.

4. Nie uczymy dziecka materializmu.

5. Należy zachować równowagę między miłością i dyscypliną.

Edukacja dziecka:

– program nauczania dostosowany do wieku i specyficznych potrzeb;

– ocenianie: nagradzania za trud, dopiero w liceum obiektywna ocena;

–  religia w szkołach publicznych: prawdo do wyboru orientacji religijnej przysługuje tylko rodzicom, nikt nie może się temu sprzeciwić, bo liczy się światopogląd wyniesiony z domu;

– nauczyciel: dzieci lubią surowych nauczycieli, którzy utrzymują ład i porządek;

– im starsze dziecko, tym więcej powinno mieć obowiązków w domu.

Wykład 6 – 09.11.16

Najważniejszej jest to jakie metody i sposoby się stosuje.

Cechą społeczeństwa jest to, że ma strukturę, która jest w miarę stała i kwestia władzy ma ważną rolę dla trwania i rozwoju społeczeństwa. à ważne jest kształtowanie wychowanka posłusznego dla władzy, począwszy od władzy rodzicielskiej. A ten wychowanek przychodzi na świat jako istota niedoskonała, dlatego trzeba zrobić wszystko, żeby z tego zalążka człowieka wyrósł człowiek. Można to osiągnąć metodami zewnętrznymi przez osobiste zaangażowanie wychowawcy i pokazanie wychowankowi miejsca w świecie, do którego przyszedł.

Dobson stosował dużo kar, bo po co nagradzać, skoro dla niego nie ma za co za bardzo nagradzać. Kara ma uczyć. Bicie dziecka jest czymś pożądanym z powodu niedoskonałości dziecka i konieczności wychowania go.

Oceniać można dopiero później, a na początku trzeba doceniać sam trud włożony w naukę i starania a efekty później, jak już się nauczą. To, że niektórym dzieciom łatwiej przychodzi uzyskanie jakiegoś poziomu jest karane inne dziecko. Powinno się nagradzać za trud włożony w pracę.

Ideologia socjalistyczna – nie egoistyczne ciągnięcie do siebie, celem wychowania miało być wychowanie dobrego obywatela socjalistycznego państwa i to było poparte socjalistyczną filozofią, marksizmem.

Dziecko miało być wychowane w posłuszeństwie dla hierarchii społecznej. Władza dyktowała może inne cele, ale chodzi o sposoby. To sposób jest ważny a nie deklaracja – to, co robimy z kimś a nie deklaracja jest najbardziej istotny. Jeśli dziecko poddajemy takiej obróbce to bez różnicy czy to robi katolik czy marksista.

Koncepcja humanistyczna emancypacyjna?

O...