Antologia SF - Wizje Alternatywne 6.pdf - Ebooks PL 20 SF antologie - janek2013

Wizje alternatywne

Antologia polskiej fantastyki

Wybór

Wojtek Sedeńko

SOLARIS

Stawiguda 2007

„Wizje alternatywne 6"

ISBN 978-83-89951-62-5

Projekt i opracowanie graficzne okładki

Grzegorz Kmin

Korekta Bogdan Szyma

Skład Tadeusz Meszko

Wydanie I

Agencja „Solaris"

Małgorzata Piasecka

11-034 Stawiguda, ul. Warszawska 25 A

tel./fax (0-89) 541-31-17

12 nowych prekognitów

Mijają właśnie 3 lata od wydania poprzednich „Wizji alternatywnych”. Dużo się zmieniło w

polskiej fantastyce przez te trzy lata. Bardzo dużo.

Przez ten czas pisałem o boomie, dzisiaj mamy już chyba przesilenie tego zjawiska. Takiej liczby

debiutów, wydanych książek i opublikowanych opowiadań jak w ostatnich dwunastu miesiącach

nigdy dotąd nie było. Polska fantastyka leży dzisiaj wszędzie: w marketach, kioskach prasowych,

stolikach ulicznych i na salonach księgarskich. Piszą o niej poważne dzienniki, tygodniki, bębni radio

i pokazuje telewizja. Nie są to może informacje rzetelne, pełne, ale polscy fantaści są obecni w

mediach i nikt temu nie zaprzeczy. Tylko...

No właśnie, mam tylko takie wrażenie, że fantastyka wcale jednak nie trafiła na salony

intelektualne. Niby wszystko jest tak, jak sobie wymarzyliśmy w późnej komunie, ale jeśli się dobrze

przyjrzeć temu zjawisku, to zauważymy, że o fantastyce nadal piszą „nasi” ludzie, a nie tzw. główna

krytyka. Ona w ogóle nie zwraca już uwagi na SF czy fantasy. O ile kiedyś zajmowała się nią pod

kątem ukrytych znaczeń w prozie Zajdla czy futurologią Lema, to dzisiaj całkowicie te gatunki

ignoruje. Recenzuje się jeszcze Sapkowskiego, ale to wszystko. Niby polska fantastyka jest obecna w

mediach, tylko wciąż mam wrażenie, że to jedynie getto trochę się poszerzyło, a bramy ma jeszcze

szczelniej zatrzaśnięte niż dawniej.

Pisano już o tym po artykule Dukaja w „Nowej Fantastyce”, pokrzyczano, ponarzekano - głównie

na autora szkicu - poboksowano, oszczędzając przeciwnika i sprawa ucichła. Nikt nie doszedł do

żadnych konstruktywnych wniosków. Z częścią tez wspomnianego artykułu się zgadzam, z innymi nie,

nie miejsce tu i czas, by dokładać swoje trzy grosze. Niewątpliwie mamy jednak w polskiej

fantastyce sytuację, z jaką dotąd się nie spotkaliśmy.

Jest kilku wydawców specjalizujących się w rodzimej literaturze fantastycznej, są czytelnicy,

którzy chcą ją czytać, jest dobry klimat wokół niej, tworzony przez portale internetowe i liczne

konwenty miłośników fantastyki. Na nich bywają młodzi autorzy i razem ze swoimi - równie

młodymi - czytelnikami dyskutują, planują, wymieniają opinie. Z peletonu czytelników co chwilę

wyrywa się jakiś nowy literat, zadebiutować jest łatwo, więc po kilku miesiącach ma na rynku

książkę, często od razu powieść. Poprawia się w niej niewiele albo w ogóle, daje kolorową okładkę

i pisze blurb w stylu hip-hopowym, mający się do treści jak pięść do nosa, ale obiecujący

niewiarygodne przeżycia. Od razu taki pisarz ma grono konwentowych zwolenników, co książkę

kumpla kupią, ba, trwa nawet swoisty handel - można zostać jednym z bohaterów literackich. I tak

kwitnie ta fanowska twórczość, kiedyś wypełniała fanziny, dzisiaj zalega księgarnie. Tworzy też

fałszywy obraz polskiej fantastyki.

Ja widzę na rynku coraz więcej książek płaskich, by nie powiedzieć błahych, opowiadających

historie o... no właśnie, o niczym. Niby nic nowego w świecie książki - na Zachodzie to zjawisko

bardzo powszechne - trzeba się z tym pogodzić, ale człowiek wychowany w przeświadczeniu, że

literatura to coś więcej, niż najlepiej nawet opowiedziana historia, zżyma się na takie praktyki.

Powoli zbliżamy się też do modelu rosyjskiego, gdzie moda na rodzimą fantastykę została

wypracowana już dawno temu i właściwie żaden przekład nie jest w stanie przebić - nawet słabej i

głupiej - fantastyki krajowej, np. takiego Gołowaczewa.

Ten boom na rodzimą twórczość nie jest zjawiskiem wyłącznie getta fantastycznego. Mamy boom

na polską kulturę w ogóle. Kręci się więcej filmów, słucha się polskiej muzyki, czyta polskich

pisarzy. W narodowej literaturze nagle obrodziło pisarzami; piszą kryminały, marynistykę, obyczaj,

romanse, literaturę dla dzieci i młodzieży. Jeszcze w latach 80. nie mieliby szansy zaistnieć na rynku.

I w każdym gatunku jest podobnie - mnóstwo książek, ale rzeczy wartościowych mało.

W fantastyce jednak, która ma zorganizowane środowisko bezkrytycznych odbiorców, brak

dobrze napisanej recenzji czy opinii powoduje, że większość autorów nie rozwija się. Częściowo

przez łatwość publikacji, co może się wydać paradoksalne - oni nie mają czasu dopracować swoich

utworów, przemyśleć ich, skomplikować, zapętlić fabuły - pisać trzeba szybko, bo wydawca naciska.

A entuzjastyczne komentarze w Internecie - bo trudno je nazwać recenzjami - usypiają ich czujność.

Twierdzę, że z wielu tekstów opublikowanych w ostatnich dwóch latach dałoby się wyciągnąć

więcej. Tym autorom nie brak talentu, ale książka, a już na pewno powieść, wymaga czasu. Proces

twórczy to nie machanie łopatą, wszystko trzeba przemyśleć, a nie siadać do komputera z marszu,

mając ledwie konspekt utworu. Wiele książek tak właśnie potem wygląda.

Jest jeszcze jeden aspekt sprawy, jakby pomijany w rozważaniach o polskiej fantastyce. Mówiąc

o miałkości utworów literackich trzeba wspomnieć o kryzysie odbioru w ogóle. Mamy powolny, ale

stały upadek nie tylko kultury, ale wręcz tożsamości kulturowej i narodowej. Macki globalizacji i tu

sięgnęły - liczy się (ze względów ekonomicznych) tylko kultura masowa, schlebianie jak

najpowszechniejszym gustom, media właściwie tylko do tego nakłaniają. Coraz rzadziej o czytelnika,

który wobec przeczytanej właśnie lektury ma jakieś pytania, zgłasza pretensje bądź nadzieje. To jak z

kolorowymi magazynami, ludzie je czytają, ale nic z tego w głowach nie zostaje (bo i niby co

miałoby zostać). Wszystko jest nieważne. Obojętność zabija. Już nie tylko przechodzimy obojętnie

wobec drugiego człowieka, ubóstwa, tragedii, jesteśmy obojętni wobec sztuki, wobec wszystkiego,

co nas otacza. Czasem tylko jakiś zryw puszczony zaraz w niepamięć (kibice piłkarscy po śmierci

papieża), czasem jakaś moneta wręczona wstydliwie żebrakowi...

Mnie boli - gdy biernie czytam wypowiedzi pisarzy na różnego rodzaju forach lub przysłuchuję

się im na konwentach - brak oczytania choćby w elementarnym kanonie SF czy fantasy. Wyczuwam,

że te młode wilki tego nie potrzebują. Po co im Le Guin, Dick, Zelazny, Aldiss - to dinozaury.

Denerwuje mnie, gdy zarzut o błahość pisanej dzisiaj prozy odbija się, mówiąc, że dzięki ich

książkom młodzi ludzie chociaż czytają. Toż to nie argument. Człowiek musi czytać, inaczej wróci na

drzewo. Ale czytając rzeczy wyprane z ważnych treści, pozwalające wyłączyć w czasie czytania

proces myślenia, także wróci na drzewo. Tylko trochę później.

Ale - na szczęście - w każdej dziedzinie życia można znaleźć coś dla siebie. Są w polskiej

fantastyce autorzy, których czytać zawsze warto. Szkoda że wielu zaprzestało pisania, niektórzy

twórcy obecnego boomu - np. Ziemiański - także dawno niczego nie napisali.

Do tych „Wizji” udało mi się nakłonić do napisania opowiadania Marka Baranieckiego, autora

legendarnej już „Głowy Kasandry”, drugi oddech złapał Andrzej Zimniak, z wielką satysfakcją

odnotowuję reaktywowanie się Marka Huberatha i marsz ku górze Łukasza Orbitowskiego. Ma

wrócić do pisania Wiktor Żwikiewicz, a ten nigdy się czytelnikom nie kłaniał.

„Wizje alternatywne” obyć się muszą w tym roku bez opowiadania Jarka Grzędowicza, zawsze

mocnego punktu w repertuarze - mam nadzieję, że to tylko jednorazowa przerwa. Cóż, kiedyś pisał

Antologia SF - Wizje Alternatywne 6.pdf

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: