Pytania KRĘGOWCE 2014.docx

Pytania KRĘGOWCE, rok 2014 (pomieszane grupy)

1. Cechy ryb chrzęstnoszkieletowych
Obejmują dwie grupy : spodouste ( Elasmobranchii) (ok. 950 gat., rekiny, płaszczki) i zrosłogłowe ( Holocephali) (34 gat.). Znane od dewonu do współczesności

·         połączenie żuchwy z puszką mózgową za pośrednictwem górnej części łuku gnykowego

·         podział mięsni na człony zwane miomerami

·         obecność łusek plakoidalnych

·         ciśnienie płynów ustrojowych wyższe od ciśnienia wody morskiej

·         brak pęcherza pławnego

·         wewnętrzne zapłodnienie

·         rozwinięty zmysł elektolokacji

·         szkielet zbudowany z chrząstki z częściowymi zwapnieniami

·         drapieżniki lub planktożerne

2. Cechy i styl życia ryb trzonopłetwych

·         Stawowe połączenie szczęki górnej z czaszką

·         Specyficzna budowa płetw, w kształcie łopatek osadzonych na stylikach (archipterygia)

·         Najliczniejsza grupa ryb słodkowodnych od dewonu po karbon

Latimeria - współczesny przedstawiciel trzonopłetwych

·         Płetwa ogonowa podzielona na dwa płaty

·         Worek wypełniony tłuszczem, homolog płuc

·         Łuski z ząbkami

·         Narząd rostralny

·         Żyworodność

·         Podobieństwa budowy z płazami, podobna budowa szkliwa z czworonogami

3. Cechy ryb dwudysznych

· Odżywiają się wodorostami oraz zwierzętami pokrytymi skorupkami wapiennymi

· Zamieszkują wody słodkie

· Częściowa redukcją skrzeli podczas okresów suchych (suszy) zagrzebują się w mule, otaczają kokonem z zasychającego śluzu i zapadają w odrętwienie

· Mają oddzielny krwiobieg płucny

· Opiekują się jajami, z których wylęgają się larwy z zewnętrznymi skrzelami
* Występuje AUTOSTYLIA

4. Linia boczna u ryb - jak działa i funkcja
Rząd niewielkich otworów w łuskach po bokach ciała ryby, ciągnący się od głowy do nasady płetwy ogonowej po obydwóch stronach ciała. W zależności od gatunku ryby linia boczna jest prosta lub wygięta, lub nie występuje w ogóle. Pełni rolę urządzenia odbierającego sygnały o kierunku i sile prądu wody, następnie przekazywane do narządu linii bocznej, dzięki któremu ryba wyczuwa obecność przeszkód oraz innych ryb nie dotykając ich.

5. Kiedy pojawiły się pierwsze kręgowce (sylur, karbon, dewon)- chociaż powinno być kambr

5a. Które z kręgowców są najliczniejsze (a) spodouste i zrostogłowe b) spodouste i chrzęstnoszkielet itd.)

6.Co to Ampułki Lorenziniego i do czego służą.
Występujący u bezszczękowców, ryb chrzęstnoszkieletowych i wielopłetwców rodzaj elektroreceptorów służących do elektrolokacji. Są to położone na głowie ryby, zwykle w okolicy pyska pory w kształcie ampułek wypełnionych galaretowatą substancją umożliwiające wykrywanie nawet bardzo słabych impulsów elektrycznych, zmian pola magnetycznego, zmian temperatury i zasolenia wody. Działają na zasadzie półprzewodnika zamieniając sygnały dochodzące z zewnątrz na impulsy przekazywane do mózgu. Pomagają rybie w lokalizowaniu zdobyczy lub zagrożenia, umożliwiają orientację na zasadzie kompasu.

7.Co jest pierwotnym kręgowcem, czy coś w ten deseń (heterostraki, osłonice, ryby fałdopłetwe)

8. Od kogo powstały czworonogi? (a) fałdopłetwe b) pancerne c) graptolity)

9. Co nie należy do strunowców/ półstrunowców (abcd)

10. Czy lancentnik to zwierze? (abc, bentosowe pelalgiczne) – bezczaszkowiec (?)

11. Cechy i życie płazów.

·         zwierzęta czworonożne - kończyny wolne typu lądowego (dwie pary), szeroko rozstawione na boki (brak u beznogich),

·         formy dorosłe oddychają płucami, formy larwalne - skrzelami,

·         skóra naga, pokryta rogowaciejącym cienkim nabłonkiem i śluzem wydzielanym przez gruczoły wielokomórkowe skóry,

·         podwójny obieg krwi,

·         na serce składa się: zatoka żylna, dwa przedsionki, komora i stożek tętniczy,

·         czaszka połączona ruchomo z kręgosłupem za pomocą dwóch kłykci potylicznych,

·         nerwy czaszkowe - 10 par,

·         zmiennocieplność,

·         bezowodniowce - embriony są nieosłonięte błonami płodowymi.

·         Dwuśrodowiskowe

12. Cechy (anatomiczne?) i życie gadów.
Najważniejsze cechy gadów (Reptilia)

Skóra sucha, szorstka wytwarzająca tarcze lub łuski, nie przepuszczalna dla powietrza, naskórek złuszcza się w postaci wylinki

Układ kostny: czaszka połączona z kręgosłupem za pomocą jednego kłykcia potylicznego, 4 typy czaszki: anapsydalna (bez otworów skroniowych, np. żółwie), synapsydalna (jedna para otworów skroniowych, dolnych np. gady ssakokształtne), euryapsydalna (jedna para otworów skroniowych górnych np. wymarłe gady morskie),diapsydalna (2 pary otworów skroniowych, np. jaszczurki i węże, ale liczne redukcje); szczęki zrośnięte z puszką mózgową (np. krokodyle), lub nie tzw. czaszka kinetyczna (np. u węży), kończyny i pasy barkowy i miednicowy dobrze rozwinięte, zredukowane lub brak.

Uzębienie: podlega stałej wymianie, wyróżnia się 3 typy osadzenia zębów – akrodontyczne (na podstawie kości), pleurodontyczne (przytwierdzone z boku kości), tekodontyczne (w zębodołach), czasamie heterodontyzm i obecność zębów jadowych.

Układ nerwowy: mózg wyraźnie podzielony na części, oczy z 3 powiekami, ucho wewnętrzne i środkowe (strzemiączko, brak u węży), błona bębenkowa, czasami narząd ciemieniowy

Układ pokarmowy: język zróżnicowany morfologicznie spełnia różnorodne funkcje, wyodrębniony żołądek, obecność kloaki (wspólne ujście p. pokarmowego, moczowego i płciowego)

Układ oddechowy: płuca pofałdowane, wentylacja płuc za pomocą klatki piersiowej

Układ krwionośny: serce podzielone na 3 części (dwa przedsionki i komora z niepełną przegrodą, tylko u krokodyli pełna), obecna tętnica płucna i 2 aorty lewa i prawa

Układ wydalniczy:  obecność pęcherza moczowego lub nie, produktem przemian białek jest kwas moczowy

Układ rozrodczy: występuje narząd kopulacyjny, jaja z dużą ilością żółtka o osłonkach pergaminowych lub wapiennych skorupach, zapłodnienie wewnętrzne, jajorodność, jajożyworodność lub żyworodność, rozwój prosty (bez larwy)

13. Cechy i życie ptaków.
- aerodynamiczny kształt ciała,
- pokrycie ciała piórami lub rogowymi łuskami (kończyny dolne),
- kończyny przednie przekształcone w skrzydła,
- szkielet spneumatyzowany, mały ciężar szkieletu,
- szczęki wydłużone w dziób, brak zębów,
- brak szwów w czaszce,
- obecność worków powietrznych, podwójne oddychanie,
- całkowity rozdział krwi utlenowanej i odtlenionej, serce czterojamiste (2 przedsionki i 2 komory), silnie zredukowana zatoka żylna,
- brak pęcherza moczowego, produktem wydalania jest kwas moczowy,
- wyłącznie jajorodność, rozwój prosty, zapłodnienie wewnętrzne,
- zanik prawego jajnika i jajowodu,
- duże mózgowie, rozbudowany móżdżek,
- dobrze rozwinięty wzrok, podwójna akomodacja oka,
- wysoka temperatura ciała (38–44o C).

14. wymień 6 rzędów łożyskowców (mrówniki, ryjkonosy, syreny, zajęczaki, gryzonie, nietoperze, naczelne, walenie)

15. Czym się różnią stekowce od innych ssaków.
Cechy przybliżające je do gadów
- mają stek
- są jajorodne, u zarodków występuje ząb jajowy pomocny w rozbijaniu skorupy jaja
- nie posiadają sutków, karmią swoje dzieci mlekiem wyciekającym z gruczołów mlekowych umieszczonych na brzusznej stronie ciała, młode zlizują mleko ze skóry na brzuchu matki
- obecność kości kruczych łączących łopatkę z mostkiem
- łopatki nie mają grzebienia
- obojczyki sięgają międzyobojczyka
- żebra szyjne nie są zrośnięte z kręgami

16. Sposób oddychania ptaków.
U ptaków oddychanie odbywa się w następujący sposób: podczas wdechu powietrze z tlenem rozdziela się na dwie części. Jedna z nich przechodzi przez płuca gdzie następuje wymiana gazowa, a następnie jest zatrzymywana w workach powietrznych przednich.
Druga część omija pluca i przechodzi do worków powietrznych tylnych. podczas wdechu powietrze z worków tylnych przechodzi przez płuca, gdzie następuje wymiana gazowa, po czym jast wydychane na zewnątrz. w tym samym czasie pozbawione tlenu powietrze z worków przednich też zostaje usunięte z organizmu. Istotą podwójnego oddychania jest więc to, że tak w czasie wdechu, jak i wydechu przez pluca przeplywa powietrze zaopatrzone w tlen i następuje wymiana gazowa.

17. Czym jest apomorfia- cechy apomorficzne(abc)
Apomorfia, cecha apomorficzna – cecha zaawansowana, ewolucyjnie nowa, niewystępująca u przodków danej linii ewolucyjnej.

18. Jak zapadają jakieś ryby w letarg (chyba dwudyszne).
Podczas okresów suchych wygrzebują nory w mule, otaczają kokonem z zasychającego śluzu i zapadają w odrętwienie

19. Co to gastrulacja?
Faza w rozwoju zarodka zwierząt, następująca po bruzdkowaniu. W wyniku gastrulacji powstaje gastrula. W procesie gastrulacji dochodzi do zgrupowania komórek pełniących podobne funkcje w organizmie. Istotą gastrulacji jest wytworzenie dwu lub trzech listków zarodkowych z pojedynczej warstwy blastuli.

20. Grupa parafiletyczna (abc)
Grupa pochodząca od wspólnego przodka, ale nie obejmująca wszystkich potomków- obejmuje wspólnego przodka i tylko niektóre grupy potomne.

21. co to jest i jakie są kategorie homeoplazji,
homeoplazja- podobieństwo cech, które w różnych taksonach wyewoluowały niezależnie, a gatunek macierzysty tych taksonów nie miał takiej cechy;
wyróżnia się 3 rodzaje:
- konwergencję
- paralelizm (gdy dana cecha występuje u co najmniej dwóch linii ewolucyjnych, ale nie u ich ostatniego wspólnego przodka)
- rewersję (gdy cecha jest obecna/nieobecna u przodka, zanika/pojawia się u jego najbliższych potomków, a u dalszych potomków dochodzi do jej wtórnego pojawienia się/zaniku)

22. Co pozwala na podjęcie decyzji filogenetycznej ? (abc, apomorfie- synapomofrie)


23. Czym jest symblezjomorfia (abc)
symplezjomorfia, w kladystyce cecha wspólna prymitywna; inaczej współwystępowanie tej samej cechy plezjomorficznej u dwu (lub więcej) taksonów.

24. Co to paralelizm (abc)
równoległa ewolucja prowadząca do ukształtowania się podobnych modyfikacji rozwojowych u różnych grup organizmów. Ponieważ jej przyczyną są podobne mechanizmy rozwojowe i zbliżone warunki środowiskowe, często paralelizm dotyczy blisko spokrewnionych grup organizmów

25. Co to takson (abc)
Takson, dowolna jednostka systematyczna organizmów (systematyka), występująca w danym systemie klasyfikacyjnym, na tyle odrębna, że może zostać zaliczona do konkretnej kategorii systematycznej: podgatunku, gatunku, rodzaju, rodziny itp.

26. Charakterystyka żołędziogłowców.

27. Czy graptolity tworzą kolonie(tak), czy mają szielet zew (tak)

28. cechy pióroskrzelnych
Drobne zwierzęta przypominające zewnętrznym wyglądem mszywioły. Wolno żyjące lub tworzące kolonie pozorne – każdy osobnik tkwi oddzielnie w swojej otoczce. Posiadają chitynowy szkielet zewnętrzny, dwa rozgałęzione ramiona i przewód trawienny w kształcie litery U, a czasem także szczeliny skrzelowe

29. Scharakteryzować płazy ogoniaste.

30. OD kogo powstały ptaki...