Pubilius Ovidius Naso „Metamorfozy”
Oprac. A. Kamieńska
Przemiany form przyrody (mitolog. np. Dafne w drzewo). Dziś mówimy: „ktoś skamieniał z rozpaczy”, „ktoś tonie we łzach”, ”radość go uskrzydla”, „ktoś pokazał swe zwierzęce pazury”.
Cykle greckich metamorfoz przekazane przez Rzymian.
Owidiusz- baśnie jako materiał lit.(wątpliwe by w nie wierzył); poemat ciągły- „pieśń nieprzerwana od początku świata do nowych czasów”; liryczny gawędziarz, lekkie powieści, elegie, ćwiczony w szkole wymiany adwokackiej- układał poetyckie listy miłosne bohaterek romansowych, pisał wierszem podręczniki kosmetyki twarzy kobiecej. Dzięki Metamorfozom spełnił wymagania- żądano epopei.
Owidiusz- ur. w Sulfonie (Apeniny) 20.03.43pne. Żył w epoce Oktawiana Augusta, PAX Romana. Ród rycerski. Wolał miasto, a wieś sławił tylko w swych poematach. Ojciec chciał, aby został urzędnikiem i kazał mu studiować prawo, lecz ten oddał się poezji- bezpłodnemu zajęciu. Podróż do Aten, Azji Mn., Sycylii. Wygnanie- Dobrudży nad M.Czarnym(j.getycki,j.sarmacki). Na Wołyniu Owidiowa Góra (niby mogiła)
Zmarł na wygnaniu w17 u 18r. ne.
Przemiany- biblia pogańska, kanon lektur.10 rękopisów odpisanych Metamorfoz z XIV i XVw. w BJ. Osobna legenda o Owidiuszu- Polaku.
Tłumaczenie: Przemian Brunona Kicińskiego(1826). Heksametr Owidiusza podzielił na 13-zgłoskowy wiersz rymowany. Tłumaczenie poezji prozą. Ciężko oddać rytmikę wiersza. Podzielono Metamorfozy na XVksiąg.
Księga pierwsza.
Przesłanie- to będzie o tym jak w nowe kształty przemieniały się ciała.
Stworzenie świata- chaos. Bóg lub lepsza natur rozrządził chaos na części go rozdzielił. Zaokrąglił ziemię, stworzył oceany i wody,pola , góry itp. Ziemia podzielona na 5stef: środkowa-gorąca, dwie- śniegi na końcu, umiarkowana- wiatry i ich szlaki. Gwiazdy przybrały kształt bogów. Zwierzęta ziemię zamieszkały, ptaki powietrze, ryby wodę. Człowiek-stworzony z boskiego nasienia (?), z ziemi(?)./Prometeusz z gliny i wody ulepił człowieka na podobieństwo bogów
Cztery wieki ludzkości- złoty- bez wojen, nie znali obcych krajów, i było normalnie Prawo i Sprawiedliwość(zupełnie jak dziś;p), bez kar i lęku. Ziemia bez roli wydawała plony. Trwała wieczna wiosna. Mleko i wino płynęło rzekami.
Srebrny-gdy Jowisz zepchnął do Tartaru Saturna. 4 pory roku. Szukano domów np. szałasów, jaskiń. Zaczęto uprawiać rolę.Miedziany- tendencja zniżkowa, produkcja zbroi. Żelazny-zlo wypełzło, jak bogactwo z głębi ziemi(Fe, Au),wojny.
Zbrodnia Likaona-wojna z gigantami. Jowisz piorunem roztrzaskał Olimp.Krew gigantów przesiąkneła do ziemi.Dostali postać ludzką- pokolenie Wzgardzicieli Bogów. Droga Mleczna- gościniec na niebie, tędy bogowie jadą do Jowisza. Bogowie mieszkają w niebie – palatyn nieba. Dzeus poszedł w ludzkiej postaci na ziemię, wstąpił pod niegościnny dach tyrana Likaona. Uczynił znak świadczący o tym, że jest bogiem. Lud zaczął się modlić, lecz Likaon go wyśmiał. Chciał zabić Jowisza, zabił zakładnika i podał bogu jego mięso do stołu. Jowisz spalił jego dom,a Likaon przeobraził się w wilka.
Potop- jak u Parandowskiego. Erynia- bogini zemsty, Akwilon- władca wiatrów zamknięty w jaskini Eola. Notus- wypuszczony- deszcz.. Iris- tęcza wysłana przez Junonę. Neptun pomaga, ludzie i zwierzęta poginęli.
Deukalion i Pyrra- podczas potopu: Deukalion z żoną na Parnasie wśród wód. Hołd nimfom Parnasu i Temidzie(wyrocznia). Syn Neptuna zadął w muszlę- Tryton.Ziemia się ukazała. Temida powiedziała co mają zrobić, by przywrócić ludzi. Deukalion dobrze odczytał polecenie i rzucali kamienie za siebie. Za Pyrrą odradzały się kobiety, a za Deukalionem mężczyźni. Jak u Parandowskiego.
Pyton-smok, postrach nowego ludu, cięższy niż góra. Apollo zabił go tysiącem strzał, opróżnił cały kołczan. Z jego czarnych ran wypłynęła czarna, trująca krew. Stąd dla upamiętnienia tego czynu- igrzyska pytyjskie- wieniec z dębu był nagrodą (lauru jeszcze nie znano).
Dafne- pierwsza miłość Apollona, córka Penejosa (bóg rzeczny). Apollo wyśmiał Amora,że jest słabszy. Amor ubódł go strzałą miłości ze złotym grotem, a Dafne strzał odpędzającą miłość, zakończoną ołowiem. Dafne nie szukała męża. Dalej: opis jej ucieczki, monolog. Gdy opadła z sił, ojciec zamienił ją w drzewo laurowe, które Apollo uczynił swoim.
Jak widać opowieść przechodzi tu w kolejną opowieść.
Zasadniczo to samo, co u Parandowskego;p
2
Volakis