Alimenty a PIT Rozliczenie ulga dla samotnie wychowujących dzieci

Deklaracja PIT 37 jest najpopularniejszą deklaracją podatkową składaną w typowych przypadkach, kiedy pracownik, zleceniobiorca, emeryt czy rencista rozlicza swoje jedyne źródła przychodów rocznych.

Masz dziecko i chcesz zaoszczędzić na podatkach? Nic prostszego. Deklarację podatkową PIT osoby samotnie wychowującej dzieci wypełnia się inaczej niż standardowy druk osoby samotnej. Dzięki takiej formie rozliczenia oszczędzisz na kwocie wolnej od podatku, którą wykażesz dwukrotnie, zatem 2x556,02 zł. Ponadto będziesz mógł zarobić dwa razy więcej niż dotychczas, a mimo to będziesz opodatkowany według stawki 18%, a nie 32%.

Co to znaczy wychowujący samotnie

Rozliczenia na korzystnych zasadach dokonać możesz, jeżeli jesteś osobą samotnie wychowującą dziecko. Oznacza to, że faktycznie w roku podatkowym samodzielnie (bez pomocy innych osób) wychowujesz dziecko oraz jesteś:

·         panną,

·         kawalerem,

·         wdową,

·         wdowcem,

·         rozwódką,

·         rozwodnikiem,

·         osobą, w stosunku do której orzeczono separację

·         osobą, której małżonek został pozbawiony praw do wychowania dzieci (władzy rodzicielskiej) lub

·         osobą, której małżonek odbywa karę pozbawienia wolności.

Pamiętaj
Rozliczając się jako samotnie wychowujący dziecko zachowujesz prawo do wszystkich ulg, które przysługują ci, gdybyś składał lub składała druk standardowo. Masz zatem prawo m.in. do rozliczenia ulgi na dzieci (prorodzinnej). Co więcej, osoba samotna może z ulgi tej korzystać na jeszcze dogodniejszych zasadach, niż inni rodzice.

Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym przez organy podatkowe, przysługuje Ci status osoby samotnie wychowującej jedynie, gdy w trakcie roku nie korzystasz przy wychowaniu dziecka z pomocy innych osób. Powyższe powoduje, że nie skorzystasz z tej formy rozliczenia, gdy prowadzisz wspólne gospodarstwo domowe z drugim z rodziców, konkubentem nie będącym rodzicem dziecka lub małżonkiem nie będącym rodzicem dziecka lub z własnymi rodzicami, którzy pomagają przy wychowaniu dziecka. Inaczej w tej kwestii wypowiadają się sądy, które pozwalają na wspólne zamieszkiwanie lub pozostawanie w związku nieformalnym uznając, że nie oznacza ono jeszcze pozbawienia prawa do  tej formy rozliczenia.  

Ulga prorodzinna i wartość dochodów samotnie wychowującego

Jeśli pozostajesz w związku małżeńskim i posiadasz jedno dziecko, z tytułu którego możesz  korzystać z ulgi prorodzinnej, musisz sprawdzić, ile łącznie z małżonkiem zarobiłeś w tym roku. W rozliczeniu za 2014 r.  skorzystasz z ulgi, jeżeli wasze dochody nie przekraczają łącznie 112.000 zł.

Jeśli jesteś osobą samotną (nie pozostającą w związku małżeńskim) i wychowujesz jedno dziecko, Twoje dochody nie mogą przekroczyć 56.000 zł.  Jeżeli jednak samotnie wychowujesz małoletnie dziecko lub dziecko uczące się do ukończenia 25 roku życia lub niepełnosprawne pobierające zasiłek rodzinny lub rentę socjalną, wystarczy, że Twoja kwota dochodu nie może przekraczać  112.000 zł.

Jeśli jesteś rodzicem samotnie wychowującym dwójkę lub więcej dzieci korzystać z ulgi możesz niezależnie od wartości dochodów, stąd też nie ma ograniczeń przy korzystaniu z odliczenia od podatku pełnej wartości ulgi.

PIT samotnie wychowującego / PIT pobierającego alimenty

Masz dziecko i chcesz zaoszczędzić na podatkach? Nic prostszego. Deklarację podatkową PIT osoby samotnie wychowującej dzieci wypełnia się inaczej niż standardowy druk osoby samotnej. Dzięki takiej formie rozliczenia oszczędzisz na kwocie wolnej od podatku, którą wykażesz dwukrotnie, zatem 2x556,02 zł. Ponadto będziesz mógł zarobić dwa razy więcej niż dotychczas, a mimo to będziesz opodatkowany według stawki 18%, a nie 32%.

Co to znaczy wychowujący samotnie

Rozliczenia na korzystnych zasadach dokonać możesz, jeżeli jesteś osobą samotnie wychowującą dziecko. Oznacza to, że faktycznie w roku podatkowym samodzielnie (bez pomocy innych osób) wychowujesz dziecko oraz jesteś:

·      panną,

·      kawalerem,

·      wdową,

·      wdowcem,

·      rozwódką,

·      rozwodnikiem,

·      osobą, w stosunku do której orzeczono separację

·      osobą, której małżonek został pozbawiony praw do wychowania dzieci (władzy rodzicielskiej) lub

·      osobą, której małżonek odbywa karę pozbawienia wolności.

Pamiętaj

Rozliczając się jako samotnie wychowujący dziecko zachowujesz prawo do wszystkich ulg, które przysługują ci, gdybyś składał lub składała druk standardowo. Masz zatem prawo m.in. do rozliczenia ulgi na dzieci (prorodzinnej). Co więcej, osoba samotna może z ulgi tej korzystać na jeszcze dogodniejszych zasadach, niż inni rodzice.

Zgodnie ze stanowiskiem prezentowanym przez organy podatkowe, przysługuje Ci status osoby samotnie wychowującej jedynie, gdy w trakcie roku nie korzystasz przy wychowaniu dziecka z pomocy innych osób. Powyższe powoduje, że nie skorzystasz z tej formy rozliczenia, gdy prowadzisz wspólne gospodarstwo domowe z drugim z rodziców, konkubentem nie będącym rodzicem dziecka lub małżonkiem nie będącym rodzicem dziecka lub z własnymi rodzicami, którzy pomagają przy wychowaniu dziecka. Inaczej w tej kwestii wypowiadają się sądy, które pozwalają na wspólne zamieszkiwanie lub pozostawanie w związku nieformalnym uznając, że nie oznacza ono jeszcze pozbawienia prawa do  tej formy rozliczenia.    

Ulga prorodzinna i wartość dochodów samotnie wychowującego

Jeśli pozostajesz w związku małżeńskim i posiadasz jedno dziecko, z tytułu którego możesz  korzystać z ulgi prorodzinnej, musisz sprawdzić, ile łącznie z małżonkiem zarobiłeś w tym roku. W rozliczeniu za 2014 r.  skorzystasz z ulgi, jeżeli wasze dochody nie przekraczają łącznie 112.000 zł.

Jeśli jesteś osobą samotną (nie pozostającą w związku małżeńskim) i wychowujesz jedno dziecko, Twoje dochody nie mogą przekroczyć 56.000 zł.  Jeżeli jednak samotnie wychowujesz małoletnie dziecko lub dziecko uczące się do ukończenia 25 roku życia lub niepełnosprawne pobierające zasiłek rodzinny lub rentę socjalną, wystarczy, że Twoja kwota dochodu nie może przekraczać  112.000 zł.

Jeśli jesteś rodzicem samotnie wychowującym dwójkę lub więcej dzieci korzystać z ulgi możesz niezależnie od wartości dochodów, stąd też nie ma ograniczeń przy korzystaniu z odliczenia od podatku pełnej wartości ulgi.

Pamiętaj – jak obliczać dochody pozwalające na korzystanie z ulgi?

Do dochodów zalicz kwoty uzyskane łącznie w danym roku podatkowym, opodatkowane  według skali (18,32%), ze zbycia udziałów lub akcji i podobnych papierów wartościowych  lub dochody opodatkowane podatkiem liniowym. Od zarobionych kwot odejmij należne  koszty uzyskania przychodów oraz zapłacone w danym roku składki ZUS. Sprawdź, czy uzyskana w ten sposób kwota nie przekracza 112.000 zł lub 56.000 zł. Porównuj dochody uzyskane (wypłacone lub postawione do dyspozycji) w danym roku, a nie jedynie należne za dany rok. Dochody należne, lecz wypłacane w latach kolejnych nie zostaną w danym roku wpływały na prawo do ulgi na dzieci.

Odliczenia ulgi prorodzinnej dokonujesz wypełniając załącznik PIT/O. Wskaż w nim liczbę dzieci, na które korzystasz z ulgi oraz ich numery PESEL, a w przypadku braku tych numerów - imiona, nazwiska oraz daty urodzenia dzieci. W rocznej deklaracji podatkowej (PIT-36, PIT-37) wykaż jedynie łączną wartość ulgi, obliczoną i ujętą wcześniej w załączniku PIT/O.

Pamiętaj

Jeśli rozliczasz się z przychodów opodatkowanych liniowo lub ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (czyli gdy wypełniasz PIT-36L lub PIT-28) ulga prorodzinna nie przysługuje Ci. Możesz z niej jednak korzystać posiadając również inne źródła przychodów, np. odliczać jej wartość od podatku pobieranego z tytułu dodatkowego wynagrodzenia za pracę. Ryczałt i podatek liniowy nie przekreślają zatem ewidentnie prawa do korzystania z ulgi prorodzinnej.

Alimenty na rzecz rodzica i na rzecz dziecka

Nie musisz płacić podatku i składać deklaracji PIT jeśli uzyskujesz alimenty na rzecz dzieci, które nie ukończyły 25 roku życia, oraz dzieci bez względu na wiek, które zgodnie z odrębnymi przepisami otrzymują zasiłek (dodatek) pielęgnacyjny lub rentę socjalną. Nie ma znaczenia, czy wypłata alimentów dokonywana jest na podstawie wyroku sądu czy też w formie ugody prywatnej czy ugody sporządzonej przed sądem.

Podobnie, jak powyższe kwoty zwolnieniu z opodatkowania podlegają również alimenty na rzecz innych osób, otrzymane na podstawie wyroku sądu lub ugody sądowej, do wysokości nieprzekraczającej miesięcznie 700 zł. Jeśli jako np. małżonek, rodzic, dziadek masz prawo do  alimentów wypłacanych na podstawie prywatnego porozumienia, to powinieneś kwoty te wykazywać w rocznej deklaracji podatkowej. Podobnie w przypadku sądowych alimentów o wysokości powyżej 700 zł miesięcznie, ich wartość wykaż w rocznym zeznaniu podatkowym.

Pamiętaj

Alimenty wykazuje się w pozycji inne źródła przychodów. Wypłacający alimenty nie jest płatnikiem. Oznacza to, że podatek zapłacić powinieneś TY – jako osoba otrzymująca świadczenie. Podatek płacisz bez otrzymania PIT-11 ze strony płacącego. Kwotę musisz samodzielnie wykazać w rocznym PIT. Stosuj zasadę, że wykazujesz alimenty w wartościach przekraczających różnicę otrzymanych świadczeń i kwoty 700 zł.  Od alimentów nie należy opłacać zaliczki w trakcie roku, jedynie po jego zakończeniu, do 30 kwietnia następnego roku, wpłacić należny podatek od świadczenia alimentacyjnego. Podatek oblicz według skali podatkowej, czyli opodatkuj je 18% podatkiem, a w wypadkach kwot ponad 85.528 zł rocznie – od nadwyżki zapłacisz podatek 32 procentowy (por. stanowisko Dyrektora Izby Skarbowej w Poznaniu w interpretacji indywidualnej z dnia 28.04.2008 r. nr ILPB2/415-72/08-4/MK).

W zeznaniu rocznym wykaż jedynie alimenty faktycznie wypłacone lub postawione do dyspozycji. Nie wykazuj natomiast kwot zalegających, niezapłaconych (których nie zapłacił Ci nierzetelny alimentujący). Dopiero ich faktyczna wypłata sprawi, że ujmiesz je w swojej deklaracji podatkowej i naliczysz podatek. Jeżeli natomiast będą to kwoty zwolnione z opodatkowania – nie wykażesz ich wówczas i nie naliczysz podatku.

Jeżeli wypłacającym należne Ci alimenty jest komornik sądowy,  po wypłacie świadczenia samodzielnie zapłać z tego tytułu podatek. Komornik nie pobiera niezbędnych zaliczek na podatek od wypłacanych świadczeń alimentacyjnych.  

Pamiętaj

Kwoty wypłacane z funduszu alimentacyjnego wypłacane są bez ich potrącania o zaliczkę na podatek, gdyż kwoty te pozostają zwolnione z opodatkowania.

Alimentów zwolnionych z opodatkowania nie należy w ogóle wykazywać w rocznym zeznaniu podatkowym. Wykazać trzeba jedynie ewentualną nadwyżkę ponad kwotę zwolnioną z podatku.  

Deklaracja samotnie wychowującego

Gdy rozliczasz się jako osoba samotnie wychowująca dziecko, Twój podatek obliczany jest w podwójnej wysokości liczonej od połowy Twojego dochodu. To bardzo korzystna forma rozliczenia z fiskusem.

Decydując się na taką formę postępowania złóż standardową deklarację PIT. Wybierz druk odpowiedni do rodzaju dochodów, jakie uzyskujesz. Nie musisz natomiast wybierać druku przeznaczonego wyłącznie dla osoby samotnie wychowującej dziecko.

Pamiętaj

Rozliczenie jako osoba samotnie wychowująca dziecko dopuszczalne jest wyłącznie w przypadku, gdy wychowujesz:

·         dzieci małoletnie,

·         dzieci bez względu na wiek, pobierające dodatek pielęgnacyjny lub rentę socjalną,

·         dzieci do ukończenia przez nie 25 roku życia, uczące się w szkołach o których mowa w ustawie o szkolnictwie wyższym , o systemie oświaty lub w przepisach równorzędnych w innych krajach, jeżeli w trakcie roku dzieci nie uzyskały dochodów opodatkowanych na zasadach ogólnych (podatek według stawki 18 i 32%) lub ze zbycia akcji i papierów pochodnych w łącznej kwocie przekraczającej 3089 zł z wyjątkiem renty rodzinnej. 

Nie rozliczysz się jako samotnie wychowujący, gdy uzyskujesz dochody opodatkowane podatkiem liniowym (PIT-36L), płacisz podatek ryczałtem od przychodów ewidencjonowanych (PIT-28) lub rozliczasz podatek tonażowy. Rozliczenia tego nie można dokonać nawet w przypadku, gdy podatnik posiada wiele źródeł przychodów, z których niektóre opodatkowane byłyby standardowym podatkiem dochodowym (np. zarabiasz na umowie o pracę), a inna część – podatkiem liniowym, ryczałtowo lub podatkiem tonażowym.

Rozliczenia jako osoba samotnie wychowująca dzieci nie stosuj również w przypadku, gdy zarabiasz na giełdzie (akcje, prawa pochodne itp.) lub gdy stosujesz ryczałty podatkowe o których mowa w ustawie o podatku dochodowym od osób fizycznych (np. umowy do 200 zł). Te formy zarobku nie pozbawiają Cię jednak, w odróżnieniu od podatku liniowego, tonażowego czy ryczałtu od przychodów ewidencjonowanych, prawa do rozliczenia preferencyjnego z innych tytułów. Możesz zatem np. uzyskiwać zarobek ze sprzedaży akcji i wykazywać go na PIT-38 oraz ze stosunku pracy, który rozliczysz na PIT-37 jako samotnie wychowujący dziecko.

Pamiętaj

Bardzo ważne, by oświadczenia dokonać już w składanej deklaracji, nie zapomnij o tym i nie pomyl się. Zaznaczyć kwadrat – rozliczenie na zasadach art. 6 ust. 4 ustawy o PIT. Takie oświadczenie nie pozbawi Cię żadnych odliczeń czy ulg podatkowych, stąd dopiero w pozycji „łączny dochód do opodatkowania” – wskażesz połowę kwoty dochodu, którą należało wykazać i od tej kwoty obliczysz podatek, który od razu mnoży się przez 2 (podwójna jego wysokość). Po wskazaniu podatku w podwójnej wysokości dokonasz odliczeń ulg od tego podatku – na takich samych zasadach, jak przy standardowej deklaracji.

Deklarację podpisujesz wyłącznie Ty, a nie Twoje dzieci, których wychowywanie daje Ci prawo do preferencyjnego rozliczenia.  

Świadczenia rodzinne a deklaracja podatkowa PIT

Nie musisz w deklaracji podatkowej wpisywać kwot zwolnionych z podatku dochodowego. Do takich należą świadczenia rodzinne otrzymane na podstawie przepisów o świadczeniach rodzinnych:

·         zasiłek rodzinny oraz dodatki do zasiłku rodzinnego (dodatki z tytułu: urodzenia dziecka; opieki nad dzieckiem w okresie korzystania z urlopu wychowawczego; samotnego wychowywania dziecka; wychowywania dziecka w rodzinie wielodzietnej; kształcenia i rehabilitacji dziecka niepełnosprawnego; rozpoczęcia roku szkolnego; podjęcia przez dziecko nauki w szkole poza miejscem zamieszkania.;

·         świadczenia opiekuńcze: zasiłek pielęgnacyjny, specjalny zasiłek opiekuńczy oraz świadczenie pielęgnacyjne;

·         zapomoga wypłacana przez gminy;

·         jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka.

Zwolnione z podatku są również inne dodatki rodzinne i pielęgnacyjne i świadczenia pieniężne otrzymane w przypadku bezskuteczności egzekucji alimentów oraz zasiłki porodowe otrzymane na podstawie odrębnych przepisów.

Zwolnieniu podlegają również:

·         jednorazowe zasiłki z tytułu urodzenia dziecka, wypłacane z funduszów związków zawodowych oraz

·         kwoty stanowiące zwrot kosztów z tytułu opieki nad dzieckiem lub osobą zależną, otrzymane na podstawie przepisów odrębnych ustaw lub przepisów wykonawczych do tych ustaw, finansowane z budżetu państwa, budżetów jednostek samorządu terytorialnego, Funduszu Pracy lub z budżetu Unii Europejskiej (art. 21 ust. 1 pkt 26b u.p.d.o.f.).

Renta rodzinna a deklaracja PIT

W przypadku renty rodzinnej, przyznanej Ci jako  osobie owdowiałej, czy też uzyskanej z racji tego, że byłeś dzieckiem czy wnukiem zmarłego, kwota renty podlega rozliczeniu w rocznej deklaracji podatkowej. Płatnikiem pozostaje ZUS, który prześle Ci do końca lutego druk PIT-40A. Na tej podstawie można sporządzić roczną deklarację podatkową. Jeśli oprócz renty nie uzyskiwałeś innych przychodów możesz nie składać już żadnych innych druków do urzędu – druk PIT-40A, przesyłany bezpośrednio z ZUS do urzędu Skarbowego będzie automatycznie Twoim rocznym zeznaniem podatkowym za dany rok.

Dochody dziecka

Twoje małoletnie dziecko może często zarabiać. Jeżeli uzyskuje ono zarobek, to co do zasady podlega on doliczeniu do Twojego dochodu i wykazaniu w Twoim PIT rocznym. Jeżeli spełniasz warunki osoby samotnie wychowującej dzieci, całość dochodów dziecka dolicz do swoich dochodów. Natomiast jeżeli dziecko wychowują oboje rodzice, mimo że nie pozostają w związku małżeńskim, dochody doliczać powinniście po połowie.

Gdy musisz doliczyć dochody dziecka do własnych, nie złożysz już PIT-37. Jako samotnie wychowujący w deklaracji podatkowej PIT-36 wprowadzasz w części D.3 dochody dziecka, które wykazujesz wcześniej w załączniku PIT/M, dołączanym do własnej deklaracji podatkowej. Kwoty z części D.3 sumujesz następnie z własnymi dochodami za ten rok i składasz łącznie jedną deklarację podatkową.

Pamiętaj

Osoba samotnie wychowująca dzieci zarabiające dolicza zarobki dziecka przed ustaleniem własnej podstawy opodatkowania, czyli przed podzieleniem kwoty dochodu przez dwa (podatek ustala się w podwójnej wartości podatku obliczonego od połowy dochodu). Stąd też tylko połowa zarobków dziecka wpływać będzie na łączną wartość podatku.

UWAGA

Gdy dziecko zarabia z tytułu własnej pracy (nie chodzi o rodzaj stosunku prawnego, będącego podstawą zarobku, lecz o wykonywanie pracy, zleceń, dzieło itp.), przyznanego mu stypendium lub z przedmiotów oddanych mu do osobistego użytku, powinno ono wypełnić własną deklarację roczną PIT. Podpis za małoletniego składa osoba będąca opiekunem prawnym małoletniego (z reguły będzie nią rodzic dziecka). Nie doliczasz wówczas dochodów dziecka do własnych, lecz składasz dwie deklaracje – własną oraz pomagasz dziecku złożyć jego druk podatkowy.

W przypadku dzieci pełnoletnich, po ukończeniu 18 roku życia, deklarację roczną składa dziecko niezależnie od tego, z jakiego źródła czerpie wynagrodzenie.        

Alimenty z zagranicy

Regułą jest, że dochód z alimentów z zagranicy za granicą nie zostanie opodatkowany w sposób mniej korzystny, niż w kraju, z którego one pochodzą. Zgodnie bowiem z przepisami umów międzynarodowych, dochód osiągnięty przez osobę mającą miejsce zamieszkania w Polsce z innego państwa z tytułu świadczeń alimentacyjnych nie podlega opodatkowaniu w Polsce, jeśli taki dochód podlega zwolnieniu od opodatkowania zgodnie z ustawodawstwem państwa, z którego dokonuje się wypłaty alimentów. Jeżeli uzyskujesz zatem alimenty z zagranicy sprawdź dokładnie, czy przepisy obowiązujące za granicą nie pozwolą Ci dodatkowo obniżyć wartości Twojego podatku, płaconego w Polsce, (więcej o dochodach z zagranicy).