6
Herpeswirusy (Herpesviridae, DNA) - patologia człowieka
è wirus Varicella Zoster
è wirusy Herpes simplex 1 i 2
è wirus Epsteina-Barr
è wirus cytomegalii
è ludzkie herpeswirusy 6,7,8
Charakterystyczną cechą całej rodziny Herpesviridae jest zdolność pozostawania po zakażeniu pierwotnym
w komórkach gospodarza
w formie niereplikującej (utajonej)
l skóra
l błony śluzowe
l ośrodkowy układ nerwowy
l rzadziej narządy wewnętrzne
l HSV-1 „górne części ciała”
l HSV-2 skóra i błony śluzowe narządów płciowych i ich okolice (związek z rakiem szyjki macicy i sromu)
l Wstępna replikacja w komórkach nabłonka (skóra lub błony śluzowe) - mogą wystąpić zmiany pęcherzykowate
l droga poprzez włókna czuciowe i autonomiczne do komórek zwojowych
l dalsze namnażanie w komórkach zwojowych i okolicznej tkance nerwowej
l „wędrówka” odśrodkowa wirusa drogą wypustek nerwów czuciowych - rozprzestrzenianie się zakażenia
Kontrola” zakażenia:
l NK, makrofagi, limfocyty (głownie cytotoksyczne)
l cytokiny
l mechanizm ADCC
Reaktywacja zakażenia:
l UV
l stresy
l niska temperatura
l miesiączka,
l urazy
l spadek odporności
Średni okres wylęgania wynosi tydzień
możliwe wahania 1-26 dni
Opryszczka zwykła
è bolesne, zlewające się pęcherzyki na rumieniowej podstawie, głównie: granica skóry i błon śluzowych, czerwień wargowa
è rzadko zapalenie rogówki, zanokcica i uogólnione zakażenie skóry
Opryszczkowe zapalenie jamy ustnej, dziąseł i gardła (gingivostomatitis et pharyngitis herpetica)|
l najczęstszy efekt pierwotnego zakażenia HSV-1
l małe dzieci (1-5 lat), rzadko dorośli
l ogólne złe samopoczucie, bóle mięśni, temp. do 40oC
l bolesny obrzęk śluzówki jamy ustnej, następnie rozwój pęcherzyków z przekrwieniem obwodowym w całej jamie ustnej i gardle powiększenie węzłów chłonnych szyjnych i podżuchwowych
l pękanie pęcherzyków i tworzenie bolesnych nadżerek i owrzodzeń pokrytych białawym nalotem
l niekiedy równoległe występowanie zmian pęcherzykowych na twarzy
l niekiedy nadkażenia Candida albicans
l zapalenie trwa około tygodnia
l ustępowanie zmian bez śladu
Wyprysk opryszczkowy (eczema herpeticum)
l rzadki efekt pierwotnego zakażenia HSV-1
l niemowlęta 6 -12 miesiąc życia
l gorączka do 39 - 40oC, niepokój
l liczne, zlewające się pęcherzyki na skórze, pękające, powstają sączące owrzodzenia, bolesne
l utrata płynów, elektrolitów, białka
l tworzenie strupów, niekiedy rozległych
l ustępowanie bez śladów
l możliwy zgon: wirusowe zapalenie o.u.n., nadkażenia bakteryjne, zaburzenia metaboliczne z niedoborów
Opryszczka genitalna (HSV-2)
l przenoszenie drogą płciową (najczęściej)
l wykwity: pęcherzyki, owrzodzenia, krosty (występują równolegle) skóra i błony śluzowe
l bóle i pieczenie przy mikcji
l zapalna wydzielina z narządów płciowych
l powiększenie i bolesność węzłów chłonnych pachwinowych
l niekiedy proctitis
rzadkie powikłania: uterosalpingitis, prostatitis
Opryszczka noworodków
· Etiologia: HSV-2 w 70% przypadków, zakażenie w trakcie porodu
· Ciężkie uogólnione schorzenie z zajęciem potencjalnie każdego układu
· Śmiertelność 65%, w przypadkach leczonych 25%
Opryszczkowe zapalenie mózgu (encephalitis herpetica)
· etiologia - HSV-1
· zakażenie pierwotne - dzieci (przez opuszkę nerwu węchowego do o.u.n)
· reaktywacja zakażenia: zwoje nerwowe - włókna nerwu V lub korzenie autonomiczne - mózg, lub w samym mózgu
· w ok.25% przypadków różne szczepy wirusa w o.u.n. I w jamie nosowo – gardłowej
Zapalenie nekrotyzujące:
l objawy - nagłe: bóle głowy, gorączka, później zaburzenia, świadomości, drgawki
l mogą wystąpić objawy ogniskowe głównie z płata skroniowego oraz zaburzenia oddychania
l Rozpoznanie: HSV-DNA metodą PCR w p.m.r., biopsja mózgu (antygeny HSV lub HSV-DNA), narastanie miana swoistych przeciwciał w surowicy i p.m.r. ale dopiero po 10 dniach choroby
· Aseptyczne zapalenie opon mózgowo-rdzeniowych
· Objawy - umiarkowane: bóle głowy, gorączka, światłowstręt, niewielkie zmiany w p.m.r.
· często towarzyszy pierwotnej opryszczce genitalnej
· trwa zwykle 2 - 7 dni
Inne zespoły neurologiczne w przebiegu zakażenia HSV
l Zaburzenia funkcji układu autonomicznego: głównie region L-S: zatrzymanie moczu, impotencja, zaparcia, parestezje w okolicy krocza i pośladków
l poprzeczne zapalenie rdzenia kręgowego
l zespół Guillaina-Barrégo
l porażenie nerwu VII
l zaburzenia czucia nerwu V
zaburzenia przedsionkowe
Wielonarządowe infekcje HSV
l zapalenie przełyku
l zapalenie tchawicy, oskrzeli i płuc
l zapalenie wątroby
l zapalenie nerek
l zaburzenia hematologiczne i DIC
powyższe schorzenia są rzadkie i wynikają z niewydolności układu immunologicznego
Rozpoznanie:
l badanie cytologiczne zeskrobin: komórki olbrzymie i wtręty wewnątrzjądrowe
l potwierdzenie: hodowla wirusa lub identyfikacja antygenów w pobranym materiale
l odczyn immunofluorescencji pośredniej, ELISA, hybrydyzacja DNA, PCR
wykrycie serokonwersji lub co najmniej 4 krotnego wzrostu miana przeciwciał anty-HSV - pierwotne zakażenie (bardzo rzadko w nawrotowym - 5%)
Różnicowanie:
l opryszczka zwykła - liszajec zakaźny
l zapalenie jamy ustnej - zakażenie wirusami Coxsackie (herbangina)
l rozsiane zmiany skórne - ospa wietrzna/ półpasiec uogólniony
opryszczkowe zapalenie mózgu – wścieklizna
Dawkowanie acyklowiru
l opryszczkowe zapalenie mózgu: 10mg/kg m.c. co 8 godz. i.v. (wlew ok. godziny)
l zakażenia skóry lub błon śluzowych: 200 mg p.o. 5 x dz. 5-10 dni.
Chory musi być nawodniony (możliwa krystalizacja leku w miąższu nerek)
l Opryszczkowe zapalenie rogówki: miejscowo idoksurydyna, triflurydyna, widarabina, również acyklowir
l Izoprynozyna 1 tabl/ 10kg m.c./dobę - leczenie do 8 dni
BRAK SZCZEPIONKI
Mononukleoza zakaźna
· Ostra choroba zakaźna występująca w młodym wieku (3-30 lat) - samoograniczający się proces limfoproliferacyjny
· czynnik etiologiczny: wirus Epsteina-Barr
· 2 typy EBV (A i B); A - popularny, B - mniejsza zdolność wywoływania transformacji limfocytów B (częściej u osób z zaburzeniami odporności)
· EBV bardzo rozpowszechniony w populacji
· materiał zakaźny - ślina chorych, ozdrowieńców, nosicieli
· przenoszenie przez kontakt bezpośredni lub przedmioty, rzadko przez krew
· zakaźność 4-6 miesięcy (1,5 roku)
· okres wylęgania 30 - 50 dni
Patogeneza mononukleozy zakaźnej
l replikacja początkowa - jama nosowo-gardłowa (komórki nabłonka i limfocytyB) poprzez receptor C3d
l antygeny jądrowe EBV - EBNA (znane jest 6) wywołują niekontrolowany rozplem limfocytów B i poliklonalne pobudzenie do wytwarzania γ-globulin
Na skutek lizy zakażonego limfocyta B uwalniane są antygeny EBV:
l antygen wczesny złożony (EA-comlex):
Ø antygeny rozsiane (EA-D) z jądra i cytoplazmy
Ø antygeny restrykcyjne (EA-R) z cytoplazmy
antygen kapsydowy (VCA) pojawia się później, tuż po jego pojawieniu następuje rozpad komórki i uwolnienie potomnych wirusów w pełni zakaźnych
Uruchomienie odpowiedzi humoralnej i komórkowej
l przeciwciała anty-VCA i anty-EBNA występują u wszystkich zakażonych pierwotnie
l przeciwciała anty-EA-D nie u wszystkich
l odpowiedź komórkowa: NK, CD8 - hamują rozplem limfocytów B
...
MedycynaMaterialy