trendy 01-2014.pdf
(
8762 KB
)
Pobierz
TRENDY
XxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxX
INTERNETOWE CZASOPISMO EDUKACYJNE
NR 1/2014
ROZMOWA Z...
prof. ANNĄ BRZEZIŃSKĄ
STRONA 4
ADAPTACJA SZEŚCIOLATKA DO SZKOŁY
jako ważny czynnik prorozwojowy
STRONA 9
USTAWA REKRUTACYJNA
STRONA 15
ROZWIJANIE UMIEJĘTNOŚCI CZYTANIA
na I etapie edukacyjnym
STRONA 22
TRENDY nr 1/2014
1
Drodzy Czytelnicy,
bardzo miło nam powitać Państwa w nowym roku, który przyniesie wiele
ważnych zmian dla środowiska edukacyjnego. Zmienia się jednak nie tylko
szkoła, lecz także TRENDY, które w odświeżonej szacie graicznej dołączają
do grona czasopism edukacyjnych dostępnych w formatach mobilnych.
ZESPÓŁ REDAKCYJNY
Agnieszka Pietryka (redaktor prowadzą-
ca), Katarzyna Gańko (sekretarz redak-
cji), Agnieszka Brodowska, Dorota Czer-
wonka, Bogusława Kalinowska, Teresa
Kaniowska, Katarzyna Koletyńska, Do-
rota Macander, Dorota Nawrat, Urszula
Olesińska, Agnieszka Romerowicz, Anna
Szczęsna-Durys, Tadeusz Trzaskowski,
Marina Warsimaszwili
Pierwszy tegoroczny numer TRENDÓW poświęcamy głównie
zagadnieniom dotyczącym obniżenia wieku szkolnego, adaptacji
sześciolatków do nowych warunków w szkole oraz gotowości szkolnej
– nie tylko uczniów, lecz także całej społeczności szkolnej i rodziny.
W związku z Rokiem Czytelnictwa zapraszamy do wspólnego czytania
z nutką przemyśleń filozoficznych. Zachęcamy nauczycieli i całe
środowisko szkolne do współpracy w tym wyjątkowym dla dziecka czasie
– rozpoczęcia edukacji w szkole.
AUTORZY
Anna Izabela Brzezińska, Joanna Dob-
kowska, Tomasz Garstka, Aneta Jegier,
Danuta Kmita, Magdalena Korsak, Anna
Łagodzka, Beata Maria Nowak, Magda-
lena Olpińska-Szkiełko, Szymon Wójcik,
Liliana Zientecka
Według prof. Anny Brzezińskiej,
którą ponownie zaprosiliśmy
do rozmowy o edukacji, tylko
wspólne i mądre działanie całego
otoczenia dziecka może sprawić,
że przekroczenie progów szkoły
i rozpoczęcie kolejnych etapów
edukacyjnych będzie dla niego
przyjemnym doświadczeniem,
zapamiętanym na całe dorosłe
życie. Już teraz zaczynamy trzymać
kciuki za dobry start sześciolatków
i razem z naszym Gościem prosimy
– weźmy się wspólnie do pracy!
Zdjęcia wykorzystane w numerze 1/2014
TRENDÓW pochodzą ze źródeł inter-
netowych: © Petro Feketa/Fotolia.com (s. 1),
© drubig-photo/Fotolia.com (s. 2), © VRD/
Fotolia.com (s. 3), © Robert Kneschke/Foto-
lia.com (s. 9 góra), © pressmaster/Fotolia.com
(s. 9 dół, 57), © matka_Wariatka/Fotolia.com
(s. 10), © Brian Jackson/Fotolia.com (s. 11), ©
LanaK/Fotolia.com (s. 12), © Galina Peshko-
va/Photogenica (s. 14), © yanlev/Fotolia.com
(s. 15 góra, 18), © yuryimaging/Fotolia.com (s.
15 dół), © Elnur/Fotolia.com (s. 19), © chagin/
Fotolia.com (s. 20), © sergein/Photogenica (s.
21), © konradbak/Fotolia.com (s. 22), © ra2
studio/Fotolia.com (s. 25), © photophonie/
Fotolia.com (s. 29), © Serhiy Kobyakov/Foto-
lia.com (s. 30 i 31), © Gennadiy Poznyakov/
Fotolia.com (s. 33, 41, 45, 53), © yuryimag-
ing/Fotolia.com (s. 35), © contrastwerkstatt/
Fotolia.com (s. 37), © SerrNovik/Fotolia.
com (s. 42), © Rawpixel/Fotolia.com (s. 43,
góra), © Max Topchii/Fotolia.com (s. 43 dół),
© Petro Feketa/Fotolia.com (s. 44), © Mon-
key Business/Fotolia.com (s. 46), © BeTa-Art-
works/Fotolia.com (s. 48), © Alena Ozerova/
Photogenica (s. 49), © svetamart/Fotolia.com
(s. 50), © anthonycz / Photogenica (s. 55), ©
andreapetrlik/Fotolia.com (s. 51), © Matthew
Cole/Fotolia.com (s. 56), © Andrey Kiselev/
Fotolia.com (s. 63), © goodluz/Fotolia.com
(s. 64), © Syda Productions/Fotolia.com (s.
66), © Oksana Kuzmina/Fotolia.com (s. 68),
© Maksym Yemelyanov/Fotolia.com (s. 70), ©
PureSolution/Fotolia.com (s. 72), © Weerayut
Kongsombut/Photogenica (s. 73), © Andrea
Danti/Fotolia.com (s. 74), © Sebastian Duda/
Fotolia.com (s. 77).
Wszystkim Czytelnikom i Sympatykom TRENDÓW życzymy ciepłych
i udanych Świąt Wielkanocnych oraz wszelkiej pomyślności i radości
w życiu zawodowym i prywatnym.
Zespół redakcyjny
Wydawca:
Ośrodek Rozwoju Edukacji
Aleje Ujazdowskie 28
00-478 Warszawa
tel. +48 22 345 37 00
fax +48 22 345 37 70
redakcjatrendy@ore.edu.pl
Opracowanie graiczne i skład:
Paweł Jaros
Redakcja językowa i korekta:
Katarzyna Gańko
© Copyright by
Ośrodek Rozwoju Edukacji
Warszawa 2014
Zdjęcia Autorów wykorzystane przy biogra-
mach (s. 8, 14, 21, 42, 55, 62, 73) pochodzą
z ich prywatnych zborów.
Udostępnianie materiałów zamieszczonych w czasopiśmie – wyłącznie
ze wskazaniem źródła.
spis treści
4
Rozmowa z... prof. Anną Izabelą Brzezińską
9
Adaptacja sześciolatka do szkoły
jako ważny czynnik prorozwojowy
15
Ustawa rekrutacyjna
s. 22
22
Rozwijanie umiejętności czytania
na I etapie edukacyjnym
29
Filozoiczne dociekania w klasach I–III
37
Wczesny początek nauki języków obcych:
kiedy? jak? dlaczego?
44
Zasady i granice w proilaktyce
problemowych zachowań dzieci
s. 29
w młodszym wieku szkolnym
48
Świetlica dla sześciolatka
Rola i zadania współczesnej świetlicy szkolnej
s. 9
s. 48
56
Dziecko w młodszym wieku szkolnym
wychowujące się w rodzinie dysfunkcyjnej
63
Współpraca nauczycieli w procesie przejścia
progu szkolnego przez dziecko
70
10 lat doświadczeń programu
„Dziecko w sieci” Fundacji Dzieci Niczyje
77
Drogowskazy prawne
s. 63
s. 77
Mentalność, organizacja, współpraca, czyli jak zakończyć
sukcesem przyjęcie sześciolatków do społeczności szkolnej
Rozmowa z...
prof. Anną Izabelą Brzezińską
z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu
Agnieszka Pietryka:
Pani Pro-
fesor, to nasze kolejne spotkanie
w ORE, jest nam bardzo miło, że
znalazła Pani czas na jeszcze jed-
ną rozmowę o edukacji. Dzieci
i rodzice przygotowują się obecnie
do rozpoczęcia nauki w pierwszej
klasie szkoły podstawowej, jest to
ważny czas dla całego społeczeń-
stwa. Podczas dzisiejszej rozmowy
poproszę Panią o przedstawienie
opinii na ten temat. A tymczasem –
czy ten burzliwy okres jest ważny
także dla Pani?
Anna Izabela Brzezińska:
Bardzo ważny,
bardzo owocny, ale też bardzo emocjonu-
jący. Działania, które podjęłam ze swoim
Zespołem Wczesnej Edukacji z Instytutu
Badań Edukacyjnych i Instytutem Psycho-
logii z UAM-u w Poznaniu, to z jednej
strony wielkie wyzwanie poznawcze –
włączamy się w dyskusję nad miejscem
sześciolatków w szkole i tym, czy szkoła
jest odpowiednio przygotowana na ich
przyjęcie. Z drugiej strony są to emocje,
które dotyczą nie tylko nas, ale przede
wszystkim rodziców tych dzieci. Po trze-
cie – i to chyba jest najważniejsze – po
raz pierwszy w swojej karierze mam
okazję wręcz namacalnie doświadczyć,
jak teoria się zderza z praktyką.
oraz przygotowania różnych osób i grup
na przyjęcie młodszych dzieci do szkoły.
młodszego do szkoły. Składają się na
to gotowość samej szkoły, gotowość na-
uczycieli – szczególnie tych w klasach
pierwszych, którzy przyjmą dzieci 1
września, gotowość rodziny dziecka do
podołania nowym wyzwaniom i przyjęcia
nowych obowiązków, to wreszcie goto-
wość samego dziecka, a także gotowość
instytucjonalna czy lokalna – gotowość
sąsiadów, gotowość instytucji, które mogą
wesprzeć rodziców i szkołę, szczegól-
nie w tym pierwszym okresie adaptacji
– trudnym dla wszystkich, nie tylko dla
dziecka. W nurcie gotowości instytucjo-
nalnej mieszczą się przede wszystkim
poradnie psychologiczno-pedagogiczne,
które z definicji mają radzić rodzicom
i nauczycielom, zwłaszcza w trudnych sy-
tuacjach, oraz przygotowywać materiały
i opinie, które pomogą podjąć najlepszą
dla dziecka decyzję. Dzisiaj myślę o goto-
wości szkolnej w sposób bardzo złożony,
który nie tyle rozkłada czy rozprasza od-
powiedzialność, ale czyni odpowiedzialny-
mi za przygotowanie startu dziecka nie
tylko szkołę i rodziców, lecz także różne
instytucje wspierające z jednej strony ro-
dzinę, a z drugiej – nauczycieli i szkołę.
Dzisiaj, gdy używam pojęcia „goto-
wość szkolna”, moje myślenie zmie-
rza ku podejściu interakcyjnemu
i to w ujęciu dynamicznym. Mówię
zatem o gotowości całego systemu
do przyjęcia dziecka młodszego
do szkoły.
Muszę przyznać, że w ostatnim czasie
zmieniły się niektóre z moich dotych-
czasowych poglądów. Kiedy przygoto-
wywałam się do wspomnianych rozmów
i konferencji, pomyślałam sobie, że trze-
ba zrewidować pojęcie gotowości szkol-
nej. Dotąd, kiedy rozmawialiśmy na ten
temat, mówiliśmy o gotowości dziecka
do szkoły i gotowości szkoły na przyję-
cie dziecka. Teraz jestem przekonana,
że oba te wymiary trzeba rozszerzyć,
gdyż nie możemy zakładać, że zarówno
dziecko, jak i szkoła dostosują się „same
z siebie” do wymagań tej drugiej strony.
Oczywiście wolałabym, żeby to szkoła
jako instytucja dostosowała się do dziec-
ka, ale w praktyce jest zazwyczaj tak, że
to dziecko musi dopasować się do sytu-
acji stworzonej przez szkołę, decydentów
oświatowych, możliwości inansowe itd.
AP:
Ministerstwo Edukacji Na-
rodowej podejmuje różne działa-
nia związane z obniżeniem wieku
szkolnego, ale specjalną ofertę kie-
ruje do rodziców sześciolatków.
Jest to Infolinia, dzięki której rodzi-
ce mogą otrzymać potwierdzenie,
wyjaśnienie, wsparcie dotyczące
zapewnienia w szkole właściwych
warunków do edukacji szkolnej.
Jest to niezwykle owocny czas zarówno
dla mnie jako badacza, jak i osoby na
co dzień pracującej ze studentami. Mam
nadzieję, że będzie ważny również dla
tych ludzi, z którymi się teraz spotykam,
z którymi prowadzę rozmowy na temat
obecności dzieci sześcioletnich w szkole
Dzisiaj, gdy używam pojęcia „gotowość
szkolna”, moje myślenie zmierza ku
podejściu interakcyjnemu i to w ujęciu
dynamicznym. Mówię zatem o gotowo-
ści całego systemu do przyjęcia dziecka
4
TRENDY nr 1/2014
Rozmowa z... prof. Anną Izabelą Brzezińską
Nie wszyscy jednak korzystają
z tego rozwiązania. Co Pani zda-
niem powinni zrobić rodzice, aby
przekonać się, że wybrana szko-
ła jest przyjazna i bezpieczna dla
ich dziecka?
AIB:
Myślę, że sama Infolinia MEN to
dobry pomysł. Problem polega tylko na
tym, że wielu ludzi po prostu o niej nie
wie, a nawet jeżeli zna numer telefonu
i orientuje się, na czym polega to przed-
sięwzięcie, to nie ma odwagi zadzwonić,
skonsultować się, zgłosić swoich wątpli-
wości. Nie jesteśmy przyzwyczajeni, że
możemy zadzwonić z problemem bez-
pośrednio do jakiejś instytucji, a tym bar-
dziej do ministerstwa. Nie ufamy też, że
otrzymamy rzetelną informację.
innej placówki, mogą więc pojawić się
problemy organizacyjne – np. grupa nie
będzie pełna lub wcale jej nie będzie.
Zachodzi też uzasadniona obawa, że
nauczyciele mogą stracić pracę. Rodzice
niekoniecznie muszą rozumieć te proble-
my i uczestniczyć w ich rozwiązywaniu.
wkrótce niepokojem dziecka, które chcia-
łoby rozpocząć naukę w klasie pierwszej
z radością, oczekiwaniem na coś dobrego.
Mały uczeń, któremu towarzyszy niepo-
kój jego rodziców, dziadków i nauczycieli,
nie będzie cieszył się z tego, że pani jest
w porządku, koledzy są fajni, że dowie się
wielu ciekawych rzeczy. Przecież dzieci
słuchają tego, o czym mówią dorośli, a ci
często zupełnie niepotrzebnie podnoszą
poziom napięcia. W przypadku wielu
pierwszoklasistów może zdarzyć się, że
na początku nie będzie im szło łatwo, bo
nigdy nie jest tak, że wszystkim idzie tak
samo dobrze. Wtedy ten niepokój będzie
jedną z przyczyn tego, że o sukces szkol-
ny będzie trudniej. Gdyby nam się udało
– jest jeszcze trochę czasu – uspokoić
rodziców, nauczycieli i dzieci, to wtedy
okres adaptacji pewnie mógłby przebie-
gać spokojnie i owocnie.
Moim zdaniem ten cały zgiełk medialny
wokół sześciolatków w sumie jest do-
bry, bo chyba po raz pierwszy jakoś się
zjednoczyliśmy i zaczęliśmy rozmawiać
o szkole. Przecież to nie jest tak, że
dzieci siedmioletnie rozpoczynały edu-
kację w szkole idealnie przygotowanej
na nich przyjęcie. Trzeba też pamiętać,
że siedmiolatek siedmiolatkowi nierówny,
podobnie jak sześciolatek sześciolatkowi.
Różnice między dziećmi – uczniami klas
I – były zawsze: i w sensie osiągniętego
poziomu rozwoju, kompetencji, które
mali uczniowie mają na starcie, i w sensie
opanowania przez nich różnych umiejęt-
ności przedszkolnych czy nawet szkol-
nych, które wynikają ze zrealizowania
podstawy programowej wychowania
przedszkolnego. Różne są także ocze-
kiwania nauczycieli klas pierwszych co
do absolwentów przedszkoli, z którymi
chcieliby z sukcesem (dzieci i także swo-
im) zrealizować program edukacji wcze-
snoszkolnej.
Moim zdaniem ten cały zgiełk
medialny wokół sześciolatków
w sumie jest dobry, bo chyba po raz
pierwszy jakoś się zjednoczyliśmy
i zaczęliśmy rozmawiać o szkole.
AP:
W trakcie Pani wypowiedzi po-
jawiają się emocje, które pewnie
z jednej strony mobilizują Panią
do działania, ale z drugiej pozwa-
lają zrozumieć emocje rodziców
i ich dzieci.
AIB:
Moje nastawienie jest bardzo
emocjonalne, bo wydaje mi się – para-
doksalnie – że za mało empatycznie
podchodzimy do tego tematu. Nie da się
niepokoju rodziców, niepokoju nauczycie-
li, tego całego lęku wziąć na spokojnie,
z rozsądkiem. Dopóki nie zrozumiemy,
skąd wzięły się te emocje, że one są na-
turalne, wtedy kiedy ludzie czegoś nie
wiedzą albo nie rozumieją, nie uda nam
się wypracować żadnych dobrych rozwią-
zań. Dlatego jest we mnie tyle emocji.
Dla mnie znacznie ważniejsze jest to, co
się dzieje na tym najniższym, lokalnym
poziomie: jak w przedszkolu nastawia się
dzieci i rodziców do tego, że dzieci mają
pójść do szkoły wcześniej niż dotąd, czy
szkoła podstawowa stara się wcześniej
poznać swoich potencjalnych uczniów.
Można przecież zaprosić dzieci i rodzi-
ców, pokazać szkołę, klasy, przedstawić
nauczycieli. Można pokazać jakiś film,
przeprowadzić zajęcia otwarte, w których
przyszli uczniowie będą uczestniczyć
razem ze starszymi kolegami w jakimś
fragmencie lekcji, może nawet specjalnie
przygotowane dla małych gości.
Mały uczeń, któremu towarzyszy
niepokój jego rodziców, dziadków
i nauczycieli, nie będzie cieszył się
z tego, że pani jest w porządku,
koledzy są fajni, że dowie się wielu
ciekawych rzeczy.
Troska rodziców dotyczy głównie tego, czy
nauczyciele są mentalnie przygotowani
do pracy ze zróżnicowanym zespołem
dzieci. To jest naturalne pytanie każdego
rodzica, naturalny niepokój, czy ktoś, kto
ma uczyć moje dziecko, wie, co to znaczy
pracować z dzieckiem o rok młodszym,
skoro dotąd pracował z dziećmi o rok
starszymi. Właśnie dlatego uważam, że
trzeba się spotkać, dogadać, poznać, tro-
chę sobie zaufać. Wtedy po obu stronach
ten niepokój się trochę zmniejsza. W su-
mie i tak wszystko skupi się na dziecku
– niepokój nauczycieli i rodziców będzie
Po raz pierwszy zaczęliśmy patrzeć na
obniżenie wieku szkolnego jak na nasz
wspólny problem. Ciągle jednak za mało
ludzi się angażuje w jego rozwiązanie.
W Polsce mnóstwo jest psychologów i pe-
dagogów, socjologów i pracowników so-
cjalnych, ale nie słyszę, żeby studenci tych
kierunków jako wolontariusze organizo-
wali spotkania rodziców z nauczycielami,
żeby pomagali rodzicom i uczestniczyli
w zajęciach otwartych. Znowu jest to
problem konkretnej szkoły i konkretnych
nauczycieli, a chce się go rozwiązać na
najwyższym poziomie. Nie da się tak.
Myślę, że dzisiaj jest tyle emocji wokół
pójścia młodszych dzieci do pierwszej
klasy, że trzeba to uspokajać od samego
dołu. Według mnie najlepszym rozwiąza-
niem problemów są jednak bezpośrednie
kontakty dyrektora, nauczycieli i rodziców,
koniecznie z włączeniem przedszkola.
Ważne jest to, jak dyrektorzy przedszko-
li i nauczyciele przedstawiają zmiany
rodzicom i dzieciom. Patrząc z perspek-
tywy przedszkola, jest to przecież wcześ-
niejsze odejście pewnej grupy dzieci do
TRENDY nr 1/2014
5
Plik z chomika:
kasiami23
Inne pliki z tego folderu:
trendy 01-2014.pdf
(8762 KB)
Trendy_nr1_2013.pdf
(6572 KB)
trendy_4_2012.pdf
(18321 KB)
trendy_ns_2012.pdf
(6923 KB)
trendy_nr_3_2012.pdf
(17131 KB)
Inne foldery tego chomika:
4-5 lat
5-latek ćwiczenia z wierszykami
Analiza i synteza wzrokowa
biomedyczne podstawy rozwoju i wychowania
Ciasta
Zgłoś jeśli
naruszono regulamin