**1. Podstawy prawne
ustawa z 1989 roku „prawo geodezyjne i kartograficzne” wraz z późniejszymi zmianami oraz Rozporządzenie Ministra Rozwoju Regionalnego Regionalnego Budownictwa z 2001r „ w sprawie ewidencji gruntów gruntów budynków:.
**2. Systemu Informacji o Terenie
SIT – baza danych przestrzennych dotyczących określonego obszaru oraz procedury i techniki służące systematycznemu zbieraniu, aktualizowaniu i udostępnianiu danych.
System TERYT ( Krajowy Rejestr Terytorialny )
Identyfikator ulic, mieszkań itd. Składa się z:
-systemu identyfikatorów i nazw jednostek podziału administracyjnego,
-system identyfikatorów i nazw miejscowości,
-system rejonów statystycznych i obwodów spisowych.
-system identyfikacji adresowej ulic, nieruchomości, budynków i mieszkań.
KATASTER AUSTRIACKI
Oparty jest na odwzorowaniu Cassiniego-Soldnera.
Na ziemiach polskich pod zaborem austriackim reformy podatkowe zapoczątkował dokument ( tzw. patent ) cesarza Józefa II z 1785r. Czteroletnia akcja tworzenia metryki józefińskiej obarczona była jednak wieloma błędami, dlatego kataster ten przetrwał jedynie do śmierci Józefa II. Jego następca Leopold II stworzył kataster teresjańsko – józefiński (1792-1860), który miał łączyć wymogi nowoczesności z potrzebami społeczeństwa. Kolejny władca Franciszek I wrócił do idei metryki józefińskiej i postanowił założyć stały kataster podatku gruntowego. Jego podstawy metodyczne ustanowił cesarski patent w sprawie podatku gruntowego i pomiaru gruntów z 1817r. W okresie między wojennym, na terenach objętych zaborem austryjackim wykonywano przede wszystkim pomiary aktualizujące. Przeprowadzono także analizę geodezyjnej poprawności map. Kataster ten okazał się bardzo zróżnicowany pod względem dokładności.
Obowiązywały 3 układy:
- lwowski – Galicja, czyli dzisiejsze woj. podkarpackie i małopolskie
- wiedeński – Śląsk Cieszyński
- węgierski – część Spisza i Orawy.
Powstanie katastru PRUSKIEGO.
Na ziemiach polskich powstały także inne systemy ewidencyjne. Najważniejszy był kataster pruski – akcję jego zakładania rozpoczęto w 1839r. w zachodnich prowincjach
Prus, a zakończono w 1864r w prowincjach wschodnich. Prusy kładły nacisk na przeprowadzenie reform agralnych. Z tego względu zdecydowana większość map powstała w warunkach kameralnych.
1. kataster.
Kataster to zestaw informacji i dokumentów prowadzonych przez administrację podatkową i wykorzystywanych dla potrzeb podatku od nieruchomości. Według ustawy z 1947 r. kataster to oparty na mapie spis i opis gruntów i budynków, stanowiących odrębny przedmiot własności. Celem katastru jest zakładanie i prowadzenie KW, wymiany podatków i dostarczenie danych w zakresie objętym katastrem dla gospodarki państwa. Zawiera informacje dotyczące: gruntów (położenie, granice, powierzchnia, rodzaj użytków gruntowych i klas gleboznawczych), budynków i budowli (położenie, przeznaczenie, funkcje użytkowe i dane tech.), oznaczenie KW oraz osoby właściciela lub władającego gruntem.
Instytucja katastru istnieje ponad 4000 lat (Egipt, Grecja, Cesarstwo Rzymskie), natomiast w Europie najstarszy dokument katastralny został założony w Albionie w 1086 r. i nazywał się DomesDay Book.
2. Układy katastralne (układ Lwowski)
Mamy trzy układy: układ Lwowski z punktem przyłożenia w Wysokim Zamku (woj. rzeszowskie, część powiatu bielskiego, krakowskie, bez powiatów miechowskiego i olkuskiego oraz Spisza i Orawy), układ Wiedeński – punkt przyłożenia to kościół Św. Szczepana (powiat cieszyński) oraz układ Węgierski – punkt przyłożenia Budapeszt (Spisz i Orawa).
Układ Lwowski: układ prostokątnych płaskich, arkusz triangulacyjny podzielono na 20 części, co daje 20 sekcji szczegółowych map katastralnych o wymiarach 20x25 cali. Oś Y układu lwowskiego przebiegała pomiędzy 16 a 17 wierszem. Ilość kolumn w kierunku zachodnim wynosiła XLIX, a w kierunku wschodnim XXIV. Numeracja warstw rozpoczynała się od liczby 2, a kończyła na liczbie 48.
3. Powstanie mili kwadratowej (arkusza triangulacyjnego) i jej godło
W kat układzie współrzędnych wprowadzono podział sekcyjny prostokątny: wzdłuż obu osi wsp. podzielono kraj na kwadraty o bokach = 1 mili austriackiej (4000 sążni) tworząc w ten sposób zasadnicze jednostki o pow. 1 mili kw (10000 morgów austriackich). Powyższe kwadraty służyły do równomiernego rozłożenia trzech punktów triangulacji matem. I dlatego nazwano je arkuszami triangulacyjnymi. Godło: WC II 16.
4. Sekcja mapy katastralnej i jej godło
WC II 16 bg
WC Strony świata: WC – zachód, OC – wschód
II 16 Opis położenia arkusza triangulacyjnego: kolumna – cyfra rzymska
wiersz – cyfra arabska
bg Arkusz trian. dzielono pionowo na 4 części ( a, b, c, d) i poziomo na 5 części (e, f, g, h, i) były to mniejsze jednostki, tzw. sekcje szczegółowe które miały kształt prostokątów. "bg” to godło sekcji szczegółowej
W celu ustalenia godła, kolumny równoległe do południka zerowego położone na wschód i zachód od niego oznaczono cyframi rzymskimi, zaś pasy prostopadłe do południka zerowego – liczbami arabskimi zaczynając od skrajnie północnego. Dodatnie współrzędne skierowane były od początku układu – odcięte (x) na południe, rzędne (y) na zachód. Sekcje szczegółowe oznaczono literami alfabetu a – b ( wschód – zachód ) oraz e i i ( północ – południe ). Ten podział obowiązywał dla map w skali 1:2880. Po roku 1887 na podstawie instrukcji wprowadzono inny podział sekcyjny.
5. triangulacja w katastrze austriackim
Mamy cztery rzędy triangulacji:
I rząd – boki 15-30 km
II rząd – 9-15 km
III rząd – 4-9 km
IV rząd – będący triangulacją graficzną
Pomierzono bazy: pierwsza – w okolicach Wiednia i miała długość 12, 158175 km, druga najdłuższa w górnej Austrii i miała długość 14,989453 km, trzecia w Tyrolu o długości 5,671215 km, czwarta w Bukowinie o długości 9,860958 km, na ich podstawie rozwinięto cały kraj. Nie można było obrać jednego układu wsp. dal całego obszaru, podzielono obszar na 7 prowincji. Które miały oddzielne układy wsp. powiązane ze sobą. Należała do nich Galicja, mająca środek wsp. we Lwowie na Wysokim Zamku. Układy obejmowały dolna Austrię i Morawy (Wiedeń – początek układu) oraz górną Austrię (Gutenberg potem Tyrol i Bukowina)
6. Gęstość punktów triangulacyjnych (arkusz, sekcja)
Na jedną milę kw. (czyli arkusz triangulacyjny) przypada 60 punktów triangulacyjnych I, II, III i IV rzędu, przy czym punkty pierwszych trzech rzędów obliczone są metodą matematyczną a IV triangulacją graficzną. Na sekcję przypadają 3 punkty IV rzędu.
7. Sposób powstania mapy katastralnej i szkiców indykacyjnych
-triangulacja I rzędu a potem zagęszczanie jej triangulacjami II, III rzędu. (na mapie – trójkąt)
-podział obszaru na 7 układów z osobnymi współrzędnymi, które są połączone z sobą
-podział każdego układu współrzędnych kolejno na: arkusze triangulacyjne, te na sekcje szczegółowe
-triangulacja IV rzędu (graficzna) w celu bezpośredniego pomiaru szczegółów terenowych (na mapie kwadrat)
-przy samym pomiarze w terenie tworzono sieć geometryczną o bokach ok. 400 m metodą wcięcia wstecz (punkty sieci geometrycznej za pomocą kółeczka nie stabilizowane trwale w terenie)
-podział sekcji szczegółowych na siatkę kwadratów calowych
-naniesienie punktów z pomiaru na mapę
8. Skala mapy katastralnej
1:2880 (skala podstawowa), bierze się to stąd, że:
1 cal na mapie to 1 morga austriacka w terenie, a jedna morga to 40x40 sążni, 1 sążeń to 6 stóp, 1 stopa to 12 cali, 1 cal na mapie to 2880 cali w terenie 40 x 6 x 12 = 2880 Mapa dla terenów Alp miała skalę 1:2x2880.
Mapy dla miast miały skalę 1:1440 (dla Wiednia najpierw była skala 1:720)
9. Parcela
Parcela to ciągła część gruntu, jednakowo użytkowana i będąca odrębną własnością.
Parcela gruntowa: dotyczy wszystkich użytków rolnych, leśnych, wód, dróg, ozn. pgr
Parcela budowlana: dotyczy terenów w strefie zabudowy, tutaj mierzono rzut poziomy, ozn. pb.
Pomiarem objęte były granice parcel, które mierzono za pomocą stolika. Największym problemem była orientacja stolika do igły magnetycznej.
10. szkic indykacyjny
Służył do graficznego rejestrowania zaszłych zmian w terenie.
11. Charakterystyka protokołu parcelowego
Protokół parcelowy jest uszeregowanym spisem numerów parcel w porządku arytmetycznym, parcele użytków gruntowych oznaczamy od 1 do n, parcele dróg, rowów oraz parcele budowlane od 1 do n na czarno z kropką. Protokół parcelowy zawiera: numer sekcji mapy, nazwę niwy, nr arkusza posiadłości gruntowej, powierzchnię ogólną parceli, powierzchnie klas użytków, czysty dochód. Zawiera również dodatki, tzn. wszystkie zmiany jakie zaszły w obrębie parcel w danym roku kalendarzowym.
12. arkusz posiadłości gruntowej, wypisy hipoteczne i alfabetyczny spis właścicieli.
Apg – jest sporządzany odrębnie dla każdego właściciela, zawiera wszystkie dane odnoszące się do parcel w nim zapisanych. Są przechowywane luźno w oddzielnych teczkach.
Wh – arytmetyczne zestawienie liczba wykazu hipotecznego. Jest to łącznik między danymi w operacie a danymi w księgach gruntowych (wieczystych). Zawiera: liczba wykazu hipotecznego, nr arkusza posiadłości, imię, nazwisko oraz numery parcel.
Asw – nazwiska właścicieli w porządku alfabetycznym.
13. zasady numeracji parcel; gruntowych i budowlanych
Parcele gruntowe numeruje się od 1 do n, przy czym prg mają numer od 1 do n, a potem numery dróg, wód, kolei.
Parcele budowlane numeruje się od 1 do n, a w katastrze austriackim miały oznaczenie 1 z kółeczkiem albo z kreseczką
14. Jaką numerację otrzymają nowe parcele?
Nowe parcele otrzymują nowy numer a gdy braknie numeracji stary numer jest dzielony, np. 365/1 i 365/2. Albo 366 na 366/1 i 366/2, a gdy dzielimy dalej działkę 366/2 to otrzymamy 366/3 i 366/4 (skreślamy stary numer)
15. Jak na sekcji katastralnej przedstawiona jest siatka kwadratów
Wymiary ramki sekcyjnej: 25 x 20 cali. Każdy bok ramki sekcyjnej był podzielony krótkimi kreskami na cale, zaś dłuższymi na odcinki
5 – calowe.
Sposób pomiaru parcel :
W celu obliczenia powierzchni łączono poszczególne kraski calowe i tworzono tzw. siatkę kwadratów calowych o pow. 1 morga.
KATASTER PRUSKI, ROSYJSKI, KSIĘGI GUNTOWE, KSIĘGI WIECZYSTE I KATASTER DO 1955 r.
16. Mapa separacyjna
Od słowa odłączenia gruntów chłopskich od gruntów dworskich, podziałów wspólnot gruntowych
Mapa regulacyjna
Geodeta zamierzał to co chłop użytkował w tym czasie, zamierzał, zapisywał a potem nadawano na to prawo własności.
Mapy te powstały przy okazji powstawania katastru pruskiego, na przełomie lat 1861-1864
17. Jakie mapy były w katastrze pruskim
Mapy pierwotne i pierworysy katastralne – traktowane jak archiwum, nic na się nie nanosiło
Mapy katastralne – czystorysy
Mapa uzupełniająca -
18. Mapa pierwotna – mapa opracowana w drodze kopii szpilkowej z map źródłowych (map separacyjnych i innych).
Pierworys katastralny – mapa powstała z bezpośrednich pomiarów gruntowych opracowana w związku z zakładaniem katastru gruntowego.
Mapy pierwotne i pierworysy katastralne przechowywano w archiwum i traktowano jako dokument archiwalny. Na mapach tych nie były prowadzone żadne prace kartograficzne. Czystorysy mapy kat były pochodną mapy pierwotnej, na nich prowadzono all prace kartograficzne i obliczeniowe wynikające z prowadzenia kat gruntowego.
Mapa pomiaru uzupełniającego – była to zwykle kopia szpilkowa mapy kat (czystorysu) na której wnoszone były wyniki pomiaru uzupełniającego. Jeśli zmiany powodowały nieczytelność mapy lub jeśli zmian nie można było wprowadzić ze względu na zbyt dużą niedokładność wtedy dodatkowo sporządzano rysunek poboczny w większej skali.
19. Skale map w katastrze pruskim i formaty map.
Formaty map: 1000 x 660
500 x 660
500 x 330 – tylko dla map katastralnych
Skale:
-podstawowe 1: 2500 i 1: 5000
-dla map pierwotnych 1:1000,2000,3000,4000
-dla pierworysów kat 1:1000.2000
-dla rysunków pobocznych 1:2500,1250,625
20. Zasady numeracji parcel w katastrze pruskim
Numeracja tak samo jak w katastrze austriackim, tylko tutaj o podziale działki świadczył licznik arkusza.
Parcele numerowane były dla każdego arkusza mapy osobno (potem w ramach obrębu też osobno). Numerowano tak: grunty, drogi, rowy. Ostatni nr parceli gruntowe podkreślano jednokrotnie a ostatni na arkuszu mapy (rów, potok)– dwukrotnie.
22. matrykuła
Oznaczona kolorem zielonym: jest to opis i spis gruntów należących do jednego właściciela, prowadzony według numerów kolejnych nieruchomości rolnych, tzw. artykułów matrykuły (spis i opis wszystkich parcel wchodzących w skład jednej nieruchomości) . Czyli artykuł matrykuły zwierał: imię i nazwisko, numery parcel, rodzaj użytku i klasę, powierzchnię parceli czysty, dochód z parceli, ogólną powierzchnię z nieruchomości oraz roczny wymiar podatku.
23. księga parcel
Jest odpowiednikiem protokołu parcelowego w katastrze austriackim i jest to wykaz numerów wszystkich parcel danej jednostki katastralnej w kolejności arytmetycznej. Zawiera: nr parceli, nr artykułu matrykuły, imię i nazwisko, oznaczenie użytku gruntowego oraz klasę gruntu, pow. parceli, kategorię terenu, nr arkusza mapy, rok wpisu, adnotacje o zmianach. Ma działy: A – grunty podlegające opodatkowaniu, B – grunty nie podlegające opodatkowaniu, C – grunty publiczne, D – tereny zabudowane (tutaj nie ma opodatkowania)
24. księga budynkowa.
Jest to arytmetyczne zestawienie budynków, według nr administracyjnych we wsi. Zawiera: imię i nazwisko, nr artykułu matrykuły, opis tech. budynku, nr i pow. parcel zabudowanych stanowiących podwórza, ogrody, adnotacje o rocznym wymiarze podatku budynkowego.
EWIDENCJA GRUNTÓW I BUDYNKÓW
25. Scharakteryzuj mapy ewidencji gruntów powstałe w pierwszym okresie zakładania systemu ewidencji.
Obejmuje mapy powstałe w latach 1955-1963. Zgodnie z dekretem z 1955 r. przystąpiono do tworzenia map tam gdzie ich nie było. Za jednostkę ewidencyjną przyjmowano zwarty obszar gruntu położony w granicach administracyjnych wsi. Granice zewnętrzne rozgraniczono w trybie z Dekretu o Rozgraniczeniu Nieruchomości z 1946 r. Jeśli nie było dokumentów granicę ustalano na podst. zgodnego oświadczenia stron. Załamania granic stabilizowane były znakami trwałym. Pomiar szczegółów odbywał się poprzez poligonizację I i II rzędu, opartą na sieci triangulacyjnej. Sieć poligonowa była tak projektowana aby obszar około 100 ha ograniczony był ciągami poligonowymi. W oparciu o sieci zdejmowano szczegóły met. ortogonalną. Oczka były trwałe, bo obowiązujące przepisy mówiły, że powierzchnie wsi należało obliczać analitycznie. Skale map: 1:2000, 1:5000 (duża dokładność). Treść mapy: osnowa poligonowa i sytuacyjna, granice administracyjne wsi, działek, użytków gruntowych. Z tak skartowanej mapy wykonywano pochodne na kartonach w układzie obrębowym (jako oczko służyły obszary 100 ha). W oparciu o obręby obliczono powierzchnie kompleksów a później działek. Wady map: nie mierzono budynków i całej infrastruktury (sieć uzbrojenia terenu itd.), słaby materiał tech. (mapy sporządzano na kartonie, matryce na kalkach słabej jakości), stwierdzenie stanu władania przed sporządzeniem mapy.
26. Jak opracowywano mapy ewidencji po 1972 r.
Odnowę ewidencji gruntów wykonano w oparciu o mapy zasadnicze sporządzone w drodze opracowań fotogrametrycznych. Mapa zasadnicza powstawała, kiedy pokrycie kraju mapami ewidencyjnymi było pełne. Odnowa mapy ewidencyjnej na podstawie zasadniczej miała wzloty i upadki. Nie brano pod uwagę transformacji z układ na układ. Interpretacje zdjęć też były czasami niedokładne. Z czasem mapy były coraz doskonalsze. W latach 80 starano się powiązać stan z pomiaru bezpośredniego ze stanem prawnym. W roku 83 zakończono tworzenia map zasadniczych. Po roku 90 rozpoczęto sporządzanie map numerycznych dla ewidencji gruntów. Dane przy tworzeniu mapy numerycznej pochodzą z gruntu (bardzo wiarygodna mapa). Mapa cyfrowa powstała ze skanowania map niesprawdzonych w terenie ma dużo błędów.
27, mapa klasyfikacji gruntów.
Główne elementy:
- granice i oznaczenia typów gleb (8 typów: bielicowe, niewykształcone, brunatne, czarnoziemy, czarne ziemie, rędziny, bagienne, mady)
- granice i oznaczenia konturów klas bonitacyjnych gleb w ramach poszczególnych użytków gruntowych
28. Jakie informacje z mapy klasyfikacyjnej przeniesione są na mapę ewidencyjną.
Granice konturów gleboznawczej klasyfikacji gruntu (klasy bonitacyjne)
29.Mapa ewidencji gruntów to pochodna mapy zasadniczej, jej treść stanowią:
- granice jednostek podziału administracyjnego kraju
- granice jednostek ewidencyjnych
- granice obrębu – na obszarach wiejskich to granice wsi
- granice działek (własności) zapisana w KW (zasięg prawa własności)
- granice konturów użytków gruntowych
- granice konturów gleboznawczej klasyfikacji gruntu- określają wartości produkcyjne gleb
- dla identyfikacji działek dokonana ich numeracji
- w obrębie działek granice konturów
- oznaczone klasy bonitacyjne
- usytuowanie budynków
- stabilizowane trwale punkty załamania granic
- numery budynków
- nazwy ulic, oznaczenia dróg publicznych i inne dane porządkowe (w tabeli z boku mapy)
Skale: 1:500, 1000, 2000, 5000
30. Działka ewidencyjna
Podstawowa jednostka ewidencji gruntów i budynków, jest to ciągły obszar gruntu położony w granicach jednego obrębu, jednorodny pod względem prawnym, wydzielony z otoczenia za pomocą linii granicznych ( kontury użytków, kontury klasyfikacyjne).
Działki budowlanej
Jest to nieruchomość gruntowa lub działka gruntu, której wielkość cechy geometryczne dostęp do drogi publicznej, oraz wyposażenie w urządzenia infrastruktury technicznej spełniają wymogi obiektów budowlanych wynikające z odrębnych przepisów i prawa miejscowego (planu zagospodarowanie przestrzennego).
31. podmiot i przedmiot
Podmiotu
Osoby fizyczne – imiona nazwiska, imiona rodziców, miejsce zamieszkania
Osoby prawne – siedziba, nazwa (pełna i skrót), ewentualnie numer
Oraz stosunek prawny osoby fizycznej lub prawnej do gruntu podany w formie prawnej (nazwy lub numeru aktu pranego)
Przedmiotu
Grunt – położenie, granice, powierzchnia, użytki, lasy, oznaczenie KW
Budynki – położenie, przeznaczenie, dane techniczne
32. użytek gruntowy, klasa gruntu
Ciągła część powierzchni ziemi użytkowana na ten sam cel i w sposób jednolity.
33. Jak numeruje się działki w ewidencji gruntów
Numerujemy liczbami arabskimi bez odstępów, gry zapomniano o jakiejś działce to numer parceli stary do licznika, a do mianownika idzie nr z podziału danej działki:
34. informacje określające działkę
Danymi działki w ewidencji są:
- nr działki ewidencyjnej, który stanowi część składową identyfikatora
- numeryczny opis granic działki dokonany za pomocą wsp. punktów określających położenie linii granicznych
- pole powierzchni działki, które wyliczane jest ze współrzędnych (dokł. do 1m2)
- informacje dotyczące konturów użytków i klas gleboznawczych w granicach działki
- wartość działki i data zawarcia transakcji
- inf. dot. nr jedn.rej.
- oznaczenie KW, a gdy nie ma to nr zbioru dokumentów
- inne ozn. prawne dot. Działki, sposobu użytkowania niż własność
- nr rejestru zabytków
- nr rejonu statystycznego tego obrębu
...
machowski.bartosz46