Agata Tanikowska
Temat: Postępowanie fizykoterapeutyczne w leczeniu ostrogi piętowej.
WSTĘP
Ostroga piętowa (łac. Calcar calcanei) – zmiany zwyrodnieniowe okolicy wyrostka przyśrodkowego guza piętowego kości piętowej, będące przyczyną powstania narośli kostnej, która powoduje zapalenie rozcięgna podeszwowego i ból ograniczający lub uniemożliwiający poruszanie się. Proces chorobowy toczy się nie w punkcie ostrogi, tylko 2-3 mm w kierunku palców. RTG prezentuje guzkowate zwapnienie w miejscu przyczepu rozcięgna podeszwowego.
Drugą przyczyną jest zapalny proces w okolicy przyczepu ścięgna Achillesa, ewentualnie z towarzyszącym procesem zapalnym głębokiej kaletki ścięgna Achillesa (ból zlokalizowany nad piętą).
W praktyce najczęściej w leczeniu ostrogi piętowej korzysta się z zabiegów fizykoterapeutycznych, np. jonoforezy, laseroterapii, ultradźwięków. W celu złagodzenia bólów stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwzapalne. Jeżeli dolegliwości nie ustępują, stosowane są kortykoidy. Ostrogi można leczyć na wiele sposobów, czasami jedynym wyjściem jest operacja, ale zmiany mają tendencję do nawrotów. Jest to choroba przewlekła, a leczenie wymaga cierpliwości ze strony pacjenta i lekarza.
Do grupy osób wysokiego ryzyka zachorowania na ostrogę piętową z reguły zaliczane są osoby z:
· przeciążeniami statycznymi, np. długotrwała praca stojąca
· chorobami kręgosłupa i zmianami zwyrodnieniowymi stawów
· zaburzeniami właściwej biomechaniki chodu
· nadwagą
· przeciążeniami sportowymi, np. u biegaczy, skoczków
· niewygodnym obuwiem, np. wysoki obcas, płaska podeszwa
· wadami postawy, np. koślawość kości piętowej (obciążanie wewnętrznej strony pięty) czy płaskostopie poprzeczne
· mikrourazami (rzadko występuje złamanie zmęczeniowe guza piętowego)
· tzw. neuropatią Baxtera (uciskiem gałązki nerwu piszczelowego)
· zapaleniem tkanki tłuszczowej pod guzem piętowym
CELE FIZYKOTERAPEUTYCZNE
1. Zahamowanie procesu zapalnego rozcięgna podeszwowego,
2. Rozgrzanie i rozciągnięcie tylnej grupy goleni,
3. Likwidacja dolegliwości bólowych uniemożliwiających poruszanie się,
4. Poprawa stabilizacji stopy w pozycji pośredniej w fazie podparcia,
5. Rozbicie narośli kostnej,
6. Przyspieszenie procesu regeneracyjnego guza piętowego.
METODYKA WYKONANIA ZABIEGU
Przed rozpoczęciem terapii należy dokładnie oczyścić i zdezynfekować miejsce zabiegowe. Każdorazowo pytać się o samopoczucie pacjenta przed zabiegiem, w jego trakcie i po zakończeniu. Sprawdzać stan miejsca zabiegowego. Określenie bólu w skali VAS.
Seria zabiegów – 2 tygodnie, codziennie.
Fala uderzeniowa – 5zabiegów w tygodniowych odstępach.
1. UD – fala o częstotliwości 1MHz, ciągła, dawki wzrastające od 0,6W/cm2 – 2 W/cm2 , metoda dynamiczna,
2. Fonoforeza- lek przeciwbólowy np. Diclac, fala o częstotliwości 1MHz, ciągła, dawka 1W/cm2, metoda dynamiczna ,
3. Laseroterapia – laser IR(830mn), dawka 4-6J/cm2, moc 300mW ,
4. Krioterapia – opkład ColdPack, 30min, schłodzony do -12stopni C
5. Jonoforeza z lekiem przeciwbólowym (Ibuprofen, Naproxen,Voltaren), 15min., natężenie do 3mA/cm2,
6. Terapia falą uderzeniową SWT – od 600 do 1000 uderzeń, 1-8Hz.
UWAGI!
Zabieg należy natychmiast przerwać, jeśli pacjent zgłasza wzmagające się dolegliwości bólowe promieniujące powyżej stawu skokowego górnego.
Leczenie dodatkowe:
Kinesiotaping i taiping sportowy – wspomagające plastrowanie . Jest wiele doniesień naukowych o skuteczności taipingu guza piętowego.
Odciążenie kończyn dolnych – większa porcja relaksu w pozycji horyzontalnej. Zmniejszenie intensywności pracy czy statycznego wysiłku fizycznego, szczególnie w pozycji stojącej. Unosić kończyny dolne na krześle lub piłce gimnastycznej podczas relaksu, dodać do tego ćwiczenia izometryczna mięśni.
Ćwiczenia izometryczne mięśni łydek – np. wspinanie się na palcach i piętach (stojąc lub siedząc), minimum 1-2 razy dziennie.
Stretching - rozciąganie mięśni łydek i rozcięgna podeszwowego. Zarówno rozciąganie mięśni w stronę zgięcia grzbietowego jak i podeszwowego stopy jest skuteczne, dla różnych grup pacjentów. Przynosi ulgę w bólu i zmniejszenie dyskomfortu stóp.
Techniki osteopatyczne, manualne - mobilizacje i manipulacje stawów oraz zniesienie napięcia poszczególnych struktur w obrębie łańcucha biomechanicznego powstającego podczas chodu;
1. Likwidacja stanów napięciowych w obrębie dolnych,
2. Mobilizacje kości piętowej i stawów stopy
3. Przywrócenie właściwej trofiki nerwu piszczelowego (korzonki S1, S2) oraz nerwu medial plantares (korzonki L4, L5) przez neuromobilizacje, mobilizacje i manipulacje na wysokości odpowiednich segmentów ruchowych kręgosłupa.
LITERATURA
1. B. Jasiak-Tyrkalska, J. Jaworek, B. Frańczuk: Ocena skuteczności dwóch różnych zabiegów fizykalnych w kompleksowej fizjoterapii podeszwowej ostrogi piętowej, Fizjoterapia Polska 2007, 7, s.145-154.
2. L. Wasilewski, K. Kidawa, E. Fojcik, Z. Śliwiński „ Analiza leczenia zmian zwyrodnieniowych okolic guza piętowego tzw. „ostrogi piętowej” falą uderzeniową na materiale własnym” Kwart. Ortop. 2012, 1, str. 111, ISSN 2083- 8697.
3. E. Boerner1, E. Toruń-Kotarska, J. Kuciel-Lewandowska „Porównanie skuteczności działania ultradźwięków w zależności od dawki w leczeniu ostrogi kości piętowej” Medycyna Fizykalna, Acta Bio-Optica et Informatica Medica 3/2009, vol. 15.
4. T. Gaździk: Ortopedia i traumatologia. Podręcznik dla studentów medycyny, Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2002.
5. A. Straburzyńska-Lupa: Zastosowanie ultradźwięków w leczeniu tzw. ostrogi piętowej w świetle badań własnych, Rehabilitacja, 2005 1, s. 79-86. Ortopedia i Traumatologia Vol. 7, Nr 1, 2005, 79-86.
6. Spacca G; Necozione S; Cacchio A Physical Medicine and Rehabilitation Unit, Department of Neuroscience, San Salvatore Hospital, L'Aquila, Italy. “ Publikacje nt. terapii falami uderzeniowymi”
Z artykułów (Neme tego nie ma w swojej wersji)
Do nr 2 z literatury: zmniejszenie bolesności w skali VAS do 92%, liczba zabiegów 5,parametry 2,5bara ciśnienia 10Hz częstotliwość 2000liczba uderzeń 5min czas zabiegu
Do nr3 z lit: dawka 0,8w/cm2 najskuteczniejsza,100%wypełnienia,1hz częstotliwość,5min czas zabiegu,zmiejszenie bólu w Vas o 71%
C o do laseroterapii do przedział 4-6J/cm2 bo trzeba działać głównie przeciwbólowo.
maarteczka15