Układ pokarmowy
Robert Franczyk
Zakład Anatomii Prawidłowej i Klinicznej
WUM
Jama ustna
Gardło
Przełyk
Żołądek
Jelito cienkie (dwunastnica, czcze, kręte)
Jelito grube
- Kątnica
- Okrężnica: wstępująca, poprzeczna, zstępująca, esowata
- Odbytnica
Górny / dolny odcinek
Granica: mięsień wieszadłowy dwunastnicy =
Mięsień / więzadło Treitza
Brzuch
Ściany
Jama brzuszna
Narządy
Linia podżebrowa – najniższe punkty łuków żebrowych
Linia międzykolcowa – kolce biodrowe przednie górne
Okolice:
- Nadbrzusze
- Śródbrzusze
- Podbrzusze
Dwie linie pionowe – brzegi mięśni prostych brzucha:
Nadbrzusze
- Nadbrzusze właściwe
- Dwie okolice podżebrowe
Śródbrzusze
- Okolica pępkowa
- Dwie okolice boczne
Podbrzusze
- Okolica łonowa
- Dwie okolice pachwinowe
Ściana brzucha
1) Skóra
2) Tkanka podskórna
3) Powięź podskórna
4) Powięź powierzchowna brzucha
5) Mięśnie
6) Powięź poprzeczna
7) Otrzewna ścienna
Tylna ściana
Mięśnie:
- Czworoboczny lędźwi
- Lędźwiowy większy
- Lędźwiowy mniejszy
Ściana boczna
- Skośny zewnętrzny brzucha
- Skośny wewnętrzny brzucha
- Poprzeczny brzucha
Ściana przednia
- Prosty brzucha
- Piramidowy (stożkowaty )
Jama otrzewnowa – otrzewna ścienna a trzewna
Przestrzeń wewnątrz-, zewnątrzotrzewnowa
wewnątrzotrzewnowo – w przestrzeni ograniczonej otrzewną ścienną
- Jest krezka (poza kątnicą wolną) – przejście otrzewnej ściennej w trzewną, naczynia, nerwy, węzły chłonne
Przestrzeń zewnątrzotrzewnowa
Miedzy otrzewną ścienna a ścianą brzucha (przed-, za-, podotrzewnowa)
- Nerki, nadnercza
- Trzustka
- Dwunastnica (poza częścią górną)
- Okrężnica wstępująca i zstępująca
- Pęcherz moczowy
- Gruczoł krokowy
- Nasieniowody
Sieć większa
Dwie blaszki otrzewnej
Od krzywizny większej żołądka i opuszki dwunastnicy
Zwisa swobodnie do spojenia łonowego
Sieć mniejsza
Przełyk, krzywizna mniejsza żołądka, cz. górna dwunastnicy, wnęka wątroby
Szpara ust -> cieśń gardzieli
- Przedsionek jamy ustnej
- Jama ustna właściwa
Przedsionek jamy ustnej
Ograniczenia:
Przód – wewnętrzna powierzchnia ust
Bok – -II- -II- policzków
Tył – wyrostki zębodołowe szczęk, część zębodołowa żuchwy, dziąsła, zęby
Ujście ślinianki przyusznej
Drobne gruczoły ślinowe warg, policzków
Wargi
Górna, dolna, kąty ust (na poziomie kłów)
Części:
- Skórna
- Śluzowa
- Pośrednia (czerwień ust) – przejściowa
Podłoże – mięsień okrężny ust
Policzki
Od kąta ust do małżowiny usznej i od łuków jarzmowych do dolnego brzegu żuchwy
Skóra
Tkanka podskórna
Powięź
Mięsień policzkowy (mimiczny)
Gruczoły
Błona śluzowa
Jama ustna właściwa
Góra – podniebienie twarde i miękkie
Dół – okolica podjęzykowa
Przód – zęby, dziąsła, wyrostki zębodołowe szczęk, część zębodołowa żuchwy
Tył – cieśń gardzieli
Podniebienie
- Twarde – podstawa kostna
Wyrostki podniebienne szczęk, blaszka pozioma kości podniebiennej
Brodawka przysieczna
Fałdy podniebienne poprzeczne
Szew podniebienia
- Miękkie – mięśnie, błona śluzowa
Języczek, łuki podniebienno-językowe, -gardłowe
Rozcięgno podniebienia – podstawa
Mięśnie – podniebienno-językowy, - gardłowy, języczka, napinacz i dźwigacz podniebienia miękkiego
Okolica podjęzykowa
Przepona jamy ustnej, mięśnie:
- Żuchwowo-gnykowe
- Bródkowo-gnykowe
- Dwubrzuścowe (brzuśce przednie)
Wędzidełko języka
Fałdy podjęzykowe (ślinianki podjęzykowe mniejsze i ich ujścia)
Mięsko podjęzykowe (ujście przewodów: ślinianki podżuchwowej i podjęzykowych większych)
Fałdy strzępiaste
Zęby mleczne
Mleczne – 20
- w kwadrancie:
2 siekacze
1 kieł
2 trzonowe
2 1 2
Brak zębów przedtrzonowych
Okres wyrzynania zębów mlecznych
Dolne pierwsze zęby sieczne
Górne pierwsze zęby sieczne
Górne drugie zęby sieczne
Dolne drugie zęby sieczne
Pierwsze zęby trzonowe
Kły
Drugie zęby trzonowe
Zęby stałe
32
W kwadrancie:
2 sieczne
2 przedtrzonowe
3 trzonowe
3 2 1 2
Okresy wyrzynania
Pierwsze trzonowe / pierwsze sieczne
Drugie sieczne
Pierwsze przedtrzonowe
Drugie przedtrzonowe
Drugie trzonowe
Trzecie trzonowe
Ząb
Korona (szkliwo) / szyjka / korzeń (cement)
Szkliwo / zębina / miazga
Komora zęba (korona)
Kanały korzenia
Otwór szczytowy korzenia
(naczynia, nerwy)
Przyzębie
Zębodół
Język
Trzon – 2/3 przednie
Nasada
Na grzbiecie języka – bruzda graniczna
Migdałek językowy
Bruzda pośrodkowa języka
Brodawki języka
Kubki smakowe:
- Okolone
- Liściaste
- Grzybowate
Unerwienie
smakowe:
Trzon – n. VII
Nasada – n. IX
- Nitkowate
Mięśnie języka
Wewnętrzne:
Podłużny górny i dolny – skraca język
Poprzeczny – zwęża język
Pionowy – spłaszcza język
Zewnętrzne (poruszają językiem):
Bródkowo-językowy
Gnykowo-językowy
Rylcowo-językowy
Unerwienie – nerw podjęzykowy (XII)
Ślina
- Surowicza – ślinianka przyuszna
Amylaza ślinowa – trawienie cukrów
- Śluzowa – drobne gruczoły
Mucyna – gęsta, lepka ślina
- Surowiczo-śluzowa – ślinianka podjęzykowa, podżuchwowa
Lizozym
Laktoferryna
Ślinianki przyuszne
Do przodu od małżowiny usznej
Bezpośrednie sąsiedztwo n. VII
Przewód wyprowadzający – m. żwacz, przebija m. policzkowy, brodawka przyusznicza (wysokość II zęba trzonowego)
Ślinianki podżuchwowe – dół podżuchwowy
Przewód – mięsko podjęzykowe
Podjęzykowe większe
- Nosowa
- Ustna
- Krtaniowa
Część ustna gardła
Jama ustna a jama ustna – cieśń gardzieli:
- Góra - podniebienie miękkie, języczek
- Bocznie - łuki podniebienno-językowe, podniebienno-gardłowe, migdałek podniebienny (między łukami)
- Dół - nasada języka, migdałek językowy
Część krtaniowa gardła
Wejście do krtani:
- góra, przód – chrząstka nagłośniowa
- bok – fałdy nalewkowo-nagłośniowe
- tył – fałd międzynalewkowy
- Zamknięte – kęs do przełyku
- Szyjna – od chrząstki pierścieniowatej do wcięcia szyjnego rękojeści mostka
- Piersiowa – do rozworu przełykowego przepony
- Brzuszna – do wpustu żołądka
Sąsiedztwo:
...
anetushek