Dedykuję tę książkę moim rodzicom, którym zawsze tyle kłopotu sprawiało objaśnienie, z czego właściwie żyje ich syn, oraz mojej żonie Lizie, tak zawsze pomocnej mi w pracy, i mojemu synowi Jasonowi, któremu niezmiernie zależy na tym, aby jego imię znalazło się w książce.
John Fisher
PORADNIK PSIEJ PSYCHOLOGII
Przekład ANNA REDLICKA
Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne
Tytuł oryginału: Think Dog! An Owner's Guide to Canine Psychology
Autor: John Fisher
John Fisher jest specjalistą w dziedzinie behawioryzmu psów z rozległą, wieloletnią praktyką w Bookham, Surrey, związanym od lat z grupą weterynarzy z Kliniki Woodthorpe w Londynie. Wykłada też w Instytucie Studiów nad Psem i jest konsultantem wielu oficjalnych struktur weterynaryjnych zajmującym się problemami związanymi z zachowaniem się psów. Jest też członkiem-założycielem Association of Pet Behaviour Consultants.
First published in Great Britain 1990 by H. F. and G. Witherby Ltd.
© John Fisher
Zdjęcia na wkładkę wykonał: Robert Król
Projekt okładki i strony tytułowej: Dariusz Miroński
Zdjęcie na okładce: Agencja East-News
© Copyright for the Polish edition
by Państwowe Wydawnictwo Rolnicze i Leśne,
Redaktor merytoryczny: Marta Jerzmanowska Redaktor techniczny: Jolanta Dubielecka Korektor: Elżbieta Głuchowska
ISBN 83-09-01605-0 636.7
OD TŁUMACZA 12
WPROWADZENIE 14
CZĘŚĆ I CZYM JEST PIES? 16
1 POCHODZENIE PSA 17
Przodkowie 18
Wilcze ścieżki 19
2 JAK ROZWIJAŁA SIĘ PSYCHIKA PSA? 22
Noworodek (0 do 13 dni) 23
Faza psiej socjalizacji (14 do 49 dni) 24
Faza socjalizacji z człowiekiem (7 do 12 tygodni) 25
Faza ustalania hierarchii (12 do 16 tygodni) 29
Faza ucieczek (4 do 8 miesięcy) 30
Okres dojrzewania (6 do 14 miesięcy) 31
Wiek dojrzały (l do 4 lat) 32
3 MIEJSCE PSA W LUDZKIM STADZIE 34
Zamieńmy się miejscami 39
4 W JAKI SPOSÓB PSY SIĘ UCZĄ 45
Negatywna tigmotaksja 46
Wrażliwość na dotyk 47
Wrażliwość na dźwięki 47
Wrażliwość wzrokowa 48
Wrażliwość psychiczna 48
Zachowania charakterystyczne dla różnych ras 50
5 SZTUKA STOSOWANIA NAGRÓD 52
Zasady postępowania 53
Zastosujmy to w praktyce 54
6 SZTUKA STOSOWANIA KAR 57
Część II POZYTYWNE PODEJŚCIE DO PROBLEMÓW BEHAWIORALNYCH 65
7 TRUDNOŚCI WYCHOWAWCZE 66
8 STRESY 72
9 KŁOPOTY ŻYWIENIOWE WSKAZANIA 80
10 KŁOPOTY ŻYWIENIOWE FAKTY 85
Eukanuba 88
Dieta Hilla 89
Dieta naturalna 91
Jak czytać etykiety 92
Podsumowanie 93
11 UBOCZNE SKUTKI LECZENIA 95
12 KŁOPOTY WYCHOWAWCZE Z PUNKTU WIDZENIA TRESERA 105
13 KŁOPOTY Z HIERARCHIĄ STADA 112
Psy i niemowlęta 112
Psy i dzieci 117
Psy i dorośli 120
Psy i psy 124
14 AGRESJA 128
Agresja dziedziczna 131
Agresja nerwicowa 132
15 NADMIERNA POBUDLIWOŚĆ 135
16 W CO SIĘ BAWIĆ Z WŁASNYM PSEM 139
Zabawy w domu 139
Zabawy w ogrodzie 140
Zabawy w parku 140
CZĘŚĆ III PORADY DLA WŁAŚCICIELI PSÓW od A do Z 142
KŁOPOTY Z PSEM: JAK SIĘ ICH POZBYĆ 143
Agresja 143
Brudzenie w domu 143
Ciągnięcie na smyczy 144
Dieta 144
Goście 144
Gonienie innych zwierząt 145
Gryzienie przedmiotów 145
Kopanie 146
Lizanie 146
Nadaktywność 147
Nadmierne poczucie własności 148
Nadpobudliwe zachowanie 148
Nerwowość 148
Niszczycielstwo 149
Obrona 149
Obrona terytorium 149
Ogryzanie 149
Odruchy kopulacyjne 149
Przywoływanie 150
Podniecenie jazdą samochodem 150
Szczekliwość 150
Ucieczki 151
Gryzienie 152
Walka 152
Wskakiwanie na ludzi 153
Wycie 154
Zjadanie odchodów 154
Znaczenie terenu 155
Żebractwo 155
Pies, udomowiony przez człowieka przed tysiącami lat, bardzo szybko stał się czymś więcej niż zwyczajnym zwierzęciem gospodarskim. Był pomocnikiem, nieodłącznym towarzyszem polowań, po prostu przyjacielem. Ten trwający przez wieki bardzo bliski kontakt spowodował, że niemal zapomniano o jego pochodzeniu od dzikiego drapieżcy. Dama pieszcząca miniaturowego pudełka - pisze Fisher - ze zgrozą odrzuciłaby sugestię, że w drobnym ciałku jej pupila drzemią uśpione instynkty wilka. Rzeczywiście dzisiaj rzadko o tym pamiętamy.
Dobry pies był przez wieki powodem do dumy. Toteż wieczorami, przy dzbanie wina, opowiadano niestworzone historie, których bohaterem był pies - mądry ponad miarę, sprytny i przemyślny. Z czasem okazywało się, że jeden potrafi liczyć, inny podawać panu ogień, jeszcze inny kradł węgiel, by jego ukochany pan nie zamarzł z zimna. Opowiadano też o psach, które rannych towarzyszy prowadziły prosto do lekarza weterynarii po pomoc. Wrodzonym przymiotom psa dodawano coraz to więcej cech czysto ludzkich. Od dawna też pisano dydaktyczne bajki, w których typowo ludzkie zalety i przywary przypisywano zwierzętom. Często ich bohaterem bywał pies, przedstawiany jako uosobienie wierności i lojalności, choć czasem i niewolniczego poddaństwa.
Antropomorfizację psa doprowadzono do szaleństwa w Hollywood. Po sukcesie Lassie, producenci często sięgali po “psie tematy”, stawiając przed czworonożnymi bohaterami coraz trudniejsze zadania, często stojące w rażącej sprzeczności z wrodzonymi predyspozycjami psa. W rezultacie widzowie otrzymywali przesłodzony obraz, na którym psy odbierają telefony lub ratują życie dzieciom w zupełnie nieprawdopodobnych okolicznościach, choćby stosując sztuczne oddychanie czy masaż serca.
Nic dziwnego, że karmieni taką “wiedzą” od najwcześniejszych lat zapomnieliśmy o prawdziwej naturze psa. Konsekwencje tego są fatalne. Oczekiwania i nadzieje właściciela rozmijają się zupełnie z faktycznymi możliwościami psa. Właściciel bądź rezygnuje z posiadania czworonoga, bądź morduje się przez kilkanaście lat z rozwydrzonym potworem, stanowiącym zagrożenie dla wszystkich wokoło.
Książka ta jest pierwszym w Polsce przewodnikiem psychologii psów, mającym pomóc właścicielom w wychowaniu miłego, posłusznego zwierzęcia ku obopólnej satysfakcji. Bez łamania charakteru i stosowania przemocy. Fisher obala wiele mitów i przesądów, głęboko zakorzenionych w powszechnym mniemaniu - zaiste nie łatwe to zadanie, nie ma bowiem nic trwalszego niż powszechnie uznane sądy.
Bardzo ciekawe są rozważania autora o wpływie diety na zachowanie psów. Nie wszystkie z wymienionych karm są już na naszym rynku, ale warto wiedzieć, jaki wpływ na organizm zwierzęcia mogą mieć poszczególne składniki pożywienia.
Wiele miejsca poświęca autor leczeniu homeopatycznemu, jednak radziłabym powstrzymać się od sprawdzania działania tych leków - lekarze weterynarii mają pełne ręce roboty z naprawieniem błędów domorosłych znachorów. Bywa, że na skuteczną pomoc jest już za późno.
Wszystkim hodowcom polecam natomiast rozdział o kształtowaniu się charakteru szczeniaka. Jakże często, ogarnięci chęcią wyhodowania pięknego psa, zapominają o tym, że sukces na wystawie to pięć minut radości, a z psem przebywamy dwadzieścia cztery godziny na dobę przez wiele lat. Na ogół nabywcom nie zależy wcale na wystawach, oni chcą mieć po prostu wiernego przyjaciela. Z tej książki dowiedzą się jak wybierać szczeniaka, aby codzienne życie z nim było przyjemnością, a nie męczarnią.
Czy jest przyjaciel równy mu,
co ścieżkę wskaże ci.
Uczciwe serce, wierny druh,
duch wielki w oczach lśni.
Artysta w pracy,
w sportach mistrz,
...
jugata1