Jedność przedmiotowa.
Nie jest zjawiskiem dominującym w tekstach dokumentów. Częściej mamy do czynienia z przypadkiem przedmiotów równorzędnych, więc zawsze trzeba dość rozważnie podchodzić do kwestii przedmiotów i jedności. Zawsze konieczna jest duża wnikliwość; niekiedy tekst sugeruje, że prezentowane przedmioty tworzą jedność, a w istocie jest to tylko wybór kilku z nich.
Przedmioty poboczne.
Są omawiane przy okazji przedmiotu głównego, stanowią dla niego tło, uzupełnienie, wprowadzenie. To najtrudniejsza kategoria przedmiotów. Aby odnieść się do niego, trzeba dobrze znać grupę docelową, dla której tworzy się go. Jeśli znamy te oczekiwania to można uwzględnić, czy przedmiot ten zawierać w metadanych.
Aspekt, ujęcie, punkt widzenia.
Liczne publikacje, zarówno przyczynki i szkice, jak i obszerne rozprawy i podręczniki, prezentując przedmiot charakteryzują go pod określonym względem, w jakimś aspekcie, z pewnego punktu widzenia. Autor przedstawia swój punkt widzenia pod różnym kątem; raz dany aspekt widziany z perspektywy socjologicznej, raz ze społecznej lub psychologicznej, a więc ten sam przedmiot widziany z różnych stron.
Forma dokumentu.
Rozróżniamy 2 kategorie dokumentu: piśmienniczą i wydawniczą.
Wydawnicza: czasopismo, dziennik, wszystko co wiąże się z tymi terminami.
Piśmiennicza: bibliografia, słownik, tekst literacki, nuty, rysunki techniczne, podręcznik, encyklopedia, tabele statystyczne.
Jeżeli podstawą analizy jest tekst dokumentu niebędącego dokumentem graficznym, trzeba określić precyzyjnie jego postać, np. nagranie magnetofonowe, płyta gramofonowa, CD-ROM. Różne dokumenty mogą prezentować ten sam przedmiot w różnych formach piśmienniczych i wydawniczych, jednak dokumenty o różnych przedmiotach mogą posiadać taką samą formę.
Forma dokumentu jest przeważnie drugorzędnym pojęciem opisowym. Kiedy w tekście występuje wielka liczba przedmiotów, które nie tworzą jedności, bądź treść dokumentu jest na tyle uniwersalna, że nie można jej określić ‘przedmiotowo’ (np. encyklopedia), albo gdy zebrane teksty łączy jedynie wspólna forma piśmiennicza i wydawnicza (opisem przedmiotowym są czasopisma jako całość, tematyka czasopism społecznych jest na tyle rozbudowana, że nie można ich dokładnie zakwalifikować, jak do czasopism społeczno – kulturalnych) – to forma staje się podstawą do opisu przedmiotowego. Jest tak w przypadku uniwersalnych encyklopedii, czasopism treści ogólnej, zbiorów aforyzmów, modlitewników, śpiewników, zbiorów nut, kalendarzy.
Hasła przedmiotowe.
Dzielą się na proste i rozwinięte.
Proste: składa się tylko z tematu, np. Literatura Francuska, temat tradycyjnie pisany wielką, litera jest elementem obowiązkowym hasła i może być tylko jedno.
Rozwinięte: temat + co najmniej jeden określnik; pisane małą literą. W tradycji polskiej, z wyjątkiem nazw własnych, poszczególne elementy hasła oddzielane są separatorami (temat od określnika, określnik od określników).
W JHP BN separatorem jest myślnik ze spacjami z obu stron.
Jeśli w haśle ma wystąpić więcej niż jeden określnik, trzeba je ustawić w określonej kolejności, na ogół zależnej od typu określnika. Obecnie hasło przedmiotowe rozwinięte w JHP BN powinno być zbudowane według zasad: temat (dopowiedzenie) – określniki rzeczowe – określnik geograficzny – określnik chronologiczny. Hasła przedmiotowe tworzą opis przedmiotowy tego dokumentu czy obiektu, czyli jego charakterystykę. Opis przedmiotowy może być jedno- lub wielokrotny (co najmniej 2 hasła).
Podział Łysakowskiego ze względu na rodzaje tematów:
· przedmiotowe - najobszerniejsza klasa katalogów; tematy z pewnym uproszczeniem wyrażane nazwami pospolitymi, nie są nazwą klasy
· jednostkowe - tematy nazywające obiekty, które mają jeden desygnat, a więc nazwy przedmiotów wyjątkowych; dzielą się na osobowe, geograficzne i rzeczowe, tj. np. wydarzenia historyczne, dzieła anonimowe, instytucje i organizacje
· klasowe - nazwy klas, dziedzin życia naukowego i gospodarczego; poszczególne nauki i ich całości. Dzisiaj nie stosowane, gdyż są niepotrzebne; tworzą je podręczniki z różnych dziedzin, czasopisma katalogowane jako całość, wydawnictwa ciągłe
· formalne - stosowane w sytuacjach wyjątkowych, zastępczo, kiedy dzieło nie stanowiło jedności tematowej, gdy nie dało się go uogólnić lub gdy charakteryzowało się powszechnie znaną i poszukiwaną formą piśmienniczą; stosuje się je do katalogowania literatury pięknej.
Wszystkie tematy nie jednostkowe, oraz nie klasowe i nie formalne, nazywamy ogólnymi.
attina