ANTROPOMOTORYKA.doc

CECHY RUCHU – są narzędziami służącymi do opisu przebiegu ruchu. Będą reprezentować efektywną stronę ruchu, gdzie konieczność opisu ruchu potrzebna jest w procesie nauczania i doskonalenia techniki, oraz przy ocenie ruchu w różnych dyscyplinach, jak np. w gimnastyce akrobatycznej, łyżwiarstwie figurowym, skokach narciarskich, skokach do wody itp.                         

RUCHY ACYKLICZNE – mają 3-fazową strukturę ruchu. Są to ruchy jednoaktowe, które nie posiadają powtarzającej się struktury ruchu. Mają charakterystyczny początek i koniec.

Obserwuje się je w: ewolucjach gimnastycznych, różnego rodzaju rzutach, w skokach itp.

I faza – początkowa – służy do przygotowania aparatu ruchu do wzmożonego wysiłku w czasie fazy głównej. Stwarza optymalne warunki do realizacji ruchu, np. przez: zamach, odmach, rozbieg, naskok itp. Faza ta stwarza warunki poprzez nadanie prędkości początkowej, wstępne rozciągnięcie mięśni, wydłużenie drogi działania i zwiększenie energii kinetycznej. Faza ta musi wystąpić, gdyż świadczy o dokładności wykonywanego ruchu i jego perfekcji. Są jednak sporty, gdzie świadomie pominięto tą fazę, np. w boksie ( cios ), w koszykówce ( rzut do kosza ) – a jest to podyktowane taktyką danej dyscypliny.

II faza – główna – sprowadza się do wykonania głównego zadania. Zaczyna się – kiedy kierunek ruchu jest zgodny z tym właściwym; a kończy się – gdy przestajemy mieć wpływ na ruch, np. przez koniec kontaktu z podłożem.

III faza – końcowa – ma na celu wyhamowanie ciała z szczytowego punktu ruchu ( w fazie głównej ) w stan spoczynku bądź w stan przejściowy. Jest tu wykonana duża praca  w celu wyhamowania prędkości. Jej funkcją jest amortyzacja i bezpieczne zakończenie ruchu, by nie doszło do kontuzji. Faza ta oceniana jest w takich sportach jak np.: gimnastyka, łyżwiarstwo figurowe, skoki narciarskie, skoki do wody itp.

RUCHY CYKLICZNE – mają 2-fazową strukturę ruchu ( posiadają jeden charakter ruchu powtarzający się w czasie ) . W ruchach cyklicznych wydziela się cykl ruchu, który powtarzany jest wielokrotnie, jednakowo, w jednej i tej samej kolejności, gdzie jeden cykl nierozerwalnie przechodzi w drugi. Występują one w: chodzie, biegu, wioślarstwie, pływaniu, jeździe na rowerze.   

I faza – przejściowa – łączy fazę końcową poprzedniego ruchu z fazą początkową następnego ruchu.

II faza – główna – sprowadza się do wykonania głównego zadania ( przez wykorzystanie siły napędowej do wykonania określonego ruchu ).

Przykłady faz głównych:W biegu – odbicie i lot.W skoku – odbicie i lot.W pływaniu – pociągnięcie i odepchnięcie.W jeździe na rowerze – naciśnięcie na pedał, oraz pociągnięcie ( połączonego buta z pedałem do góry ).

OGÓLNA STRUKTURA – dotyczy uporządkowania kluczowych elementów ruchu w całość działania ruchowego – jest ujęciem hierarchicznym. Kojarzymy ją ze strukturą fazową.CECHY FENOGRAFICZNE – pozwalają na subiektywno-jakościową analizę ruchu, zewnętrznym przejawem tych cech jest dokładność techniki. Są subiektywne – bo trudno jednoznacznie je zmierzyć i ocenić.

Są jakościowe – bo dotyczą przebiegu ruchu.Pomiędzy tymi cechami zachodzą wzajemne, wielostronne i zmienne powiązania – co wskazuje na złożoność i zróżnicowanie przebiegu ruchu, np. ktoś kto nie zna się – oceni ruch, że jest dobry; a trener – może zauważyć tu błędy.Stosowanie kamery video – analizowanie ruchu klatka po klatce co zwiększa obiektywizm oceny.Ruch oceniany jest często przez sędziów, którzy muszą być osobami kompetentnymi( skrajne noty są odrzucane; zaś noty sędziego, który reprezentuje to samo państwo co zawodnik – nie są brane pod uwagę ).RYTM – to dynamiczno-czasowe uporządkowanie ruchu, jego istotą są charakterystyczne proporcje faz i cykli ( proporcjonalność – każda faza lub cykl trwać będzie tak samo ).

Każdy ruch ma w sobie właściwy rytm, który sprowadza się do charakterystycznych napięć i rozluźnień mięśni. W niektórych dyscyplinach sportu, rytm jest ściśle określony i narzucony, np. w wioślarstwie, w biegu przez płotki itp.

,, Zjawisko przenoszenia się ( udzielania )rytmu’’ – efekt CARPENTERA.

Występuje np. w biegach długodystansowych, kiedy kilku zawodników biegnie w jednym rytmie

- wpływa to na lepszą ekonomiczność ich biegu oraz zachowanie większych sił, które zawodnik może wyzwolić na finiszu.

Rytm uwarunkowany jest:-Rytmizacją - Różnicowaniem ruchów - Sprzężeniem ruchówI. Dokładność - to stopień zgodności wyniku z celem; ruch będzie dokładny kiedy jego przebieg będzie zgodny z wzorem technicznym.II. Płynność – dotyczy ciągłości przebiegu ruchu; jest to płynne przechodzenie z jednej fazy w drugą, bez żadnych przerw w ruchu. Przeciwieństwem są ruchy szarpane, kanciaste.

przestrzenna – przebiega po torach zaokrąglonych.czasowa – brak przerw w ruchach. dynamiczna – równomierność zmian napięć i rozluźnień mięśni.

III. Stałość – jest to stopień zgodności powtarzanych ruchów. Powtarzanie tego samego ruchu za każdym razem – gdzie nie ma mowy o przypadku.  przestrzenna – stałe położenie poszczególnych części ciała w ruchu.czasowa – wszystkie fazy odbywają się w jednakowych odstępach czasu.dynamiczna – podobna siła we wszystkich fazach.IV. Zakres – dotyczy przestrzennej rozległości przebiegu ruchu; powinien być optymalny dla każdej dyscypliny sportowej. Optymalny maksymalny

PRZENOSZENIE ( SPRZĘŻENIE ) – obrazuje wzajemny stosunek ruchów cząstkowych i ich połączenie. Związane jest ono z kumulowaniem energii ( przenoszeniem ) i tworzeniem łańcuchów biokinematycznych. Wyróżniamy dwa kierunki przenoszenia:odśrodkowy – siła przenoszona jest z tułowia na kończyny.

Z tułowia na kończyny górne – np. rzuty, pchnięcia, ciosy, zagrywki itp.

Z tułowia na kończyny dolne – np. p. nożna – kopnięcie, pływanie – praca nóg.

Z tułowia na głowę – np. p. nożna – uderzenie głową.

dośrodkowy – siła przenoszona jest z kończyn na tułów.Z kończyn górnych na tułów – np. skoki w dal. Z kończyn dolnych na tułów – np. skok wzwyż.Z głowy na tułów – ruchy głowy nadają kierunek ruchu, np. przewrót w  przód, wychwyt z karku.

CECHY MECHANICZNE – pozwalają na obiektywno-jakościową ocenę ruchu ( analizę ruchu ).Określają przestrzenno-czasowe oraz dynamiczne parametry ruchu, które są ilościowo wymierne przy zastosowaniu biomechanicznych metod.

KINETYCZNE – określają czasowe parametry ruchu czyli drogę, i jej parametry pochodne: znając drogę i czas – można wyliczyć prędkość i przyśpieszenie.

DYNAMICZNE – obrazują wysycenie ruchu siłą, i mają charakter wymierny. Można je  zmierzyć np. za pomocą platformy tensometrycznej.

Schemat cech przebiegu ruchu wg SCHNABELLA.

Moc – to zawarty  w ruchu ładunek siły.

Cechy przebiegu ruchu – na przykładach.I. RZUT OSZCZEPEM:

1. Struktura ruchu – ruch ten ma strukturę acykliczną.

faza początkowa – jest nią rozbieg i zamach ramienia z oszczepem w tył.

faza główna – jest nią wyrzut oszczepu.

faza końcowa – jest nią wyhamowanie ruchu (impetu) ciała.

2. Cechy fenograficzne – których zewnętrznym przejawem jest dokładność techniki:

Rytm – rytm wystąpi, jeśli będą zachowane odpowiednie proporcje poszczególnych faz tego ruchu.Dokładność – ruch ten będzie doskonały, kiedy jego przebieg będzie zgodny z wzorem technicznym. Płynność – ruch ten będzie płynny, kiedy nie ma zatrzymania i jedna faza płynnie przechodzi w drugą.Stałość – będzie zachowana, kiedy w kilku kolejnych rzutach będzie taka sama odległość.Zakres – jest optymalny.Przenoszenie – podczas rozbiegu ma charakter odśrodkowy (siła przenoszona jest z tułowia na kończyny dolne), a w czasie rzutu – ma charakter dośrodkowy (siła przenoszona z kończyny górnej na tułów).

II. UDERZENIE PIŁKI NOGĄ:

1. Struktura ruchu – ruch ten ma strukturę acykliczną.

faza początkowa – jest nią zamach nogą, która będzie uderzała piłkę.

faza główna – jest nią uderzenie piłki nogą.faza końcowa – jest nią wyhamowanie ruchu (impetu) nogi po uderzeniu.

2. Cechy fenograficzne – których zewnętrznym przejawem jest dokładność techniki:Rytm – rytmiczność jest zachowana, ponieważ wszystkie proporcje czasowe poszczególnych faz zostały zachowane.

Dokładność – uderzenie będzie dokładne, jeśli zostanie technicznie poprawnie wykonane; lub kiedy piłka w padła do bramki w zamierzony jej punkt (np. górny lewy róg).Płynność – ruch ten będzie płynny, kiedy nie ma zatrzymania i jedna faza płynnie przechodzi w drugą.Stałość – będzie zachowana, kiedy przy wielokrotnych powtórzeniach uderzenia piłki ich charakter będzie taki sam.Zakres – będzie różny w zależności od sytuacji jaka wystąpi na boisku.   Przenoszenie – ma charakter odśrodkowy (siła przenoszona z tułowia na kończynę dolną).

TEMAT:SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA.

SPRAWNOŚĆ FIZYCZNA – to wysoki poziom zdolności motorycznych oraz szeroki zakres umiejętności ruchowych, którym powinno towarzyszyć: pozytywne nastawienie, dobre chęci oraz odpowiednia motywacja do aktywności ruchowej.

Zdolności motoryczne i umiejętności ruchowe wyznaczają potencjał motoryczny.

Osoba sprawna fizycznie – to osoba zdrowa, posiadająca harmonijną budowę ciała, i która szybciej będzie się uczyła umiejętności ruchowych od innych osób.

Sprawność fizyczna – jest sumą sprawności ruchowej i sprawności motorycznej.

Sprawność ruchowa – to stopień opanowania własnego ciała, na który składa się zespół nabytych umiejętności ruchowych oraz odpowiedni stan rozwoju aparatu ruchu umożliwiający wykorzystanie tych umiejętności.

Sprawność motoryczna – to poziom rozwoju cech ( zdolności ) motorycznych, będących efektem zamierzonego i niezamierzonego wyćwiczenia.

Można rozróżnić cztery koncepcje interpretacji sprawności fizycznej:

I. Koncepcja MECHANICZNO-BIOLOGICZNA.

Sprawność fizyczną porównuje się do sprawności maszyny, gdzie sprawność wyraża się stosunkiem pracy włożonej do pracy użytecznej. Koncepcja ta określa sprawność biologicznego działania ustroju, jednakże nie bierze pod uwagę nastawienia psychicznego.II. Koncepcja BEHAWIORALNA.Sprawność fizyczna jest rozumiana szeroko jako ,, stopień osiągniętego w ontogenezie poziomu zaradności i samodzielności motorycznej w różnych okolicznościach zewnętrznych’’.

Koncepcja ta wyraża sprawność fizyczną jako stopień ruchowej adaptacji do środowiska.Tak szeroko rozumiana sprawność fizyczna jest ciężka do zmierzenia.

Elementy tej koncepcji to:Poziom zdolności ( z uwzględnieniem wydolności ) – stan rozwoju zdolności motorycznych i wydolności krążeniowo-oddechowej co sprawia, że człowiek może wykonać daną czynność ruchową - Zasób umiejętności ruchowych wyznaczający granice działań motorycznych, które osobnik umie – potrafi wykonać.

- Pozytywne nastawienie i motywacja do aktywności ruchowej, co oznacza, że osobnik także chce osiągnąć pożądane efekty motoryczne.

III. Koncepcja MOTORYCZNA.

W myśl tej koncepcji sprawność fizyczna sprowadza się do poziomu zdolności motorycznych. Nie bierze się pod uwagę zasobu umiejętności. Jej plusem jest łatwa ocena zdolności motorycznych poprzez wykorzystanie różnorodnych testów. Zasób umiejętności i technika ich wykonania jest związana ze sprawnością ruchową.

Sprawność fizyczna = sprawność ruchowa + sprawność motoryczna.

Nieco inaczej sprawność motoryczną ujmuje profesor Raczek – uważa on, że termin sprawność fizyczna należy zastąpić terminem sprawność motoryczna, ponieważ najpełniej (szerzej) oddaje całokształt złożonych bio-psycho-społecznych podstaw sprawności człowieka.

W koncepcji tej podkreśla on tylko aspekty cielesne, a brak jest aspektów psychicznych i społecznych, które też w pewien sposób wpływają na sprawność motoryczną.SPRAWNOŚĆ MOTORYCZNA – to stopień uzewnętrznienia poziomu oraz struktury osobniczych uwarunkowań ( potencjalnych możliwości ) do wykonywania ruchowych czynności.Sprawność motoryczna sprowadza się do potencjału ruchowego, czyli zdolności, umiejętności ruchowych oraz zależności między nimi i z dużym uwzględnieniem aspektów psychicznych ( pozytywne nastawienie ). Sprawność motoryczna = sprawność fizyczna. 

IV. Koncepcja ZDROWOTNA.Sprawność fizyczna nawiązuje do zdrowia.

Sprawność fizyczna = zdrowie.Zdrowie, to nie tylko nieobecność choroby  i niedołęstwa, ale stan dobrego fizycznego, psychicznego i społecznego samopoczucia. Kształtując sprawność fizyczną ważne jest rozbudzenie świadomości, jak duży związek sprawności jest związany ze zdrowiem.

Komponenty wyznaczające tak rozumianą sprawność:

Morfologiczne:

skład ciała ( stosunek tkanki tłuszczowej aktywnej do biernej ).

siła ( budowa tkanki kostnej ).

Mięśniowo-szkieletowe:

siła mięśniowa i wytrzymałość.

gibkość.

Motoryczne:

kontrola postawy ciała ( zdolności koordynacyjne ).

Krążeniowo-oddechowe:

maksymalna moc aerobowa.

wydolność ( VO2max ).

Metaboliczne:

metabolizm węglowodanowy.

metabolizm lipidowy.

Sprawność fizyczną możemy zmierzyć metodą analityczną i syntetyczną.

Metoda analityczna – to metoda, w której testy składają się z szeregu prób, z której każda ocenia inną zdolność motoryczną.

Ø          Europejski Test Sprawności Fizycznej - ,, EUROFIT’’.

Ø          Międzynarodowy Test Sprawności Fizycznej.

Ø          Indeks Sprawności Fizycznej ZUCHORY.

Metoda syntetyczna – to, np. tor przeszkód zawierający jak najwięcej elementów technicznych z różnych dyscyplin sportu.

Ø          Np. test KURAŚA – gdzie wynikiem testu będzie czas przebytego toru.

Europejski Test Sprawności Fizycznej - ,, EUROFIT’’, składający się z 9 prób: