Chorobotwórczość drobnoustrojów
Drobnoustroje
1. Niezjadliwe (awirulentne)
2. Zjadliwe
Patogen-drobnoustrój zdolny do wywołania choroby
Czynnik zjadliwości
Cząstka wyprodukowana przez patogen, która jest niezbędna do wywołania choroby u gospodarza
Zjadliwość
1. Zakaźność – zdolność drobnoustrojów do wniknięcia w tkanki gospodarza, zapoczątkowania zakażenia i utrzymania się w nich
2. Inwazyjność – zdolność do szerzenia się w zakażonym organizmie
3. Toksyczność – zdolność do wytwarzania czynników działających toksycznie
Drogi zakażenia
Transmisja do nowego gospodarza
· zakażenie nowego gospodarza
Postulaty Kocha
1. Drobnoustrój musi być obecny u wszystkich osób mających daną chorobę i powinien mieć związek za zmianami chorobowymi
2. Drobnoustrój musi być wyizolowany w czystej kulturze od osoby chorej
3. Drobnoustrój, wyosobniony od chorej osoby, po wprowadzeniu do ludzi lub zwierząt musi wywołać tą samą chorobę
4. Drobnoustrój należy ponownie wyosobnić w czystej kulturze od eksperymentalnie zakażonego człowieka lub zwierzęcia w celu spełnienia trzeciego postulatu
Spełnienie tych postulatów jest dowodem na to, że konkretny mikroorganizm może powodować określoną chorobę
Warunki aby powstała choroba
1. Musi przenieść się na organizm gospodarza.
2. Pokonać jego mechanizmy obronne.
3. Namnożyć się w tkankach, wytworzyć toksyny lub inne czynniki warunkujące zjadliwość.
4. Musi przeżyć, mimo działania mechanizmów obronnych gospodarza.
Zakażenia, a choroba zakaźna
o Choroba zakaźna – zakażenia, w którym występuje zaburzenia czynnościowe lub strukturalne gospodarza któremu towarzyszą objawy chorobowe.
Zakażenia
Zakażenie miejscowe – które ogranicza się do miejsca wniknięcia i otaczających tkanek
Zakażenia uogólnione – szerzenie się zakażającego drobnoustroju drogą limfatyczną i/lub krwionośną z miejsca wniknięcia; zajęcia
Patogeny
Niszczone jeśli są sfagocytozowane
Powodują uszkodzenie tkanek
Zwykle wywołują ostre choroby w stosunkowo krótkim czasie
Mogą namnażać się wewnątrz fagocytów
Często powodują przewlekłe choroby
Czynnik zjadliwości to cechy charakterystyczne bakterii umożliwiające im wywołać choroby. Bakterie mogą mieć ich jeden lub więcej. Niektóre (wspólne dla rodzaju i gatunku) powstały w drodze ewolucji, inne zaś (znamienne dla szczepu) zostały nabyte w wyniku wymiany genetycznej.
Do czynników zjadliwości należą:
1. Otoczki – najczęstszy czynnik zjadliwości, występuje na zewnątrz ściany komórkowej i pozwalają bakteriom na unikniecie lub przeżycie fagocytozy. Otoczkowe formy bakterii są z reguły zawsze patogenne. Otoczki wytwarzane są przez enzymy ściany komórkowej, które syntezują ochronna warstwę polimeru, najczęściej polisacharydu. Wytwarzanie otoczki jest zdeterminowane genetycznie, a zdolność ta może być przekazywana np. w drodze transdukcji. Otoczki zapobiegają w rożny sposób zapobiegają fagocytozie : zaburzają interakcję między przeciwciałem i c3 związanymi z zewnętrzną błoną bakterii a ich receptorami na komórkach fagocytujacych. Zapobiegają tworzeniu się C3b, Bb, ograniczając aktywacją C3 drogą alternatywną.
2. Adhezyny – odpowiadają za przyleganie do komórek śluzówki to często pierwszy etap choroby, gdyby bowiem nie czynniki adhezyjne, bakterie szybko zostałyby wypłukane. Czynniki te działają za komórki w zależności od receptorów do których wykazują powinowactwo – tłumaczy do osiadanie w różnych narządach po dostaniu się bakterii do krążenie systemowego. Czynniki adhezyjene są strukturami powierzchniowymi : w większości przypadków są to fimbrie, niekiedy określone jako antygeny czynnika kolonizacyjnego; boczne łańcuchy LPS również odgrywają rolę w adhezji; białko M – ułatwia przyleganie do nabłonka gardła, przez co jest jego najważniejszym czynnikiem zjadliwości.
3. Inwazyny – proces złożony i przebiegający różnie u różnych bakterii (…)
4. Egzoenzymy
5. Endotoksyny i egzotoksyny
Biofilm
Zwarte skupisko mikroorganizmów zawierających wiele warstw komórek, przylegających do powierzchni i osadzonych w polisacharydowej macierzy.
Rola:
Ø Adhezja i kolonizacja gospodarza
Ø Oporność na antybiotyki
Ø Oporność na fagocytozę
Ø Oporność na czynniki zewnętrzne
Penetracja i rozprzestrzenianie
Przez komórki i organy:
Egzoenzymy = enzymy wydzielnicze, tj. wydzielane na zewnątrz bakterii.
Mają one różne działania:
1. Rozkładają kolagen (kolagenazy i hialuronidazy) i włóknik (fibrynolizyny), umożliwiając lepszą penetrację do tkanek,
2. Rozkładają materiał komórkowy (proteinazy i lecytynazy) – występują u rodzaju clostridium,
3. Modyfikują i inaktywują antybiotyki (np. beta-laktamazy) stanowiąc mechanizm oporności.
Unikanie układu odpornościowego
Bakterie mogą unikać mechanizmów obronnych gospodarza.
Wykształciły sposoby unikania rozpoznawania i zabijania przez fagocyty, inaktywowanie lub unikanie składników dopełniacza lub przeciwciał, przez wzrost wewnątrz komórek „ukrywanie” są przed odpowiedzią gospodarza.
Unikanie odpowiedzi immunologicznej
Wiele czynników zakaźnych stworzyło mechanizmy, które pozwalają im uniknąć eliminacji przez swoiste i nieswoiste mechanizmy obrony.
a) Otoczki antyfagocytarne – wykrywane u G+ i G- i drożdży, zapobiegają fagocytozie lub chronią już pochłonięte bakterie przed enzymami proteolitycznymi, hamowanie może wiązać się z :
olcia94_22