Regulamin czynności urzędowych
Wykład I 16.02.2012
Administracja publiczna – wszelka zorganizowana działalność dążąca do realizacji celów, cechą jej jest to, że jest to działalność trwała, celowa i planowa.
Z tego wynika, że tylko pewien element działalności ludzkiej może być traktowany jako administracja.
Przy takim ujęciu administracja jest to część działalności zorganizowanej, która występuje zarówno w sektorze gospodarczym jak i działalność sprawowana przez państwo.
Procesy administracyjne występują także w sektorze prywatnym.
Administracja publiczna – administracja, która jest sprawowana przez państwo, jego organy oraz związki publiczno-prawne. Te podmioty, które sprawują administrację na rzecz państwa są utworzone i wyposażone przez ustawę w kompetencje do prowadzenia organizatorskiej i kierowniczej działalności na podstawie ustawy w kierunku wewnętrznym i zewnętrznym.
Administracja publiczna to zjawisko niedefiniowalne ze względu na różnorodność.
Rozwój państwa administracyjnego w XVIII wieku – Rewolucja francuska (budowa państwa administracyjnego)
3 ujęcia organizacji administracji:
1. Organizacyjny (podmiotowy) – zespół organów podmiotów administracyjnych – organy
2. Przedmiotowe (materialne) – działalność państwa, której przedmiotem są sprawy organizacyjne – działalność
3. Formalne – to działalność administracji bez względu na to czy ma charakter organizacyjny czy nie. – stanowienie prawa, rola sadów.
Ujęcie przedmiotowe może być rozpatrywane pozytywnie albo negatywnie. W przypadku ujęcia materialnego negatywnego przez administrację rozumiemy to wszystko co pozostaje po odjęciu od działalności państwa prawodawstwa i sądownictwa.
Jest to tzw. definicja „wielkiej reszty”, mówi nam czym administracja nie jest ale nie mówi czym administracja jest.
Z kolei w ujęciu materialnym pozytywnym próbuje wskazywać pewne cechy administracji.
Niestety nie udało się do tej pory zdefiniować administracji publicznej, można pokusić się najwyżej o wskazanie jej pewnych cech. Wg jednego z poglądów doktryny cechy administracji publicznej to:
· Zjawisko społeczne co oznacza, że zajmuje się sprawami wspólnoty ludzi i jednostki, jej działalność ukierunkowana jest na realizację interesu publicznego.
· Działalność aktywna, inicjatywna i ukierunkowana na przyszłość
· Administracja ukierunkowana jest na podejmowanie konkretnych środków do uregulowania spraw jednostki lub realizacji przedsięwzięć.
Wykład II 23.02.2012
Władztwo administracyjne ma możliwość przełamywania woli. Ma ono zdolność do jednostronnego kształtowania sytuacji prawnej jednostki.
Działania administracji służą realizacji interesu zbiorowego, publicznego. Interes tu nie jest sumą interesów indywidualnych członków danej zbiorowości lecz stanowi kategorie odrębne od sumy tych interesów. Oznacza to możliwość powstania sprzeczności między interesem indywidualnym a zbiorowym, wówczas dla osiągnięcia interesu zbiorowego konieczne stanie się przełamywanie interesu partykularnego.
Jednostka co do zasady nie będzie zainteresowana dobrowolną rezygnacją ze swoich interesów.
W takiej sytuacji państwo dla osiągnięcia celów zbiorowości musi dysponować środkami przełamującymi interes indywidualny. Ta możliwość przełamywania interesu indywidualnego nazywana jest władztwem administracyjnym.
Akty administracji publicznej posiadają domniemanie ważności, nad to ich wykonywanie zabezpieczone jest możliwością zastosowania przymusu państwowego. Nie należy go utożsamiać z siłą fizyczną, w skrajnych sytuacjach może wiązać się on z przełamywaniem oporu z użyciem siły. W innych przypadkach stosowane są inne środki egzekucji. Stosowanie władztwa administracyjnego wiążemy z administracją władczą, obok niej funkcjonuje ogromna sfera działalności administracji publicznej w ramach której administracja nie posługuje się przymusem. W to miejsce posługuje się czynnościami prawa cywilnego i działaniami faktycznymi. Są to: np.: udzielanie świadczeń pomocy społecznej, zawieranie umów cywilnych z jednostką, utrzymywanie czystości w mieście.
Administracja świadcząca to część działalności administracji publicznej nakierowana na zapewnianie jednostce usług niematerialnych, a dla niektórych ponad to dostępu do infrastruktury technicznej. Administracja świadcząca tym się rożni od nie władczej, że zapewnione usługi mogą występować w formie władczej.
Prawo administracyjne to zespół norm regulujących administracyjną działalność państwa. Ta definicja została skrytykowana w doktrynie, wniesiono zarzut, że funkcje administracji są regulowane nie tylko przez prawo administracyjne, ale także przez prawo konstytucyjne, prawo cywilne, prawo karne. Nad to wskazano, że funkcje administracji są wykonywane nie tylko przez organy administracyjne.
W ramach prawa administracyjnego wyróżniamy 3 części:
· Prawo ustrojowe administracyjne
· Prawo materialne
· Prawo procesowe
Prawo ustrojowe to zespół norm prawnych regulujących strukturę organizacyjną aparatu administracji oraz wzajemne powiązania poszczególnych elementów tego aparatu.
Prawo materialne to zespół norm prawnych regulujących wzajemne uprawnienia względem siebie jednostki i podmiotu administracji publicznej.
Prawo procesowe to zespół norm prawnych regulujących zasady postępowania (tok czynności) organów administracyjnych załatwiających dane sprawy.
Podstawowy, ale nie jedynym aktem prawa procesowego jest k.p.a. regulujący tok czynności organów administracji w postępowaniu nakierowanym na wydanie decyzji administracyjnej. Poza decyzjami administracyjnymi organ załatwia sprawy innego rodzaju. Przepisy szczegółowe określają tok czynności danego organu.
Stosunek administracyjno-prawny – jest to stosunek prawny regulowany przepisami prawa administracyjnego.
Stosunek prawny – wtedy, gdy w określonych warunkach przewidzianych prawem sytuacja prawna jednego podmiotu jest w pewien sposób powiązana z sytuacją prawną innego podmiotu. Jest to pewien rodzaj zależności. Wyróżniamy jego następujące elementy:
· Podmiot – jest to z jednej strony organ a z drugiej strony jednostka lub inny organ.
· Przedmiot – sprawa (problem pozostający w zakresie właściwości organu administracyjnego np.: wydanie pozwu lub pozwolenia na budowę)
· Treść – zawiera prawa i obowiązki stron, nie ma zależności jak w prawie cywilnym. Układ zależności między stronami stosunku. Nierówna pozycja stron. Organ administracyjny posiada nadrzędną pozycję i ma możność samodzielnego kształtowania treści stosunku (prawa i obowiązki). Ta nierówność jest w wyjątkowych sytuacjach zniesiona np.: w przypadku zawarcia porozumienia administracyjnego przez dwa organy lub w stosunkach sądowo-administracyjnych.
Konstrukcja stosunku administracyjno-prawnego nie pozwala na zinterpretowanie i wyjaśnienie wszystkich przepisów prawa administracyjnego. Stosunek administracyjno-prawny jest bowiem konstrukcja teoretyczną, która pozwala na interpretacje tych przepisów, które przewidują powstanie relacji pomiędzy organem a innymi podmiotami, ale często przepisy prawa administracyjnego nie prowadzą do powstania układów relacyjnych. Wówczas nie da się wypracować żadnych stosunków i ich opisać.
Sytuacje administracyjno-prawne – przepisy prawa administracyjnego regulują połączenie administracyjno-prawnych jednostek w określonych sytuacjach. Pomimo tego, że nie dochodzi do powstania ukształtowanych relacji prawnych nad ukształtowaniem położenia prawnego jednostki.
Prawne formy działania administracji.
Administracja publiczna powołana jest do działania. Nie jest po to by istnieć lecz by działać załatwiając określone sprawy administracyjne zbiorowości i jednostki.
Ilość działań jest ogromna, są to działania tak różnorodne, że ich opis jest wręcz niemożliwy. Stąd też przedstawiciele nauki prawa administracyjnego próbowali i próbują pogrupować poszczególne kategorie działań wyodrębniając większe ich zespoły, które posiadają takie same cechy odróżniające je od innych działań. Najogólniej działania administracji można podzielić na czynności prawne i inne działania.
Czynność prawna polega na objawieniu woli organom administracji publicznej w celu wywołania skutków prawnych. Te inne działania nie podlegają na wydawaniu aktów prawnych i nie są czynnościami prawnymi. Pozostałe czynności nie są nakierowane na wywoływanie bezpośrednich skutków prawnych chociaż mogą jakieś wystąpić ale nie są one celem takiego działania. Wśród tych innych działań wyróżniamy:
Ø Czynności społeczno-organizatorskie – organizacja wszelakiego rodzaju akcji społecznych, instruktarzowych, kampanii informacyjnych
Ø Czynności materialno-techniczne – działania faktyczne wywołujące pośrednie skutki prawne przez fakty np.: prowadzenie rejestrów, ewidencji, kartotek, wysyłka poczty, doręczenia, odpisy, rozstrzygnięcia, kontrola.
Ø Wydawanie zaświadczeń
Wykład III 1.03.2012.
Czynności prawne polegają na objawieniu woli organu administracyjnego w celu wywołania skutków pranych określonych w prawie administracyjnym lub w prawie ogólnym.
Wśród czynności prawnych, które podejmuje administracja wyodrębnić można 2 grupy:
1. Czynności administracyjno-prawne, które dzielimy na czynności władcze i nie władcze. Czynność władcza np. akt administracyjny a nie władczej porozumienie administracyjne.
2. Czynności z zakresu prawa cywilnego, są to zawsze czynności prawne nie władcze
Współczesna administracja nie może obejść się w swojej działalności bez czynności z prawa cywilnego. Administracja zawiera ogromne ilości umów cywilnych, które służą najogólniej rzecz biorąc realizacji zadań publicznych a sprowadzają się one do zatrudniania pracowników na podstawie umów cywilnych, nabywania usług, towarów niezbędnych w procesach administrowania.
Wśród czynności administracyjno-prawnych wyróżniamy czynności zewnętrzne i wewnętrzne. Czynności zewnętrzne są skierowane do podmiotu usytuowanego poza strukturami administracji publicznej czyli obywatela, osób prawnych prawa prywatnego.
Natomiast czynności wewnętrzne skierowane są do podmiotów podlegających służbowo lub organizacyjnie podmiotowi wydającemu dany akt.
Czynności administracyjno-prawne można podzielić na akty generalne oraz akty indywidualne. Akty generalne są adresowane do pewnej grupy podmiotów, które są określone ogólnie (sformułowanie każdy, kto itp.). Natomiast akty indywidualne są adresowane do ściśle określonej jednostki. (podane z imienia i nazwiska).
Zarówno akty generalne jak i indywidualne dzielimy na akty zewnętrzne i wewnętrzne.
Akty generalne zewnętrzne to akty których adresatem jest podmiot usytułowany poza strukturami administracji publicznej i który oznaczony jest ogólnie (generalnie) przykładem aktu generalnego zewnętrznego jest rozporządzenie wykonawcze do ustawy, prawo miejscowe w postaci aktów wykonawczych i przepisów porządkowych.
(Administracja działa na podstawie prawa które sama sobie tworzy w oparciu o ustawy.)
Aktem generalnym wewnętrznym jest akt, który jest skierowany do osób lub jednostek organizacyjnych pozostających w stosunku podporzadkowania względem wydającego ten akt, a adresat określony jest za pomocą pojęć ogólnych Czyli adresat jest oznaczony ogólnie i jest częścią administracji publicznej. Przykładem takich aktów generalnych wewnętrznych są instrukcje, regulaminy, zarządzenia wewnętrzne.
Akty indywidualne zewnętrzne to akty adresowane go ściśle określonej osoby pozostającej poza strukturami administracji publicznej. Przykładem aktu zewnętrznego są decyzje administracyjne, które maja charakter aktów indywidualnie konkretnych czyli są adresowane do imiennie określonej osoby w konkretnej sytuacji.
Akty indywidualne wewnętrzne- są to akty adresowane do ściśle oznaczonej osoby, która pozostaje w stosunku podporządkowania do podmiotu wydającego ten akt. Przykładem są polecenia służbowe i zakładowe.
Stosując kryterium konkretności oznaczenia adresata aktu wyróżnić można 5 grup aktów:
1. Akty generalne np. rozporządzenie wykonawcze do ustawy. Mają one charakter generalnie abstrakcyjny czyli są kierowane do adresata ogólnie określonego i nie konsumują się na skutek ich stosowania (wielokrotnego użytku ;))
2. Akty planowania - są to normy prawne nakładające obowiązek wykonania pewnego planu czyli jednorazowego zadania (dotyczy jednej sprawy)
3. Akty tworzące sytuacje prawne dla jednostki - akty te regulują prawnie konkretne sytuacje ale nie są adresowane do konkretnej jednostki. Przykładem są następujące sytuacje: znaki drogowe, tablice informacyjne zawierające pewne zakazy, nakazy lub przyzwolenia.
4. Akty tworzące uprawnienia lub obowiązki dla ściśle określonych osób np. decyzja administracyjna.
5. Akty egzekucyjne które są nakierowane na wykonanie obowiązków wynikających wprost z ustawy albo decyzji administracyjnej.
Władcze działanie prawne organu administracyjnego skierowane na wywołanie konkretnych indywidualnie oznaczonych skutków prawnych. Akt administracyjny jest więc aktem podwójnie konkretnym, konkretnym co do osoby i co do zachowania nakazanego, zakazanego lub dozwolonego tejże osobie. Akt administracyjny to nie decyzja administracyjna.
Decyzja administracyjna jest podstawową ale nie jedyną formą aktu administracyjnego. Istnieją akty administracyjne, które nimi nie są. Np. akty nadzoru.
Cechy aktu administracyjnego:
- Jest wydawany na podstawie wyraźnego przepisu ustawy -
- jest to działanie jednostronne
- jest to działanie władcze
Ustawa musi określać sytuacje w których jest możliwe wydawanie aktów administracyjnych. Jest to działanie władcze czyli działanie przełamujące wolę jednostki. Jeżeli jest zgodne z jej wolą to treść aktu administracyjnego nie jest kształtowana przez wolę jednostki.
Wykład IV, 8.03.2012.
Akty administracyjne dzielimy na akty zewnętrzne i wewnętrzne.
Akty zewnętrzne są to akty, których adresatem jest podmiot pozostający poza strukturami administracji publicznej.
Akty administracyjne wewnętrzne – są to akty, których adresatem jest podmiot będący częścią administracji. Jest nim podmiot podporządkowany organizacyjnie organowi wydającemu dany akt, albo pracownik tego organu lub użytkownik zakładu administracji. Pracownik jest podporządkowany służbowy, natomiast podporzadkowanie użytkownika zakładu wynika z tzw. władztwa zakładowego
Akty wewnętrzne mogą mieć charakter generalny lub indywidualny, mogą przyjmować postać uchwał luz zarządzeń. Uchwały są wydawane przez organy kolegialne zaś zarządzenia przez organy monokratyczne czyli jednoosobowe. Akty wewnętrzne mogą zawierać normy prawne i często je zawierają. Akty wewnętrzne mogą być również aktami stosowania prawa. Mogą mieć charakter generalno-abstrakcyjny (przepisy prawa), a jeżeli stosowania prawa to indywidualno-konkretny.
Akty wewnętrzne mogą przybierać różne nazwy np.: regulaminy, instrukcje, pisma ogólne, dyrektywy, wskazówki, okólniki itp.
Regulaminy obowiązują w określonej strukturze administracji i dotyczą dwóch kategorii spraw:
1. Organizacji wewnętrznej urzędu
2. Zasad jego funkcjonowania czyli trybu pracy.
W zakładach publicznych także występują regulaminy, które dotyczą tych samych kwestii jak również zasad korzystania z danego zakładu. Obok tego każdy zakład administracyjny posiada swój statut.
Struktura administracji publicznej.
Administracja publiczna w Polsce sprawowana jest przez samorząd i rząd. Są to dwa najważniejsze elementy organizacyjne, są jeszcze inne zaliczane do administracji państwowej sensu stricte ale ich znaczenie jest bardzo ograniczone.
Struktura organizacyjna administracji rządowej wynika w dość wysokim stopniu z samej konstytucji. Najogólniej rzecz biorąc administrację rządową można podzielić na 2 grupy:
I. naczelne i centralne organy administracji rządowej
II. terenowe organy administracji rządowej.
Na czele administracji rządowej stoi rada ministrów. Jest to organ kolegialny, w skład którego wchodzą: Prezes RM, jego zastępca lub zastępcy, ministrowie oraz przewodniczący wskazanych w ustawach komitetów. Najważniejsza jest rada ministrów a nie sam prezes RM. Art. 146 Konstytucja RP – kompetencje RM. Polityka polega na podejmowaniu wyborów dot. Państwa. Rada ministrów kieruje administracja rządowa. Prezes RP i ministrowie pełnią w strukturach administracji rządowej podwójna rolę: są członkami organu kolegialnego (RM), po drugie są oni odrębnymi organami administracji rządowej czyli mają własne zadania i kompetencje różne od zadań i kompetencji samej Rady Ministrów. Tyczy się to ministrów działowych, a wiec ministrów, którzy kierują określonym działem administracji rządowej. W skład Rady Ministrów wchodzić mogą ministrowie „bez teki” (członek RM, który nie kieruje jakimś odrębnym działem administracji rządowej, jest tylko i wyłącznie członkiem RM). Jest ok 40 działów administracji rządowej. Szczegółowy katalog znajdziemy w ustanie z 1997 r. o działach administracji rządowej. W tej ustawie są wyodrębnione i opisane poszczególne działy. Dział administracji rządowej jest to zespół względnie jednolitych czyli podobnych kategorii spraw np. dział finanse publiczne, rolnictwo, gospodarka leśna, ochrona środowiska. Te poszczególne działy są kierowane przez ministrów. Zwykle jeden minister kieruje kilkoma działami najbardziej do siebie zbliżonymi.
Naczelnym organom administracji rządowej podporządkowane są organy centralne: Komendant Główny Policji, Główny Geodeta Kraju, Komendant Państwowej Straży Pożarnej itp.
Cała organizacja zbudowana na zasadzie centralizmu, który w swej budowie przypomina piramidę, która składa się z kilku poziomów.
Organ naczelny (Rada Ministrów)
Poziom centralny
Terenowy poziom (zespolone i niezespolone)
Centralizm- zasada organizacyjna, która więź pomiędzy elementami struktury nazywa hierarchicznym podporządkowaniem. To hierarchiczne podporządkowanie polega na istnieniu dwóch rodzajów zależności – służbowa i osobowa. Dzięki temu dochodzi do sterowania z góry.
Poziom terenowy administracji dzieli się na zespoloną i niezespoloną.
Na czele zespolonej stoi wojewoda, któremu podlegają kierownicy wojewódzkich służb inspekcji i straży oraz urząd wojewódzki. Przy pomocy tych struktur wojewoda wykonuje swoje zadania i kompetencje.
Obok tego funkcjonuje administracja niezespolona. Czyli taka, która nie jest podporządkowana wojewodzie, a podlega organom centralnym.
Ta administracja terenowa działa na poszczególnych częściach terytorium państwa Polskiego natomiast administracja centralna i naczelna obejmuje całe terytorium państwa Polskiego. Podział terytorialny pastwa to względnie trwałe rozczłonkowanie terytorium na mniejsze elementy w celu sprawowania administracji publicznej.
Wyróżniamy podział zasadniczy, pomocniczy i specjalne. Podział zasadniczy sprowadza się do podziału na gminy, powiaty i województwa.
SAMORZĄD TERYTORIALNY
Samorząd terytorialny funkcjonuje tylko na poziomie administracji terenowej, czyli nie ma struktur centralnych samorządu terytorialnego. Administracja samorządu terytorialnego obecna jest tylko w gminach, powiatach i województwach.
Samorząd terytorialny – to zawiadywanie, zarządzanie przez grupy ludzi swoimi sprawami przy czym grupy te i ich organy wykonują zadania należące do administracji publicznej. Samorząd występuje w dwóch formach: I. samorząd terytorialny, II samorząd specjalny(zawodowy, gospodarczy).
Samorząd terytorialny to organizacja mieszkańców określonego obszaru, którzy z racji zamieszkiwania tego obszaru mają wspólne sprawy i interesy wynikające z sąsiedztwa.
Ustawodawca tworzy korporacje publiczno-prawne, które stają się podmiotami administracji publicznej wyposaża je we władztwo administracyjne. Korporacja taka składa się z członków, którymi są mieszkańcy gmin. Członkostwo w korporacji jest powszechne, obowiązkowe i przymusowe powstałe niezależne od woli i świadomości mieszkańca. Podstawą korporacji jest więc udział w niej określonej grupy ludzi, którzy stanową tę właśnie korporację.
Gmina-obszar względnie jednolity pod względem potrzeb.
Typy korporacji:
1. Terytorialne – więź członków wynika z faktu zamieszkiwania na danym terytorium.
2. Realne – więź członków korporacji wynika z własności nieruchomości lub siedziby przedsiębiorstwa.
3. Personalne – więź członków korporacji wynika z wykonywania tego samego zawodu lub z woli samego członka.
Podstawową formą korporacji jest samorząd- administrację publiczną wykonują sami zainteresowani na zasadzie równouprawnienia członków, wyposażeni w prawa i kompetencje i mogący korzystać z władztwa administracyjnego.
Wykład V 15.03.2012
Cecha, która odróżnia samorząd od administracji rządowej w terenie jest prawna samodzielność jednostek samorządu terytorialnego, która pozwala jednostkom samorządu terytorialnego na:
1. Samodzielne ustalanie struktury wewnętrznej administracji gminnej tj. powoływanie, odwoływanie jednostek pomocniczych i innych gminnych jednostek organizacyjnych oraz kształtowanie struktury wewnętrznej urzędu gminy lub miasta.
2. Samodzielne wykonywanie zadań gminnych w imieniu własnym i na własną odpowiedzialność. Elementem samodzielności gminy jest samodzielność finansowa, która pozwala ustalać budżet i stanowić i pobierać podatki gminne. Samodzielność gminy jest chroniona sądownie, w razie jej naruszenia gmina może ją bronić przed sadami administracyjnymi, powszechnymi oraz trybunałem konstytucyjnym.
Do podmiotów wykonujących administrację publiczną zaliczamy także zakłady administracyjne (administracja świadcząca), fundacje prawa publicznego, organizacje społeczne w tym organizacje pozarządowe.
Urząd może być rozumiany jako wyodrębniony zespół kompetencji czyli praw i obowiązków związanych z określonym organem – mówi się w języku potocznym o urzędzie ministra lub wojewody to pojęcie języka potocznego równoznaczne jest z pojęciem stanowiska. Utworzenie samego urzędu nie jest równoznaczne z powołaniem organu. Utworzenie urzędu oznacza wpro...
WPIA.KATOWICE