Silniki indukcyjne
Silniki indukcyjne trójfazowe
Zasada działania
Trójfazowe uzwojenie stojana o liczbie par biegunów równej p, zasilane z sieci trójfazowej symetrycznej o częstotliwości f, wytwarza wirujące pole magnetyczne kołowe.
Pole to, wiruje względem stojana z prędkością kątową synchroniczną i przecina zwarte uzwojenie wirnika, indukując w nim prąd.
Wirujące pole „pociąga" za sobą uzwojenie wirnika, w którym płynie zaindukowany prąd.
Wirnik nie może uzyskać prędkości pola magnetycznego, gdyż wtedy nie przecinałoby ono uzwojenia wirnika, a tym samym w wirniku nie indukowałby się prąd.
Różnicę między prędkością wirowania pola stojana a prędkością wirnika, odniesioną do prędkości wirowania pola stojana nazywamy poślizgiem s.
Ze względu na to, że omawiany silnik działa na zasadzie indukcji magnetycznej, a jego wirnik obraca się z prędkością mniejszą od synchronicznej, pełna nazwa tego silnika brzmi: trójfazowy asynchroniczny silnik indukcyjny.
Podstawowe zależności dotyczące tych silników podano w tabl. 17.5.
Podstawowe zależności dotyczące maszyn indukcyjnych
Wielkość
Wzór
Uwagi
Napięcie uzwojenia fazowego, V
Ufn = Un
połączenie w trójkąt
połączenie w gwiazdę
Prąd uzwojenia
fazowego, A
Ifn = In
Moc znamionowa silnika, kW
---
Sprawność silnika, %
SDP - suma strat
Synchroniczna prędkość
obrotowa kątowa
l/min l/s
W = 2Pn
p - liczba par biegunów
Poślizg
Moment obrotowy na wale, N-m
Częstotliwość sem indukowanej w wirniku, Hz
Silnik pierścieniowy i klatkowy
Silniki pierścieniowe w żłobkach wirnika mają uzwojenie o liczbie faz i par biegunów takiej samej, jak uzwojenie stojana.
Końcówki uzwojenia wirnika, połączonego w gwiazdę, są przyłączone do pierścieni ślizgowych wirnika i stąd poprzez szczotki wyprowadzane do tabliczki zaciskowej silnika.
Umożliwia to włączenie w obwód uzwojenia wirnika rezystancji lub impedancji i wpływanie w ten sposób na własności ruchowe silnika.
Włączenie rezystancji powoduje w czasie rozruchu zmniejszenie prądu i zwiększenie momentu, natomiast podczas pracy silnika umożliwia regulację prędkości kątowej (rys. 17.10).
Rys. 17.10. Charakterystyki momentu silnika indukcyjnego pierścieniowego przy różnych rezystancjach regulacyjnych w obwodzie wirnika
W silniku klatkowym (zwartym) uzwojenie wirnika tworzą pręty (miedziane, aluminiowe, mosiężne lub brązowe) nieizolowane, połączone po obu stronach wirnika pierścieniami zwierającymi.
Uzwojenie to ma postać klatki.
W zależności od kształtu i liczby prętów (rys. 17.11) uzyskuje się wirniki o różnych rezystancjach i tym samym silniki o różnych charakterystykach mechanicznych (rys. 17.12).
Rys. 17.12. Charakterystyki mechaniczne maszyn indukcyjnych klatkowych o różnym kształcie żłobków wirnika
Rozruch silników indukcyjnych
Prąd rozruchowy podczas bezpośredniego włączenia silnika do sieci może dochodzić do 9In, a moment rozruchowy może być mniejszy od momentu znamionowego.
Właściwości rozruchowe silników można zmienić przez:
• zmianę wartości napięcia zasilania stojana — tylko przy rozruchu lekkim (za pomocą transformatora, autotransformatora bądź przełącznika gwiazda-trójkąt);
• włączenie rezystancji lub reaktancji w obwód stojana;
• włączenie rezystancji lub reaktancji w obwód wirnika;
• zmianę częstotliwości napięcia zasilającego uzwojenie stojana.
Sprawdzenie oznaczeń zacisków silnika indukcyjnego
Wyznaczenie początków i końców uzwojeń .fazowych stojana oraz sprawdzenie poprawności oznaczeń zacisków tabliczki zaciskowej można wykonać, posługując się akumulatorem oraz miliwoltomierzem magnetoelektrycznym — w miarę możliwości z zerem pośrodku. Akumulator włącza się w jedno, dowolnie wybrane, uzwojenie fazowe i oznacza się wstępnie początki i końce uzwojeń (rys. 17.13). Jeżeli w chwili zamykania wyłącznika miliwoltomierz włączony kolejno na zaciski pozostałych uzwojeń fazowych odchyli się w prawo, to końce uzwojeń są oznaczone dobrze.
Rys. 17.13. Schemat połączeń akumulatora oraz miliwoltomierza podczas sprawdzania oznaczeń uzwojenia stojana silnika indukcyjnego
Tabliczkę zaciskową stojana silnika trójfazowego oraz sposób wykonywania połączeń jej zacisków przy łączeniu uzwojeń stojana w gwiazdę i trójkąt przedstawia rys. 17.14.
Rys. 17.14. Sposób przyłączenia uzwojeń fazowych silnika trójfazowego do zacisków tabliczki
(a) oraz sposób połączeń zacisków na tabliczce przy skojarzeniu uzwojenia stojana: w gwiazdę(b) i trójkąt (c)
Zmianę kierunku wirowania otrzymuje się przez zmianę kolejności faz napięcia sieci zasilającej silnik, zamieniając na tabliczce zaciskowej stojana lub tablicy zasilającej silnik dwa dowolne przewody.
Silniki indukcyjne jednofazowe
W jednofazowym uzwojeniu stojana, zasilanym napięciem przemiennym wytwarza się pulsujące pole magnetyczne, które można rozłożyć na dwa pola kołowe, wirujące w kierunkach przeciwnych. Powstają od nich dwa momenty Mi i Mz, działające w kierunkach przeciwnych. Moment wypadkowy jest sumą Mi i Mz (rys. 17.15). Taki silnik nie może ruszyć ze stanu spoczynku, gdyż elektromagnetyczny moment rozruchowy jest równy zeru.
Rys. 17.15.
Momenty silnika indukcyjnego jednofazowego
Uruchomienie silnika, w prawo lub lewo, może nastąpić po mechanicznym nadaniu mu początkowej prędkości.
Można też wytworzyć w silniku moment elektromagnetyczny różny od zera stosując:
• w stojanie dodatkowe uzwojenie rozruchowe, przesunięte w przestrzeni względem uzwojenia głównego o 90°, które przyłączamy na stałe lub tylko w okresie rozruchu, równolegle do uzwojenia roboczego głównego, przez dowolny z elementów RLC, przeważnie C (rys. 17.16a);
• ...
szafran87