grzybowski(1).pdf

PRACE NAUKOWE POLITECHNIKI WARSZAWSKIEJ

z. 76

Transport

2010

Marek Grzybowski

Akademia Morska w Gdyni

PORTY GDASK I GDYNIA W SYSTEMIE

LOGISTYCZNYM POLSKI

Rkopis dostarczono, grudzie 2010

Streszczenie : W referacie przedstawiono porty Gdask i Gdynia, jako istotny element polskich

i regionalnych ldowo-morskich korytarzy transportowych. Poczenia polskich portów

z najwikszymi portami oceanicznymi Europy pónocnej oraz wczenie Gdaska do oceanicznych

pocze z rynkami Dalekiego Wschodu stanowi istotn szans marketingow wpisania krajowego

systemu logistycznego do globalnej sieci logistycznej. Uruchomienie portowych centrów

logistycznych w pobliu terminali kontenerowych sprzyja bdzie wygenerowaniu strumieni

kontenerów wanie na liniach feederowych czcych porty polskie z portami oceanicznymi Europy

Zachodniej.

Sowa kluczowe: Morski port handlowy, portowe centrum logistyczne

1. WPROWADZENIE

Porty morskie Gdask i Gdynia usytuowane s w systemie podstawowej sieci

transportowej o znaczeniu krajowym i midzynarodowym i wkomponowane s w ukad,

który poprzez poczenia morskie i ldowe stanowi integraln cz europejskiej sieci

transportowej. Pooenie na pocztku poudnikowego korytarza transportowego stanowi

dla portów Zatoki Gdaskiej wany atut, ale jest tylko jednym z czynników budowania

pozycji konkurencyjnej. Jak wynika z wstpnych obserwacji z okresu recesji wiksze

znaczenie na dziaalno portów maj zamiany koniunkturalne w regionie oraz na rynku

wewntrznym.

Wanym atutem Pomorza jest jednak fakt, e oba porty spinaj morsko-ldowy korytarz

transportowy, który czy regiony Morza Pónocnego i Batyckiego z poudniem Europy,

w tym regionami pooonym nad Adriatykiem, Morzem Egejskim i Morzem Czarnym.

Korytarz VI to gówny midzynarodowy cig transportowy pónoc - poudnie,

przebiegajcy przez kraje Europy rodkowo-Wschodniej, do którego ciy mog adunki

z Austrii i Woch od zachodu oraz Biaorusi i Ukrainy od wschodu. Dziki pooeniu

Gdyni i Gdaska w ukadzie sieci transeuropejskiej s one znakomicie usytuowane w

korytarzu, który poprzez morze czy je ze Skandynawi, a ldem z regionem bakaskim,

Turcj i Bliskim Wschodem. Korytarz VI na terytorium Polski biegnie

Marek Grzybowski

w ukadzie równolenimkowym kraju, czc orodki o znaczeniu ogólnokrajowym, tj.

Trójmiasto wraz Pomorsk Stref Ekonomiczn, Warszaw i lsk. Poczenia promowe

Gdyni z Karlskron i Gdaska z Nynashamn oraz ro-ro z portami fiskimi zapewnia

drone skomunikowanie krajów skandynawskich z Warszaw, lskiem, Budapesztem,

Wiedniem i pónocnymi Wochami. Z portów Zatoki Gdaskiej drog morsk do

Kopenhagi jest 267 km, Rygi - 320, Lubeki - 323, Sztokholmu - 349, Tallina - 398,

Helsinek – 421, a St. Petersburga – 571 km.

2. PORTY GDASK I GDYNIA W EUROPEJSKICH

KORYTARZACH TRANSPORTOWYCH

W wyniku dynamicznego rozwoju technologii przewozów w kontenerach, na przeomie

wieków XX i XXI na morskiej mapie transportowej uksztatoway si trzy rodzaje portów.

Pierwsz grup stanowi liczne porty, do których docieraj adunki finalne. Drug grup

stanowi due terminale i porty przeadunkowe (gateways, terminale hub), stanowice rol

bram wicych mniejsze porty z oceanicznymi trasami transportowymi. Trzeci grup

stanowi porty uzupeniajce systemy drogowe poprzez poczenia promami pasaersko-

samochodowymi, pasaersko-samochodowo-kolejowymi oraz jednostkami typu ro-pax

albo ro-ro.

Rys. 1. egluga bliskiego zasigu w Regionie Morza Batyckiego i konkurencyjne poczenia

ldowe

ródo: Finnish Ministry of Transport and Communications Report, Helsiniki 2003, s. 21. Tytu rysunku

Polskie terminale drobnicowe powizane s z rynkami oceanicznymi gównie za

porednictwem pocze feederowych z najwaniejszymi portami oceanicznymi Morza

Pónocnego, które faktycznie s poczeniami eglugi krótkiego zasigu (typu short sea

shopping). Wielko strumieni adunków zaley w duym stopniu od aktywnoci

Porty Gdask i Gdynia w Systemie Logistycznym Polski

spedytorów, kierujcych adunki na rynek polski i z Polski na rynki midzynarodowe

poprzez porty polskie albo drogami ldowymi bezporednio do portów oceanicznych i

terminali typu hub. W 2010 r. now jako wprowadzio poczenie Gdask z portami

Dalekiego Wschodu przez Maersk [1].

Gównym beneficjentem rozwoju eglugi bliskiego zasigu z portami lecymi na

Batyku s terminale dziaajce w Hamburgu. W tym regionie dziaaj 4 najwaniejsi

partnerzy Hamburga, porty Szwecji Finlandii, Polski i Rosji. Poda i popyt tego regionu

sprawia, e w terminalach kontenerowych portu pooonego nad ab przeadowuje si

rocznie okoo 2,5 mln TEU. Polskie porty zagroone s wic konkurencyjnymi dziaaniami

terminali oceanicznych, które tworz wasne ldowe poczenia, co powoduje, e cz

adunków omija polskie terminale. Istotn rol w omijaniu polskich portów przez strumienie

adunków z Polski i krajów ssiednich jest ldowa obsuga tych adunków przez suby

(celne, sanitarne) dziaajce w portach polskich, która odbiega procedurami i standardami od

obsugi tych samych towarów w portach oceanicznych Morza Pónocnego. W efekcie, w

polskich portach adunki czsto odprawiane s duej, a mao transparentne procedury

zniechcaj kontrahentów do korzystania z polskich terminali przeadunkowych. W praktyce

przekada si to na zmniejszaniu poday adunków na poczeniach feederowych,

a zwikszeniu iloci towarów drobnicowych w transporcie drogowym. Mimo tych

ogranicze do czasu recesji w poszczególnych terminalach rejestrowano przyrosty

przeadunku kontenerów od okoo 10% do ponad 20%.

Uruchomienie centrów logistycznych w pobliu terminali drobnicowych sprzyja

powinno wygenerowaniu strumieni kontenerów wanie na liniach feederowych czcych

porty polskie z portami oceanicznymi Europy Zachodniej. Istotny udzia w rozwoju

eglugi bliskiego zasigu maj poczenia promowe. Midzy Polsk a Skandynawi

utrzymuj wysok dynamik przewozy na trasach z Gdaska (Nynaeshamn), Gdyni

(Karlskrona). Wzrost poday adunków na tych trasach nie powinien zmniejszy czujnoci

kierownictw portów i terminali, które powinny inicjowa rozwój centrów dystrybucyjnych

i obszarów logistycznych w pobliu terminali promowych. Poczenia do winoujcia

znakomicie wpasowuj si w "rodkowoeuropejski korytarz transportowy", który

prowadzi z poudniowej Skandynawii (Malmoe, Trelleborg, Ystad) przez port

w winoujciu i Korytarz Odrzaski (obejmujcy poczenia wodne, drogowe i kolejowe)

do krajów Europy Poudniowej i dalej Azji [2]. Poczenia morskie ze Szwecj,

prowadzce przez Gdyni i Gdask, stanowi integraln cz VI Korytarza

Transportowego. Perspektyw aktywizacji obu korytarzy transportowych stwarza

inicjatywa rozwoju powiza transportowych podjta w ramach projektu A-B Landbridge,

rozpocztego w ramach inicjatywy wspólnotowej INTERREG IIIB CADSES,

a kontynuowana w ramach projektu SoNorA [3]. W ramach projektu prowadzone s

badania nad zwikszeniem strumieni adunków midzy regionami gospodarczymi

funkcjonujcymi wokó Batyku i Adriatyku. Si konkurencyjn poczenia Adriatyk-

Batyk zwikszy mog projektowane na Batyku autostrady morskie 1 .

1 Od 2010 realizowany jest projekt autostrady morskiej midzy Gdyni a Karlskron. W styczniu 2010 r.

byo wiadomo, e dofinansowanie projektu Gdynia – Karlskrona, w wysokoci 17 090 800 euro (warto

ogóem caego projektu 85 454 000 euro) wymaga zaakceptowania przez Parlament Europejski (przyp. MG).

Marek Grzybowski

Rys. 2. Korytarze transportowe w województwie pomorskim

ródo: Departament Rozwoju Regionalnego i Przestrzennego UMWP na podstawie Planu

Zagospodarowania Przestrzennego Województwa Pomorskiego.

Szereg powiza komunikacyjnych prowadzcych przez porty Gdask i Gdynia jest

szczególnie istotnych dla szlaków transportowych Unii Europejskiej. Nale do nich:

- drogi transeuropejskie (TEN roads),

- autostrada A1 (Gdask/Gdynia – ód – Katowice) z odgazieniami;

- drogi Grudzidz – Pozna, Toru – Warszawa i ód – Wrocaw;

- koleje transeuropejskie (TEN railways):

- magistrala kolejowa Gdask/Gdynia – Warszawa – Katowice - Zebrzydowice, z

odgazieniem Warszawa – Dorohusk;

- magistrala kolejowa Gdask/Gdynia – Bydgoszcz – Katowice z odgazieniami

Inowrocaw – Pozna, Zduska Wola – Wrocaw;

- linia kolejowa Gdask/Gdynia – Elblg – Braniewo – Kaliningrad.

Wymienione poczenia s istotnymi czciami ldowo-morskich korytarzy

transportowych czcych kraje Skandynawskie z krajami Europy rodkowej

i Poudniowej, a take wpisuj si w sie powiza transportowych czcych kraje Europy

Pónocno-Zachodniej z krajami Europy rodkowej i Poudniowo-Wschodniej. Wane

znaczenie dla funkcjonowania caego regionu nadmorskiego Polski, w tym terminali

portowych, maj poudnikowe korytarze transportowe czce porty polskie z ich

zapleczem krajowym i zagranicznym. Ich rola w narodowym systemie transportowym

wynika z tego, i cz one obie aglomeracje portowe z najbardziej uprzemysowionymi

regionami centralnej i poudniowej Polski oraz z zapleczem tranzytowym krajów Europy

rodkowej [4]. W obu korytarzach poudnikowych wystpuje znaczne natenie strumieni

ruchu towarowego i pasaerskiego. Polskie korytarze transportowe pónoc–poudnie

Porty Gdask i Gdynia w Systemie Logistycznym Polski

obsuguj okoo 90% obrotów towarowych polskich portów morskich, które obecnie

wynosz rocznie okoo 49-50 mln ton.

3. PORTY GDASK I GDYNIA – PRZEADNKI

Terminale w Gdasku przeadoway w 2008 roku okoo 17,8 mln ton (19,8 mln t.

w 2007 r.). Istotne zmniejszenie poday adunków miao miejsce przede wszystkim

w przeadunkach wgla (zaledwie 1 mln ton) oraz paliw pynnych (ponad 10,3 mln t.).

Dziki duej aktywnoci marketingowej terminalu kontenerowego DCT, usytuowanego

w pobliu Portu Pónocnego, w 2008 r. przeadunki drobnicy przekroczyy 3 mln ton

(w 2007 r. – ponad 2,3 mln t.). 185 tys. TEU przeadowanych w DCT i Gdaskim

Terminalu Kontenerowym daje przyzwoity wynik, biorc pod uwag, e w wielu portach

batyckich

i oceanicznych (take w Hamburgu) odnotowano spadki przeadunku kontenerów.

Rys. 3. Przeadunki w polskich portach morskich o podstawowym znaczeniu dla gospodarki

w latach 1980-2010, dla 2010 r. prognoza

ródo: Zarzdy Morskich portów Handlowych Gdask, Gdynia, Szczecin-winoujcie.

Wartym odnotowania rekordem jest 203.685 samochodów w przeadunkach burtowych,

kierowanych gównie na rynek rosyjski, ukraiski i fiski. W strukturze przeadunków

portu w Gdasku od lata dominuj adunki masowe. Po zmniejszeniu si eksportu wgla,

dominujcym produktem staa si ropa naftowa eksportowana przez terminale Portu

Pónocnego [5]. W efekcie struktura udziau przeadunków midzy polskimi portami

morskimi o podstawowym znaczeniu dla gospodarki polskiej zmieniaa si w ostatnim

Plik z chomika:

Inne pliki z tego folderu:

Inne foldery tego chomika: